Historia

Wyborcze zwycięstwa Adolfa Hitlera

Ostatnia aktualizacja: 09.05.2023 05:41
"78 lat temu Niemcy i świat zostały wyzwolone spod tyranii narodowego socjalizmu. Zawsze będziemy za to wdzięczni" – napisał na Twitterze kanclerz Olaf Scholz w rocznicę kapitulacji Niemiec w II wojnie światowej. Przypominamy historię dojścia Hitlera do władzy i narodziny III Rzeszy.
Adolf Hitler w Berlinie, 1932 rok
Adolf Hitler w Berlinie, 1932 rokFoto: SZ Photo / SZ-Photo / Forum

"Scholz oświadczył, że w 78 lat temu 'Niemcy zostały wyzwolone spod tyranii narodowego socjalizmu'. Niemcy najpierw stworzyli mit bezpaństwowych 'nazistów', teraz zaś idą dalej i zaczynają przedstawiać Niemcy jako ofiarę nazizmu" - napisała na Twitterze była premier Beata Szydło w odpowiedzi na słowa kanclerza Niemiec. "To bezczelność i kpina z ofiar niemieckich zbrodni" - dodała.

Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza, przypomnijmy, zdobyła władzę w Niemczech dzięki sukcesom w kolejnych wyborach. III Rzeszę postawili swoimi rękami sami Niemcy.

Na czele NSDAP

Po raz pierwszy na zebraniu, wówczas jeszcze niewiele znaczącej, Niemieckiej Partii Robotniczej Adolf Hitler pojawił się w 1919 roku. Jako 30-latek wstąpił w jej szeregi. W lutym 1920 roku partia ta zmieniła nazwę na NSDAP (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza), a Adolf Hitler przejął w niej przywództwo. W 1923 roku odbył się pierwszy zjazd NSDAP. Po puczu monachijskim, nieudanej, wzorowanej na działaniach Benito Mussoliniego, próbie nielegalnego, siłowego przejęcia władzy, partia została zdelegalizowana, a Hitler osadzony w więzieniu. Już rok później przyszły Führer znalazł się na wolności. NSDAP została odbudowana, a w 1924 roku startowała już legalnie w wyborach do Reichstagu.

Początkowo ugrupowanie nie odnosiło spektakularnych sukcesów. W wyborach 1924 roku zdobyło zaledwie 3 proc. poparcia, w 1928 roku spadło ono do 2,6 proc. głosów. Sytuację zmienił dopiero wielki kryzys ekonomiczny, który rozpoczął się krachu giełdowego na Wall Street i przetoczył się przez cały świat nie oszczędzając Niemiec. Radykalne pogorszenie sytuacji ekonomicznej, szalejąca inflacja i bezrobocie podsycały radykalizację poglądów w społeczeństwie i utratę wiary w system demokratyczny.

To wówczas partią Hitlera zainteresowali się przedstawiciele świata finansjery i wielkiego przemysłu (zresztą nie tylko niemieccy, ale później też amerykańscy), obawiający się przewrotu komunistycznego i jego następstw w postaci nacjonalizacji własności oraz krwawej rozprawy z warstwą posiadającą. Narodowy socjalizm głosił wprawdzie podporządkowanie przemysłu potrzebom państwa, ale pozostawiał go w rękach prawowitych właścicieli. 

Uzbrojony w gotówkę, która szerokim strumieniem płynęła od niemieckich kapitalistów, Hitler mógł dotrzeć ze swoim przekazem do szerokich mas niemieckiego społeczeństwa. Oferował im prostą wizję świata, opartą na dychotomii swoich-obcych, gospodarował pole niesprawiedliwie wyrządzonej krzywdy i podsycał kompleks tego, że Niemcom przeznaczona jest wielkość.

Kanclerz Hitler

Moment pierwszego dużego sukcesu przyszedł w wyborach parlamentarnych do Reichstagu z 1930 roku, kiedy NSDAP stało się drugą siłą polityczną w Niemczech.

Do kulminacji doszło podczas lipcowych wyborów w 1932 roku - partia Hitlera odniosła wówczas spektakularny sukces, osiągając 37 proc. poparcia. Tym samym stała się największą partią w Reichstagu (z 230 miejscami nie stanowiła jednak większości), a Adolf Hitler czołowym niemieckim politykiem.  

Dzięki kolejnym wyborom do Reichstagu, w listopadzie 1932 roku, ugrupowanie Adolfa Hitlera utrzymało status największej partii w kraju, choć poparło je mniej wyborców niż wcześniej (33 proc.) 

– Zachód widział w Hitlerze tego, którego uda się "wypchnąć" na wschód, na Rosję komunistyczną, na zniszczenie tego, czego się Zachód w ówczesnych warunkach międzywojennych bardzo obawiał – komentował w audycji "Postacie XX wieku" prof. Mieczysław Tomala postawę państw zachodnich wobec sukcesów wyborczych szefa NSDAP.


Posłuchaj
06:37 Adolf Hitler.mp3 Demon zła – o rządach Adolfa Hitlera mówi historyk prof. Mieczysław Tomala, aud. Sławomira Szofa "Postacie XX wieku", w audycji wykorzystano nagrania archiwalne. (PR, 16.10.1993)

 

30 stycznia 1933 roku Hitler został kanclerzem Niemiec. 

Władza absolutna

W nocy z 27 na 28 lutego 1933 roku spłonął Reichstag. Budynek parlamentu został prawdopodobnie podpalony, co tylko ułatwiło Hitlerowi wprowadzenie rządów totalitarnych. Prezydent von Hindenburg został bardzo szybko nakłoniony do podpisania dekretu "O ochronie narodu i państwa", który zawieszał prawa obywatelskie zawarte w konstytucji.

Pożar Reichstagu miał miejsce na tydzień przed kolejnymi wyborami do niemieckiego parlamentu. Te ostatnie w przedwojennych Niemczech wielopartyjne wybory wygrała NSDAP, otrzymując prawie 44 procent poparcia.

21 marca 1933 roku Hitler, zwracał się do prezydenta Paula von Hindenburga: "Dzięki Panu, Panie Feldmarszałku świętujemy połączenie symboli dawnej wielkości z nową siłą. Opiekuńcza opatrzność postawiła Pana na czele naszego narodu w tych historycznych chwilach". Kiedy dwa dni później zebrał się Reichstag, władza Hitlera dała o sobie znać. Już pierwsza ustawa uchwalona przez parlament niemiecki, nazywana "Ustawą o Pełnomocnictwach", przekazywała rządowi Rzeszy moc ustawodawczą.

W ten oto sposób Adolf Hitler posiadł pełnię władzy.

Ku wojnie

– Adolf Hitler wiedział, że program wielkiej ekspansji w Europie może realizować tylko przy pomocy armii – mówił historyk prof. Mieczysław Tomala.

Rozpoczęła się akcja zbrojeniowa, stawało się jasne, że Hitler prze ku wojnie.

– Osoba, która zmieniła wiele w Europie, ale tragicznym kosztem – charakteryzował Hitlera prof. Tomala. – A wszystko dlatego, że jednostka chciała mieć władzę nad światem. Krematoria, palenie żywych ludzi to nie jest geniusz, to jest demon zła.

Posłuchaj, jak Adolf Hitler doszedł do władzy. W audycji wykorzystano archiwalne nagrania przemówień Führera.

mb/bm/im

Czytaj także

Generalne Gubernatorstwo – od dziś panują tu Niemcy

Ostatnia aktualizacja: 12.10.2023 05:45
- Znajdujemy się na tym obszarze dla ugruntowania niemieckiego panowania, dla wprowadzenia w życie władczych aspiracji niemieckich. Rzesza niemiecka nie jest gościem w tym kraju. My przebywamy tu po to, aby kraj ten zniemczyć na wieki i nieodwracalnie – pisał w 1943 roku generalny gubernator Hans Frank.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Niemieckie miasteczko Warszawa - taką wizję zakładał Plan Pabsta

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2024 05:56
Zaprezentowany Hansowi Frankowi 6 lutego 1940 roku projekt przebudowy stolicy zakładał zredukowanie jej do węzła kolejowego. Kwitnące niegdyś miasto miało zostać wyludnione i przekształcone w niemieckie miasteczko. O założeniach nazistowskich planów przebudowy polskiej stolicy rozmawiamy z Ewą Perlińską-Kobierzyńską z Muzeum Warszawy. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Niemiecka akcja T4 na ziemiach polskich. Eksterminacja "ludzi niewartych życia"

Ostatnia aktualizacja: 04.04.2023 05:50
Od 2 do 4 kwietnia 1940 roku Niemcy zamordowali 499 pacjentów Szpitala Psychiatrycznego w Warcie koło Sieradza. Ten zbrodniczy proceder realizowany był w ramach akcji T4, polegającej na likwidacji osób chorych psychicznie i posiadających wrodzone wady fizyczne. W ramach tej operacji podczas II wojny światowej Niemcy zabili kilkanaście tysięcy pacjentów szpitali psychiatrycznych zlokalizowanych na ziemiach polskich. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Nazistowscy miliarderzy": za bogactwem wielu niemieckich firm kryje się często ciemna historia rodzinna

Ostatnia aktualizacja: 12.01.2023 05:40
Fortuny wielu niemieckich przemysłowców powstały na plecach robotników przymusowych i Żydów podczas II wojny światowej, napisał w opublikowanej w ubiegłym roku książce "Nazistowscy miliarderzy. Czarna historia najbogatszych niemieckich dynastii" holenderski dziennikarz David de Jong. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Adolf Hitler sięga po pełnię władzy. Dyktatura "demona zła"

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2023 05:45
- To zdumiewające, bo on wyszedł z samego dołu. W kraju, w którym istniały pewne tradycje hierarchii społecznej i sztywne normy, trudny było się przebić, jeśli ktoś nie pochodził z określonego środowiska czy klasy społecznej. A Hitler to zrobił – mówił w radiowej audycji o karierze politycznej wodza III Rzeszy historyk prof. Franciszek Ryszka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szymon Wiesenthal. Łowca nazistów

Ostatnia aktualizacja: 31.12.2023 05:48
- Powiedziałem sobie: "Nim znowu będę budował dom, to chcę pomóc, by sprawiedliwość zaistniała". Bo myśmy nie tylko domy i ludzi stracili. Myśmy stracili wszelką wiarę w ludzkość - tak Szymon Wiesenthal wspominał pierwsze lata po wyzwoleniu z obozu koncentracyjnego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Założyciel niemieckiej stacji ZDF zataił nazistowską przeszłość. Był członkiem SA i NSDAP

Ostatnia aktualizacja: 15.02.2023 11:40
Karl Holzamer, założyciel i wieloletni szef publicznej stacji ZDF, podał nieprawdziwe oświadczenie dotyczące swojego życiorysu w latach istnienia III Rzeszy - poinformowała stacja ZDF.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia Adidasa: granatniki przeciwpancerne w imperium sportowego obuwia

Ostatnia aktualizacja: 26.03.2023 07:02
Założyciele firm Adidas i Puma, bracia Adi i Rudolf Dasslerowie, stworzyli obuwie sportowe, w których złoto podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku zdobył legendarny czarnoskóry sprinter Jesse Owens. Tuż po przejęciu w Niemczech władzy przez nazistów w 1933 roku bracia wstąpili do NSDAP, a podczas wojny w ich fabrykach powstawała broń – granatniki przeciwpancerne Panzerschreck – opisuje historię firmy portal tygodnika "Spiegel".
rozwiń zwiń