"Ludzie, kere idōm za tym moim wieczystym poznaniym, kere majōm wiarč i nie szemrzōm, ône bydōm uwolniōne od czynow, ale gupie ludzie, kere szemrzōm i niy idōm za moim poznaniym to ôni sōm w tyj wiedzy potracyni i na zicher sie stracōm" - mówi w najnowszej powieści Szczepana Twardocha "Drach" jeden z jej bohaterów, stary Pindur, mędrzec, mistyk, ten, który zrozumiał. I dodaje: "Człowiek, chop i baba, kamiyń, sornik, hazok, kot a pies, strōm, wszisko to samo. Wszisko je jednym. Ziymia to je taki srogi drach, łażymy po jego ciele a na grubach kopiymy jego ciało, kere je czystym Słōńcym. We świyntyj biblie mosz napisane, u Ezekiela, że faraōn je krokodyl, kery se lygnął we rzece, pra? (…) Ale to niy ma krokodyl. To je po żydowsku tannin, a tannin to je srogi drach. Wielki smok. Rozumisz? A zaś kaj indzij mosz behemota, kerego nogi sōm jak rury z brōnzu a ôgon jak srogi strōm, jak cedr, ja? (…) My sōm niym. Tym drachym, łażymy po jego ciele, ale tyż sōm my jego ciałym, poradzisz se to forsztelować? Jak błecha, kero żere twojōm krew, ôna je tobōm, ja?"
okładka książki, fot. mat. pras.
Na nową powieść Twardocha czekaliśmy od końca roku 2012, gdy to ukazała się jego "Morfina", którą uwiódł tysiące czytelników, za którą zdobył "Paszport Polityki" oraz NIKE Publiczności. Dziś już wiadomo: czekać się opłacało, choć to książka zupełnie inna, szorstka, zmuszająca czytelnika do spokojnego, uważnego czytania. W powieści spotykają się różne języki, brzmią obco (nie ma w "Drachu" przypisów), ale ten zabieg ma sens. Czytelnik może dzięki temu - choć na chwilę - poczuć atmosferę międzywojennego (choć nie tylko) Górnego Śląska. Bo tam właśnie, przede wszystkim, toczy się akcja – ale śląskie opowieści są tylko pretekstem do przedstawienia szerszej historii - o naturze rzeczy, o tym, kim jesteśmy i jaki mamy wpływ na stan i losy tego, co nas otacza..?
"Drach" jest sagą, opowiada o śląskiej rodzinie, przede wszystkim o losach Josefa, czyli Zeflika Magnora. To on - w pierwszym rozdziale - obserwuje świniobicie. To on idzie na front I wojny światowej, walczy w belgijskim błocie, w którym "rozpuścili się" jego bracia i kompani. Potem bierze udział w powstaniach śląskich, przygląda się - choć z oddali - nowej granicy między Polską a Rzeszą, a także II wojnie światowej. Wszystko to po to, by dożyć wkroczenia na Górny Śląsk wojsk radzieckich... Ale Twardoch pisze też o rodzicach, żonie, dzieciach, wnukach i prawnukach Magnora, pokazuje sąsiadów i krewnych, tych, którzy na początku trzeciego dziesięciolecia minionego wieku zdecydowali - "jesteśmy Polakami, Niemcami lub Ślązakami".
Sonia Bohosiewicz czyta nową powieść Szczepana Twardocha w Trójce >>>
Ale jest jeszcze jeden bardzo ważny bohater tej książki. Obecny-nieobecny narrator. Drach. Smok, chtoniczne bóstwo, po ciele którego stąpają bohaterowie powieści - stąpamy my. W ciało którego się zanurzamy, wydobywając węgiel czy chowając najbliższych. Drach zna prawdziwy porządek rzeczy i wie, że ludzkie istnienie wcale nie jest wyjątkowe. Poza tym, co powtarza jak mantrę, to wszystko "i tak nie ma znaczenia"...
O świecie "Dracha", o tym, jak powstawał, o jego bohaterach i o historii Śląska Szczepan Twardoch opowiedział w tym wydaniu "Z najwyższej półki".
W audycji sięgneliśmy także po inne nowości (w skrócie) i podsumowaliśmy 23. Wrocławskie Targi Dobrych Książek. Trwały cztery dni, odbywały się z Trójkowym Znakiem Jakości. Gościem audycji była ich współtwórczyni, Beata Gigiel.
W audycji rozdaliśmy też zaproszenia na poniedziałkowe spotkanie z Wojciechem Jagielskim w Studiu im. Agnieszki Osieckiej - w ramach cyklu "Reporterzy". Za nami już rozmowy z Magdaleną Grzebałkowską, Jackiem Hugo-Baderem i Mariuszem Szczygłem. Fragmenty spotkań będzie można usłyszeć na antenie Trójki 24, 25 i 26 grudnia o 12:05.
Polecam nasz profil na Facebook'u, który działa non stop: www.facebook.com/znajwyzszejpolki
Michał Nogaś
ksiazki@polskieradio.pl
***
Tytuł audycji: Z najwyższej półki
Autor: Michał Nogaś
Goście: Szczepan Twardoch, Beata Gigiel
Data emisji: 7.11.2014
Godzina emisji: 21.05
(mp)
