Sierpień 1980 Ludzie Solidarności
Section01
Section02
Ludzie Solidarności

Było ich 10 milionów. Przedstawiamy wyjątkowe nagrania z niektórymi bohaterami Polskiego Sierpnia.



Konrad Bieliński

Konrad Bieliński

Absolwent wydziału Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Był członkiem Hufca Walterowskiego ZHP prowadzonego przez Jacka Kuronia. W marcu 1968 roku brał udział w protestach studenckich.

W latach 1972-1973 był pracownikiem naukowym Instytutu Matematyki PAN. Następny rok pracował w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, a kolejne pięć lat w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach. W grudniu 1975 roku podpisał list do Sejmu sprzeciwiający się zmianom w Konstytucji PRL.

W 1976 roku został współpracownikiem KOR. Pomagał represjonowanych robotnikom z Radomia. W maju 1977 roku razem z Bogusławą Blajfer organizował  zaplecze wydawnicze KOR. We wrześniu 1977 roku podpisał Deklarację Ruchu Demokratycznego. Od października 1977 roku był członkiem KSS KOR. Związany z drugim obiegiem, Niezależną Oficyną NOWA, publikował w podziemnych pismach "Głos" i "Krytyka". Był wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin. Od 3 do 10 października 1979 uczestniczył w głodówce w obronie uwięzionych działaczy czechosłowackiej Karty 77.

W sierpnia 1980 roku uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej. Współtworzył "Strajkowy Biuletyn Informacyjny Solidarność". Od marca 1981 roku kierował Komisją Informacji i Środków Przekazu "Solidarność".

13 grudnia 1981 został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Warszawie-Białołęce. Hospitalizowany w szpitalu na warszawskim Bródnie, skąd 14 września 1982 uciekł  i ukrywał się. Od 15 października 1983 był członkiem Regionalnej Komisji Wykonawczej Region Mazowsze. 31 maja 1986 został zatrzymany pod zarzutem udziału i kierowania nielegalnym związkiem. W lipcu 1986 roku został zwolniony na mocy amnestii.

W latach 1988-1989 przebywał  w USA. Od 1990 roku zajmował się  grafiką komputerową. W latach 1992 – 2000 był członkiem Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego. Od 2003 roku jest w Stowarzyszeniu Wolnego Słowa. W 2006 roku odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

  • - Słyszeliśmy, że stoi całe Trójmiasto. Z Ewą Milewicz pojechaliśmy tam z ciekawości, zobaczyć jak wygląda strajk - wspominał po latach Konrad Bieliński. (PR, 2005)
Jerzy Borowczak

Jerzy Borowczak

W latach 1979-1982 był pracownikiem Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od 1979 roku współpracował z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża.

14 sierpnia 1980 razem z Bogdanem Borusewiczem, Bogdanem Felskim i Ludwikiem Prądzyńskim rozpoczął strajk w Stoczni Gdańskiej. Od września 1980 roku był członkiem NSZZ "Solidarność".

Między 13 a 16 grudnia 1981 współorganizował strajk w Stoczni Gdańskiej. 20 grudnia 1981 został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Iławie. Wyszedł w marcu 1982 roku. W grudniu tego roku zorganizował protest w Stoczni Gdańskiej przeciwko delegalizacji Solidarności. Został zwolniony z pracy.

Powrócił do stoczni w 1989 roku. Do 2001 roku stał na czele Komisji Zakładowej "Solidarność". W latach 1995-1998 członek Komisji Krajowej. W 1993 roku współzakładał Bezpartyjny Blok Wspierania Reform. W latach 2000-2001 był posłem z listy Ruchu Społecznego AWS (na miejsce zmarłej Franciszki Cegielskiej). Od 2002 roku jest dyrektorem Fundacji Centrum Solidarności.

Od 2006 roku w Platformie Obywatelskiej, radny Miasta Gdańsk z listy tej partii. W 2000 roku otrzymał  tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańska. W 2006 roku odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - Mieliśmy poczucie, że to kolosalny sukces, ale wiedzieliśmy, że łatwo z realizacją postulatów nie będzie - mówił Jerzy Borowczak, wspominając Sierpień’80. (PR, 2005)
Bogdan Borusewicz

Bogdan Borusewicz

Polityk, działacz opozycji demokratycznej w czasach PRL, inicjator i współorganizator strajku w Stoczni Gdańskiej, poseł na Sejm, od 2005 marszałek Senatu.

Absolwent Wydziału Historii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1968 roku jako uczeń Liceum Sztuk Plastycznych w Gdyni aresztowany za sporządzenie i rozpowszechnianie ulotek popierających protesty studenckie. Skazany na 3 lata więzienia, zwolniony na mocy amnestii w lipcu 1969. Współorganizator akcji zbierania podpisów przeciwko zmianom w Konstytucji PRL, członek KSS KOR. Od 1978 roku działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, redaktor pism niezależnych: "Robotnika" i "Robotnika Wybrzeża".

W sierpniu 1980 roku zainicjował i współorganizował (z Jerzym Borowczakiem, Bogdanem Felskim i Ludwikiem Prądzyńskim) strajk w Stoczni Gdańskiej. Był współautorem postulatów strajkowych, od września 1980 roku w Solidarności, członek Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Związkowego Gdańsk.

13 grudnia 1981 uniknął internowania, uciekł obławie SB. Wziął udział w strajku zorganizowanym w Stoczni Gdańskiej 14-16 grudnia 1981. Po pacyfikacji protestu ukrywał się.Organizował podziemne struktury Solidarności. Aresztowany w styczniu 1986 roku, zwolniony na mocy amnestii po ośmiu miesiącach.
Od 1989 w Prezydium Krajowej Komisji Wykonawczej ”S”. Odmówił udziału w obradach Okrągłego Stołu, uznał porozumienie z władzami za przedwczesne. W latach 1990-1991 był wiceprzewodniczącym Komisji Krajowej "S".

W 1993 roku odszedł z Solidarności. W latach 1993-2001 poseł z listy Unii Demokratycznej, następnie Unii Wolności. Od 2005 roku marszałek Senatu, od 2013 roku jest wiceprzewodniczącym Platformy Obywatelskiej.

  • - Zorganizowałem ten strajk, ale parowozem, który go ciągnął był Lech Wałęsa - mówił Bogdan Borusewicz, marszałek Senatu. (PR, 31.08.2010)
Stefan Bratkowski

Stefan Bratkowski

Dziennikarz, publicysta, pisarz. W październiku 1980 roku, na zjeździe Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich został wybrany prezesem tej organizacji. W 1989 roku uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w podzespole do spraw stowarzyszeń i samorządu terytorialnego.

Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W  latach1949-1956 członek Związku Młodzieży Polskiej. Od 1954 do 1981 roku był członkiem PZPR.

W 1955 rok organizował Uniwersytecki Klub Dyskusyjny na Uniwersytecie Jagiellońskim. Brał aktywny udział w wydarzeniach Października'56. Współtworzył Studencki Komitet Rewolucyjny i Rewolucyjny Związek Młodzieży. W latach 1956–1957 członek redakcji "Po Prostu". Od 1967 roku, przez trzy lata był sekretarzem redakcji tygodnika "Kulisy". W latach 1970-1973 i 1980–1981 redaktor naczelny "Życia i Nowoczesności", cotygodniowego dodatku do "Życia Warszawy". Współpracował z Niezależną Oficyną Wydaniczą NOWA.

W październiku 1980 roku, na zjeździe Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich został wybrany prezesem tej organizacji. W 1980 współorganizował tzw. struktury poziome w PZPR. W październiku 1981 roku został usunięty z PZPR. Po wprowadzeniu stanu wojennego był autorem niezależnego jednokartkowego "Biuletynu Bratkowskiego" oraz artykułów w "Le Figaro". W latach 1983-1984 organizował Wolną Wszechnicę Robotniczą przy parafii św. Stanisława Kostki w Warszawie.

Od 1983 do 1988 roku prezentował swe felietony w podziemnej "Gazecie Dźwiękowej", nagrywanej przez Piotra Szwemina i powielanej w nakładzie do 20 tysięcy kaset. W maju 1987 roku podpisał oświadczenie przedstawiające podstawowe cele polskiej opozycji. Od grudnia 1988 był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. W 1989 roku uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w podzespole do spraw stowarzyszeń i samorządu terytorialnego.

  • - Strajk gdański potrzebował pretekstu. Było nim zwolnienie Anny Walentynowicz – Stefan Bratkowski o roku 1980, Lechu Wałęsie i świadomości robotników. (PR, 2005)
Mirosław Chojecki

Mirosław Chojecki

Działacz KSS "KOR", założyciel podziemnego wydawnictwa NOWA, wielokrotnie więziony. W sierpniu 1980 roku przebywał w Stoczni Gdańskiej, gdzie współorganizował  druk wydawnictw niezależnych.  23 sierpnia został aresztowany. Zwolniony po podpisaniu porozumień między strajkującymi a delegacją rządową.

Mirosław Chojecki w 1974 roku ukończył Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestnik wydarzeń marcowych 1968 roku. Od 1976 roku działał w Komitecie Obrony Robotników. Był organizatorem ekipy obserwatorów procesów radomskich. Organizował pomoc dla represjonowanych. W latach 1976 – 1977 drukował "Komunikat" KOR i "Biuletyn Informacyjny KOR". W maju 1977 roku, po zabójstwie Stanisława Pyjasa, był współorganizatorem krakowskiego Czarnego Marszu. We wrześniu 1977 stworzył Niezależną Oficynę Wydawniczą "NOWA", jedno z największych działających poza cenzurą wydawnictw. W latach 1976-1980 był wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin. 25 marca 1980 został aresztowany. Od 7 kwietnia prowadził głodówkę protestacyjną z powodu nie przedstawienia mu przez prokuratora zarzutów. 10 maja 1980 roku zwolniony, a  następnie oskarżony o kradzież powielacza i skazany na 1,5 roku więzienia w zawieszeniu.

W sierpniu 1980 roku przebywał w Stoczni Gdańskiej, gdzie współorganizował  druk wydawnictw niezależnych. 23 sierpnia został aresztowany. Zwolniony po podpisaniu Porozumień Gdańskich. Był członkiem komisji do spraw dostępu Solidarności do środków masowego przekazu. Po 13 grudnia 1981 pozostał w Paryżu, dokąd wyjechał w październiku 1980 roku. W latach 1982-1989 był współpracownikiem Biura Koordynacyjnego "S" za Granicą w Brukseli. Odpowiadał za wysyłkę do kraju sprzętu poligraficznego.

W  1990 roku wrócił do Polski. Od 1991 roku właściciel Grupy Filmowej "Kontakt". W latach 1999–2000 był doradcą ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Jest inicjatorem i prezesem honorowym Stowarzyszenia Wolnego Słowa.

W 2006 roku odznaczony został Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - W stoczni znalazłem się od razu pierwszego dnia strajku - wspomnienia Mirosława Chojeckiego na temat wydarzeń Sierpnia'80 i świadomości robotników Wybrzeża. (PR, 2005)
Joanna Duda-Gwiazda

Joanna Duda-Gwiazda

Opozycjonistka. W latach 1978 – 1980 działała w Wolnych Związkach Zawodowych Wybrzeża i redagowała nielegalne pismo "Robotnik Wybrzeża". Była członkiem Międzyzakładowej Komisji Strajkowej i współautorką 21 postulatów strajkowych.

Joanna Duda-Gwiazda jest absolwentką Wydziału Budowy Okrętów Politechniki Gdańskiej. W latach 1963 – 1965 pracowała w Stoczni Jachtowej, później w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych, a następnie do 1999 roku w Centrum Techniki Okrętowej. W latach 1962 – 1968 należała do PZPR. Od 1967 roku była członkiem Klubu Wysokogórskiego.

W 1976 roku wspólnie z mężem Andrzejem Gwiazdą przesłała do Sejmu list popierający żądania Komitetu Obrony Robotników, które dotyczyły m. in. zwolnienia z więzień uczestników protestów w Ursusie, Radomiu i Płocku. Za karę otrzymała zakaz wyjazdów za granicę. W latach 1978 – 1980 działała w Wolnych Związkach Zawodowych Wybrzeża.

W sierpniu 1980 roku uczestniczyła w strajku w Stoczni Gdańskiej. Była członkiem Międzyzakładowej Komisji Strajkowej i współautorką 21 postulatów strajkowych. Członek Prezydium MKZ Gdańsk, rzecznik prasowy i redaktorka tygodnika "Solidarność". W stanie wojennym internowana. Zwolniona w lipcu 1982 roku. Działała w drugim obiegu. W grudniu 1984 roku podjęła głodówkę w obronie aresztowanego męża. W czerwcu 1988 roku razem z nim wyjechała w kilkumiesięczną podróż na Zachód. Zbierała pieniądze na podziemną działalność. Przeciwniczka Okrągłego Stołu. W latach 1989–1997 wraz z mężem współtworzyła pismo "Poza Układem".

Od 2000 roku na emeryturze. Jest autorką książki "Polska wyprawa na Księżyc". W 2006 roku została  odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - Sądzę, że jest to jeden z najważniejszych momentów w naszej historii - Joanna Duda-Gwiazda o podpisaniu Porozumień Sierpniowych. (PR, 12.09.1980)
Bogdan Felski

Bogdan Felski

W 1974 roku ukończył Zasadniczą Szkołę Budowy Okrętów w Gdańsku. W latach 1974-1982 pracował jako monter ślusarski w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od 1975 do 1977 odbył zasadniczą służbę wojskową. Był  kolporterem niezależnych wydawnictw drugiego obiegu.

14 sierpnia 1980 wraz z Jerzym Borowczakiem, Bogdanem Borusewiczem, Ludwikiem Prądzyńskim współorganizował strajk w Stoczni Gdańskiej.

Od września 1980 roku zasiadał w Prezydium Komitetu Założycielskiego "S". W grudniu 1981 roku przebywał z delegacją Solidarności Stoczni Gdańskiej w Bremie na zaproszenie tamtejszej Izby Pracy i pozostał na emigracji w RFN.

Współorganizował demonstracje w Bremie przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce. Był jednym z założycieli Biura Informacyjno-Koordynacyjnego "S" w Bremie, które działało od 14 grudnia 1981 do sierpnia 1983 roku. Współorganizował przerzuty materiałów poligraficznych (powielacze, matryce, farby), nadajników radiowych, kaset audio dla podziemnej Solidarności w Polsce. Uczestniczył w spotkaniach grup roboczych "S" w Düsseldorfie z przedstawicielami niemieckich związków zawodowych (DGB) i partii (SPD, FDP), podczas których informował o ideach polskiego związku. Organizował również pomoc dla rodzin osób represjonowanych w Polsce.

W 2000 roku został Honorowym Obywatelem Gdańska, a w 2006 roku Prezydent RP odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - Ktoś mi podał długopis i poprosił, bym dał go Wałęsie, żeby cała Polska widziała, jak się podpisuje to porozumienie - wspominał Bogdan Felski. (PR, 31.08.2010)
Wojciech Gruszecki

Wojciech Gruszecki

Pracownik Politechniki Gdańskiej, z wykształcenia chemik. Członek prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Gdańsku. Był jednym z sygnatariuszy Porozumień Sierpniowych.

Wojciech Gruszecki 19 sierpnia 1980 uczestniczył w wiecu na Politechnice Gdańskiej, po którym uchwalono wysłanie listu do gdańskiego MKS z poparciem dla strajkujących. Znalazł się w grupie delegatów, którzy dostarczyli list do stoczniowców. Został członkiem Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Uczestniczył w rozmowach z delegacją rządową. Był jednym z sygnatariuszy Porozumień Sierpniowych.

Wchodził w skład Komisji Krajowej "Solidarności". W styczniu 1981 roku na Walnym Zebraniu Delegatów NSZZ "Solidarność" na Politechnice Gdańskiej  został wybrany jako jeden z dwóch zastępców przewodniczącego Komisji Zakładowej. Stan wojenny zastał go w Berlinie. W obawie przed aresztowaniem nie wrócił do Polski. Organizował tam struktury zagraniczne "Solidarności". W 2000 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańska. Zmarł 4 września 2006 roku w Berlinie. Prezydent Lech Kaczyński pośmiertnie odznaczył Wojciecha Gruszeckiego Krzyżem Oficerskim Orderem Odrodzenia Polski.

  • Wojciech Gruszecki opowiada o przyczynach sierpniowych strajków i wspaniałej postawie tysięcy protestujących robotników. Wywiad nagrany przez Andrzeja Iłowskiego. (PR, 9.09.1980)
Andrzej Gwiazda

Andrzej Gwiazda

Absolwent Politechniki Gdańskiej. W latach 1973-81 pracował w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki "Elmor". Współpracował z Biurem Interwencyjnym KOR. 29 kwietnia 1978 wspólnie z Antonim Sokołowskim i Krzysztofem Wyszkowskim ogłosił deklarację Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża.

Był redaktorem naczelnym nielegalnego pisma "Robotnik Wybrzeża". 11 razy zatrzymywany przez SB. 16 sierpnia 1980 zainicjował strajk w "Elmorze". Został członkiem władz Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej. Brał udział w negocjacjach prowadzonych przez MKS z delegacją rządową. Współautor 21 postulatów sierpniowych. Od września 1980 do lipca 1981 roku wiceprzewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ "Solidarność" Regionu Gdańskiego. Krytyczny wobec działań Lecha Wałęsy, wystosował do niego list otwarty, w którym protestował przeciwko łamaniu demokratycznych zasad kierowania związkiem.

W czasie I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "S" w Gdańsku był jednym z inicjatorów "Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej". Podczas zjazdu kandydował na stanowisko przewodniczącego związku. Przegrał z Lechem Wałęsą. Wszedł w skład Komisji Krajowej.

13 grudnia 1981 został internowany. W grudniu 1982 roku przeniesiony do warszawskiego więzienia przy ul. Rakowieckiej. Zwolniony na mocy amnestii w lipcu 1984 roku. 16 grudnia 1984 zatrzymany podczas pochodu pod Pomnik Poległych Stoczniowców, skazany na 3 miesiące więzienia. W lutym 1985 ponownie skazany na 2 miesiące więzienia.

Przeciwnik Okrągłego Stołu. Współzałożyciel działających w latach 1989-1993 Wolnych Związków Zawodowych.

W 2000 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Gdańska. W 2006 odznaczony Orderem Orła Białego.

  • Andrzej Gwiazda opowiada o rejestracji NSZZ "Solidarność", statucie związku i manipulacjach środków masowego przekazu. (PR, 23.09.1980)
Janina Jankowska

Janina Jankowska

Absolwentka polonistyki. Od roku 1961 związana była z Polskim Radiem, przez wiele lat pracowała w Redakcji Reportaży Literackich. W 1976 roku nawiązała współpracę z  prasą niezależną. W sierpniu 1980 roku, mimo zakazów kierownictwa, pojechała dokumentować wydarzenia na Wybrzeżu. Za reportaż "Polski Sierpień" otrzymała m.in. nagrodę Prix Italia. W latach 1980–1981 pracowała w NSZZ "Solidarność", współtworząc Redakcję  Programów dla Radiowęzłów Zakładowych Regionu Mazowsze - "Radio Solidarność".

Po wprowadzeniu stanu wojennego została internowana i wyrzucona z pracy. W 1984 roku została aresztowana za realizację audycji radiowych na kasetach magnetofonowych w Niezależnych Oficynach Fonograficznych. Do 1987 roku współpracowała z "drugim obiegiem".

W roku 1989 roku uczestniczyła w obradach Okrągłego Stołu w podstoliku prasowym. Kierowała zespołem dziennikarskim, który przygotowywał kampanię wyborczą w Polskim Radiu kandydatom Komitetu Obywatelskiego "Solidarność”.

W latach 1989–1991 była wicedyrektorem Programu I Polskiego Radia, powołała w tym czasie do życia Redakcję Reportaży Programu I. Do 1998 roku pracowała jako reporterka w Polskim Radiu.

Organizowała  coroczne seminaria reportażu w Kazimierzu nad Wisłą. W 1995 roku powołała do życia Konkurs Stypendialny im. Jacka Stwory adresowany do młodych twórców. W 1998 roku założyła Studio Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia.

Przez dwie kadencje (1994-2002) była przewodniczącą Rady Programowej Polskiego Radia. Laureatka Złotego Mikrofonu w 1989 roku.

 

 

  • - Byłam w stoczni od 18 sierpnia do końca. To było wielkie, nieprawdopodobne przeżycie - mówiła Janina Jankowska w rozmowie z Bożeną Markowską. (PR, 2005)
Marek Kozłowski

Marek Kozłowski

Współpracownik Komitetu Obrony Robotników. Siedział w więzieniu, gdy w Stoczni Gdańskiej wybuchł strajk. Jego osoba stała się przedmiotem negocjacji między związkowcami a stroną rządową. Wyszedł na wolność w wyniku podpisania Porozumień Sierpniowych.

W czerwcu 1979 roku Marek Kozłowski poinformował działaczy Komitetu Obrony Robotników o Tomaszu Kościeliku, robotniku ze Słupska, który został skatowany przez milicjantów. Po latach milicjant zamieszany w sprawę został osądzony i skazany.

Marek Kozłowski pod koniec kwietnia 1980 został aresztowany pod zarzutem "użycia przemocy w stosunku do funkcjonariusza publicznego". Wielokrotnie bity, zastraszany i przesłuchiwany przez Służbę Bezpieczeństwa. 1 czerwca 1980 został skazany na 19 miesięcy pozbawienia wolności. Zwolniono go wraz z innymi więźniami politycznymi na początku września 1980 roku. Uwolnienie wynikało z realizacji Porozumień Sierpniowych. 

Czwarty postulat strajkujących robotników brzmiał bowiem: "Przywrócić do poprzednich praw:

a) ludzi zwolnionych z pracy po strajkach w 1970 i 1976 roku, studentów wydalonych z uczelni za przekonania,

b) zwolnić wszystkich więźniów politycznych (w tym Edmunda Zadrożyńskiego, Jana Kozłowskiego, Marka Kozłowskiego),

c) znieść represje za przekonania."



  • - Moja sprawa była oparta na kłamstwach spreparowanych przez Służbę Bezpieczeństwa – wywiad Andrzeja Iłowskiego z Markiem Kozłowskim. (PR, 11.09.1980)
Bogdan Lis

Bogdan Lis

Polityk, członek Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, działacz "S", po wprowadzeniu stanu wojennego organizator podziemia solidarnościowego, uczestnik Okrągłego Stołu.

Bogdan Lis od 1972 do 1981 roku  pracował jako nastawiacz obrabiarek w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki "Elmor". Od 1975 do 1981 roku należał do PZPR. W 1978 roku podjął współpracę z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża. Kolportował ulotki i nielegalną prasę. Równocześnie działał w oficjalnych związkach zawodowych.

W sierpniu 1980 roku został przewodniczącym  Komitetu Strajkowego w "Elmorze". Był wiceprzewodniczącym Prezydium MKS w Stoczni Gdańskiej. Uczestniczył w opracowywaniu 21 postulatów strajkowych. Jeden z sygnatariuszy Porozumień Sierpniowych, członek Krajowej Komisji Porozumiewawczej.

W październiku 1981 roku, podczas I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "Solidarność" został członkiem Komisji Krajowej. W tym samym czasie wyrzucono go z PZPR. 13 grudnia 1981 uniknął internowania. Ścigany listem gończym. W czerwcu 1984 roku został aresztowany i oskarżony o zdradę ojczyzny. Zwolniony w grudniu. Aresztowany ponownie w lutym 1985 roku i skazany na 2,5 roku więzienia. Z więzienia wyszedł na mocy amnestii we wrześniu 1986 roku. W latach 1987 – 1989 przewodniczył komisji zagranicznej Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ "S".

W sierpniu 1988 roku brał udział w strajku w kopalni "Manifest Lipcowy" w Jastrzębiu. W grudniu 1988 roku został członkiem Komitetu Obywatelskiego utworzonego przy przewodniczącym NSZZ "Solidarność" Lechu Wałęsie. Uczestnik obrad Okrągłego Stołu. W latach 1989 – 1991 senator Obywatelskiego Klubu Parlamentarneg. W latach 1997 – 2005 członek Unii Wolności, a następnie do 2009 roku Partii Demokratów. W 2007 roku został posłem. Rok wcześniej odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - Wpadliśmy z Andrzejem Gwiazdą na pomysł, aby zorganizować coś w rodzaju międzyzakładowego komitetu strajkowego - mówił Bogdan Lis. (PR, 11.09.1980)
Antoni Pawlak

Antoni Pawlak

Poeta, felietonista i dziennikarz.

Podczas nauki w liceum był członkiem grupy samokształceniowej prowadzonej przez o. Ludwika Wiśniewskiego z Duszpasterstwa Akademickiego przy kościele św. Mikołaja w Gdańsku. W 1972 roku został skazany na 1,5 roku więzienia w zawieszeniu na 3 lata za rozlepianie w Gdańsku ulotek nawołujących do bojkotu wyborów do Sejmu PRL.

W 1974 roku wyjechał do Warszawy, gdzie studiował historię filozofii na Akademii Teologii Katolickiej. W latach 1978–1979 był prezesem Koła Młodych przy Oddziale Warszawskim Związku Literatów Polskich. Publikował w niezależnych pismach literackich: "Puls", "Zapis", "Biuletyn Informacyjny KSS KOR".

W sierpniu 1980 roku  uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej. Od września 1980 roku był członkiem Solidarności. W 1981 roku  pracował w Komisji Kultury przy Zarządzie Regionu Mazowsze. Był redaktorem naczelnym "Informatora Kulturalnego Solidarności". 13 grudnia 1981 internowany. Przetrzymywany był w Warszawie - Białołęce, Jaworzu i Darłówku. Został zwolniony 15 lipca 1982.

W latach 1982–1989 współpracował z pismami podziemnymi, m.in. z "Wezwaniem", "Tygodnikiem Mazowsze" i "PWA". Drukował w paryskiej "Kulturze", współpracował z Rozgłośnią Polską RWE.
W latach 1989–1993 był szefem działu kultura w "Gazecie Wyborczej". Potem przez trzy lata pracował w  "Super Expressie". Od 2006 roku jest doradcą do spraw kultury Prezydenta Gdańska. W 1983 roku otrzymał literacką nagrodę Fundacji im. Kościelskich. W 2006 roku wyróżniony został odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej.

  • - Dla mnie Sierpień’80 zaczął się nie czternastego, w dniu wybuchu strajku w stoczni, tylko kilka tygodni wcześniej - opowiadał Antoni Pawlak. (PR, 2005)
Alina Pienkowska

Alina Pienkowska

Działaczka opozycyjna w czasach PRL, pracowała w przychodni zdrowia przy Stoczni Gdańskiej im. Lenina.

Alina Pienkowska z wykształcenia była dyplomowaną pielęgniarką. Od 1978 roku działała w Wolnych Związkach Zawodowych Wybrzeża.

Kolportowała ulotki i nielegalną prasę. W 1978 roku, w ramach represji za swoją działalność, została przeniesiona do przychodni przy Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki "Elmir". W maju 1979 roku Sąd Pracy przywrócił ją na poprzednie stanowisko.

Była członkiem Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej. 14 sierpnia 1980 Alina Pienkowska przekazała Radiu Wolna Europa postulaty strajkujących stoczniowców, które współredagowałą. Autorka 16. postulatu: "Poprawić warunki pracy służby zdrowia, co zapewni pełną opiekę medyczną osobom pracującym".

Od jesieni 1980 roku przewodniczyła Krajowej Sekcji Służby Zdrowia "S". 13 grudnia 1981 została internowana. W latach 1991-1993 zasiadała w Senacie RP z listy "Solidarności". Od 1993 roku była członkiem Unii Demokratycznej, a następnie Unii Wolności. W latach 1998–2002 radna Gdańska. W 2000 roku otrzymała tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańsk. Była żoną Bogdana Borusewicza.

Zmarła 17 października 2002. Pośmiertnie odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - Pielęgniarki poprosiły mnie, abyśmy przyłączyły się do stoczniowców - Alina Pienkowska o udziale w strajku i postulatach służby zdrowia. (PR, 12.09.1980)
Jan Pietrzak

Jan Pietrzak

Satyryk, autor i wykonawca piosenek. Twórca "Kabaretu Hybrydy" oraz "Kabaretu Pod Egidą". 

W latach 1948–1957 był słuchaczem Korpusu Kadetów im. gen. Karola Świerczewskiego oraz Oficerskiej Szkoły Radiolokacyjnej w Jeleniej Górze. Po odejściu z wojska pracował w Warszawskich Zakładach Telewizyjnych. Studiował również na kursie wieczorowo-zaocznym na Wydziale Socjologii Wyższej Szkoły Nauk Społecznych, którą ukończył w roku 1968. Był członkiem ZMP, a także PZPR.

W 1960 roku związał się z Estradą Poetycką klubu studenckiego "Hybrydy" w Warszawie, gdzie kierował studenckim teatrem. W 1967 roku "Kabaret Hybrydy" został przez władze komunistyczne rozwiązany. Jan Pietrzak odszedł i wkrótce założył nową scenę - "Kabaret Pod Egidą", który funkcjonuje do dziś. Jako kabareciarz, przez wiele lat komentował i wyśmiewał peerelowską rzeczywistość. W latach 70. był inwigilowany przez SB. Jego piosenka "Żeby Polska była Polską" stała się w latach 80. nieformalnym hymnem Solidarności.

Jan Pietrzak jest felietonistą "Tygodnika Solidarność" i "Gazety Polskiej". W 2007 roku został uhonorowany przez Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ "Solidarność" tytułem zasłużony dla Solidarności. W 2009 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - 25 sierpnia 1980 zagraliśmy w Warszawie spektakl, bez zgody cenzury. Przedstawienie oddawało ówczesne nastroje i myślenie o Polsce - mówił Jan Pietrzak. (PR, 2005)
Ludwik Prądzyński

Ludwik Prądzyński

Ukończył Zasadniczą Szkołę Budowy Okrętów w Gdańsku i w latach 1975-1984 pracował w Stoczni Gdańskiej im. Lenina jako spawacz i monter kadłubów. W czerwcu 1976 roku uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej.

W 1979 i 1980 pomagał w kolportowaniu ulotek i niezależnej prasy związkowej na terenie stoczni.

W sierpniu 1980 roku wraz z Bogdanem Borusewiczem, Jerzym Borowczakiem i Bogdanem Felskim współorganizował strajk w Stoczni Gdańskiej.

Był członkiem zakładowego Komitetu Strajkowego i Komitetu Założycielskiego Solidarności oraz wiceprzewodniczącym Komisji Wydziałowej na wydziale PK-3 Stoczni Gdańskiej.

12 grudnia 1981 został internowany, przebywał w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku, zwolniony 24 sierpnia 1982. W latach 1984-1993 pracował w gospodarstwie rolnym rodziców.

W 1993 roku ponownie zatrudnił się w Stoczni Gdańskiej i wciąż należy do Solidarności.

W 2000 roku dostał tytuł Honorowego Obywatela Gdańska, a w 2006 roku Prezydent RP odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - Na początku te związki były takie mierne, ale potem to się stało autentyczne - opowiadał Ludwik Prądzyński w rozmowie z Michałem Żakowskim. (PR, 31.08.2010)
Jadwiga Staniszkis

Jadwiga Staniszkis

Socjolog, politolog, publicystka, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutu Studiów Politycznych PAN, a także na Wydziale Nauk Politycznych Wyższej Szkoły Biznesu - National Louis University w Nowym Sączu.

Zajmuje się też zagadnieniami transformacji społeczeństw postkomunistycznych, instytucjonalizacji postkomunistycznego porządku oraz globalizacji. Za udział w protestach studenckich w marcu 1968 roku trafiła na 7 miesięcy do więzienia. Została usunięta z uniwersytetu, gdzie pracowała jako asystentka. Jeszcze w czasie aresztowania rozpoczęła pisanie doktoratu, który obroniła w 1971 roku. Pracowała wtedy jako nauczycielka w szkole pielęgniarskiej. W 1978 roku uzyskała habilitację.

W sierpniu 1980 roku  na zaproszenie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Gdańsku uczestniczyła w negocjacjach ze stroną rządową, weszła w skład Komisji Ekspertów MKS. Owocem tych doświadczeń była książka "Self-limiting Revolution" ("Samoograniczająca się rewolucja").

Po utworzeniu NSZZ "Solidarność" była doradcą związku. Po wprowadzeniu stanu wojennego wykładała we Wszechnicy Solidarności i publikowała w prasie podziemnej. Wykładała na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles, na Uniwersytecie Harvarda, Uniwersytecie Michigan, a także w Chinach, Japonii i na Tajwanie. Stypendystka w Wilson Center w Waszyngtonie. W 1991 roku uzyskała tytuł profesorski.W 2004 roku otrzymała nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (tzw. polski Nobel) w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych za badania nad procesem transformacji Polski i świata.

W  2006 roku została Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

  • - To było fascynujące doświadczenie. Nagle spostrzegłam, że pojawił się inny język protestu - komentarz prof. Jadwigi Staniszkis do wydarzeń Sierpnia’80. (PR. 2005)
Lech Wałęsa

Lech Wałęsa

Polityk i działacz związkowy. Współzałożyciel i pierwszy przewodniczący Solidarności, opozycjonista w okresie PRL. Prezydent RP w latach 1990–95.

Lech Wałęsa rozpoczął pracę jako elektryk w Stoczni Gdańskiej w 1967 roku. W grudniu 1970 roku został wybrany do komitetu strajkowego. Sześć lat później za krytykę działalności związków zawodowych i stoczniowej administracji  został zwolniony z pracy.

W 1978 roku rozpoczął współpracę z członkami nielegalnych Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Współpracownik Komitetu Samoobrony Społecznej "KOR", wielokrotnie zatrzymywany przez milicję.

14 sierpnia 1980 stanął na czele strajku w Stoczni Gdańskiej. 16 sierpnia został przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. 31 sierpnia w sali BHP Stoczni Gdańskiej podpisał wraz z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim Porozumienie Gdańskie, gwarantujące m. in. powstanie niezależnych i samorządnych związków zawodowych. W październiku 1981 roku został wybrany na przewodniczącego NSZZ "Solidarność".

13 grudnia 1981 internowany. Na wolność wyszedł w listopadzie 1982. W maju 1983 roku powrócił do pracy w stoczni, miesiąc później spotkał się z Janem Pawłem II, 5 października 1983 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

W maju 1988 roku brał udział w strajku w Stoczni Gdańskiej. W grudniu 1988 roku stanął na czele Komitetu Obywatelskiego, powołanego przy Przewodniczącym NSZZ "S". Kierował przedstawicielami opozycji podczas rozmów Okrągłego Stołu, prowadzonych od lutego do kwietnia 1989 roku. W 1990 roku na II Zjeździe Solidarności został ponownie jej przewodniczącym.

Jesienią 1990 roku w pierwszych w pełni wolnych wyborach został wybrany prezydentem RP.

  • - Działałem już wcześniej w Wolnych Związkach Zawodowych i dlatego się w to włączyłem - Lech Wałęsa opowiada o wydarzeniach sierpniowych w Stoczni Gdańskiej. (PR, 11.09.1980)
Anna Walentynowicz

Anna Walentynowicz

Działaczka Wolnych Związków Zawodowych, współzałożycielka NSZZ "Solidarność".

Anna Walentynowicz była robotnicą Stoczni Gdańskiej i bohaterką Sierpnia'80. Za niezależną działalność związkową została dyscyplinarnie zwolniona z pracy w sierpniu 1980 roku, co stało się bezpośrednią przyczyną strajku stoczniowców.

W stanie wojennym stanęła przed sądem oskarżona o organizowanie strajku w Stoczni Gdańskiej, w grudniu 1981 roku. Została skazana na półtora roku więzienia w zawieszeniu. W grudniu 1983 roku trafiła do więzienia za udział w próbie wmurowania tablicy upamiętniającej górników zamordowanych w kopalni "Wujek". Była inicjatorką protestu głodowego po zabójstwie księdza Jerzego Popiełuszki w 1985 roku. W latach 80. krytykowała ówczesne kierownictwo NSZZ "Solidarność" skupione wokół Lecha Wałęsy. Przeciwniczka obrad Okrągłego Stołu.

Po 1989 roku nie utożsamiała się z polityką rządzących partii postsolidarnościowych. 13 grudnia 2005 odebrała Medal Wolności od Amerykańskiej Fundacji Ofiar Komunizmu na rzecz "Solidarności". W 2006 roku została odznaczona przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego. Zginęła 10 kwietnia 2010 w katastrofie pod Smoleńskiem.

  • - Stoczniowcy uznali za swój obowiązek wzięcie mnie w obronę - mówiła Anna Walentynowicz w rozmowie z Andrzejem Iłowskim. (PR, 9.09.1980)
Krzysztof Wyszkowski

Krzysztof Wyszkowski

Przed Sierpniem działacz Wolnych Związków Zawodowych. Wielokrotnie zatrzymywany przez SB. W sierpniu 1980 roku uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej. Był współredaktorem Strajkowego Biuletynu Informacyjnego "S".

Krzysztof Wyszkowski w latach 60. i 70. pracował między innymi w Olsztyńskich Zakładach Samochodowych. Od 1974 roku w Trójmieście, gdzie organizował kanały przerzutu książek z  Instytutu Literackiego w Paryżu. Współpracownik KSS "KOR", współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. 29 kwietnia 1978 wspólnie z Antonim Sokołowskim i Andrzejem Gwiazdą ogłosił deklarację Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża.

Wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany przez SB. W sierpniu 1980 roku uczestniczył w strajku w Stoczni im. Lenina. Współredagował Strajkowy Biuletyn Informacyjny "Solidarność", którego pierwszy numer ukazał się 23 sierpnia 1980. W 1981 roku został sekretarzem redakcji "Tygodnika Solidarność". Internowany 13 grudnia 1981, był przetrzymywany w Strzebielinku, gdzie podjął głodówkę. W sierpniu 1982 roku uciekł ze szpitala. W lipcu 1983 roku aresztowany i zwolniony na mocy amnestii. W czasie stanu wojennego publikował w podziemnej prasie. W 1984 roku był współinicjatorem założenia Grupy Publicystów Politycznych i Klubu Myśli Politycznej Dziekania.

W maju i sierpniu 1988 roku uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej. Był przeciwnikiem Okrągłego Stołu. W latach 1990-1992 należał do Kongresu Liberalno-Demokratycznego. Pełnił funkcje doradcze u premierów: Jana Krzysztofa Bieleckiego i Jana Olszewskiego. Dyrektor gdańskiego oddziału Krajowej Agencji Wydawniczej i koordynator Komisji Likwidacyjnej Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej Prasa-Książka-Ruch na Polskę północną. Jest publicystą niezależnym m. in. w "Tygodniku Solidarność" i "Gazecie Polskiej".

  • - Drogę wskazali nam stoczniowcy z Gdyni - rozmowa Andrzeja Iłowskiego z Krzysztofem Wyszkowskim o tworzeniu Strajkowego Biuletynu Informacyjnego "S" w Stoczni im. Lenina. (PR, 9.09.1980)