Morska brama dawnej Rzeczpospolitej, która mimo burzliwych dziejów zachowała się w oryginale i to stanowi o jej wyjątkowości w skali świata. Ten portowy zespół obronny ma już ponad pięćset lat, a na przestrzeni wieków wielokrotnie przechodził z rąk do rąk - powiedziała w magazynie "Naukowy zawrót głowy", Katarzyna Krawczyk, kierownik Twierdzy Wisłoujście.
Szturmował ją król Stefan Batory, stąd wyruszyły okręty króla Zygmunta II Wazy w zwycięski, jak się okazało, bój pod Oliwą. Twierdza broniła też legalnie wybranego króla Stanisława Leszczyńskiego, sprawiła też wiele kłopotu Polakom, którzy wraz z Napoleonem odbijali Gdańsk z rąk Prusaków.
- Serce Twierdzy stanowi cylindryczna wieża, która obecnie udostępniana jest jako punkt widokowy. Sam budynek po I wojnie światowej stał się miejscem funkcjonowania klubu żeglarskiego, a po 1945 roku zlokalizowane tutaj były magazyny, w których przechowywano m.in. pulpę owocowo-warzywną - powiedziała Krawczyk.
Jak mówiła fort zbudowany jest na planie kwadratu w narożach z czterema bastionami. - Pierwotnie Twierdza składała się z założeń murowanych po obu stronach ujścia Wisły do Morza Bałtyckiego. W chwili obecnej mamy zachowaną jedynie część po stronie wschodniej. Fort carre otoczony jest fosą, którą otacza założenie holenderskie ziemno-wodne złożone z pięciu bastionów chroniących założenie murowane przed atakiem - tłumaczyła.
Plan Twierdzy według planu z ok. 1660 roku fot. wikipedia
Kierownik Twierdzy zwróciła uwagę na fakt, że pierwotnie brzeg morza znajdował się tuż przy założeniach bastionowych szańca wschodniego, ale w wyniku naturalnego przesunięcia brzegu morskiego usypane zostały łachy piachu.
Jak przyznała Krawczyk Twierdza kryje w swoich murach wiele tajemnic i to nie tylko archeologicznych, ale także z zakresu badań architektonicznych, konserwatorskich, socjologicznych i historycznych.
- Nadal tajemnicą dla nas jest, jak wyglądało życie codzienne w Twierdzy. Do tej pory np. czynione są starania dotyczące rozwikłania kwestii toalet, bo nie mamy śladów istnienia architektury ustępowej. Mamy sprecyzowanych kilka pomieszczeń, przede wszystkim dom komendanta i dowódcy artylerii. Wiemy, że pomiędzy tymi pomieszczeniami była zlokalizowana kuchnia - powiedziała.
Gdańsk Nowy Port - zdjęcie satelitarne Landsat (wykonane około roku 2000). Na zdjęciu zaznaczono: 1 Westerplatte 2 Twierdzę Wisłoujście 3 Port Północny Fot. NASA
Na terenie Twierdzy trwają badania archeologiczne, których celem jest uzupełnienie białych plam związanych z historią tego strategicznego fortu broniącego dostępu do Bałtyku. Do tej pory m.in. udało się odkryć fundamenty budynku koszarowego przy bastionie Ostronóg.
Audycję z cyklu "Naukowy zawrót głowy" prowadziła Dorota Truszczak.
to
