Historia

Michaił Bułhakow – mistrz niedoceniony za życia

Ostatnia aktualizacja: 15.05.2016 06:12
– Bułhakow potrafił świetnie sportretować krzywo otaczającą go rzeczywistość – podkreślał Andrzej Drawicz. Niestety za życia tego wielkiego pisarza niewielu potrafiło to dostrzec.
Audio
  • – Był pisarzem, który absolutnie przez całe życie szedł pod prąd – o Michaile Bułhakowie mówi krytyk literacki, tłumacz i wydawca Jan Gondowicz, aud. Anny Borkowskiej z cyklu "Biografia dźwiękowa". (PR, 6.10.2002)
  • Jakie były początki Michaiła Bułhakowa jako pisarza? Mówi eseista, krytyk literacki, tłumacz literatury rosyjskiej Andrzej Drawicz, fragm. aud. Rafała Seniucha z cyklu "Finezje literackie". Cz.1. (PR, 3.04.1995)
  • O charakterystycznym stylu Michaiła Bułhakowa mówi eseista, krytyk literacki, tłumacz literatury rosyjskiej Andrzej Drawicz, fragm. aud. Rafała Seniucha z cyklu "Finezje literackie", cz.2. (PR, 4.04.1995)
  • O mniej znanej twórczości Michaiła Bułhakowa mówi eseista, krytyk literacki, tłumacz literatury rosyjskiej Andrzej Drawicz, fragm. aud. Rafała Seniucha z cyklu "Finezje literackie", cz.3. (PR, 5.04.1995)
  • O kryzysie w twórczości Michaiła Bułhakowa mówi eseista, krytyk literacki, tłumacz literatury rosyjskiej Andrzej Drawicz, fragm. aud. Rafała Seniucha z cyklu "Finezje literackie", cz.4. (PR, 6.04.1995)
  • O początku sławy Michaiła Bułhakowa mówi eseista, krytyk literacki, tłumacz literatury rosyjskiej Andrzej Drawicz, fragm. aud. Rafała Seniucha z cyklu "Finezje literackie", cz. 5. (PR, 7.04.1995)
Michaił Bułhakow w 1910 roku podczas studiów
Michaił Bułhakow w 1910 roku podczas studiówFoto: aut. nieznany, Wikipedia/dp

125 lat temu, 15 maja  1891 urodził się Michaił Bułhakow. Dziełem, które przyniosło temu pisarzowi sławę jest "Mistrz i Małgorzata". Sam Bułhakow nie doczekał jednak popularności swojej powieści. Zmarł krótko po tym jak zakończył pracę nad książką.

Lekarz czy literat?

Przyszedł na świat w Kijowie, w inteligenckiej rodzinie. Po ukończeniu medycyny na kijowskim uniwersytecie został zmobilizowany do wojska.
– Młody lekarz, który w 1921 zjawił się w Moskwie miał za sobą osiągnięcia w swoim pierwszym zawodzie i wielkie pragnienie przeniesienia się z niego do literatury – mówił Andrzej Drawicz w aud. Rafała Seniucha z cyklu "Finezje literackie". – Poza słowem powołanie, które zwykle jest w tym wypadku używane, prawdopodobnie zgrała w tym przypadku chęć zmiany zawodu, który okazał się szalenie absorbujący.


Na zdjęciu: Popiersie Michaiła Bułhakowa w Alei Sław na Skwerze Harcerskim w Kielcach, aut. Paweł Cieśla (9.10.2007), Wikipedia/CreativeCommons

Trzydziestoletni Bułhakow, walcząc z ciągłym brakiem pieniędzy, szukał pracy, o którą było niezmiernie trudno w czasach rewolucji w Rosji. – On nigdy nie wierzył, że rewolucja rosyjska w takim materiale ludzkim jaki był w Rosji mogła się udać – podkreślał Andrzej Drawicz.

Wyśmiać i przerysować

– Absolutnie nie dano mu rozwinąć skrzydeł – mówił Jan Gondowicz w aud. Anny Borkowskiej z cyklu "Biografia dźwiękowa". – Nie dostał tego, co dla prawdziwego artysty jest bardzo ważne: odpowiedniej, stosownej porcji pochwał.

Bułhakow stał się głośnym dramaturgiem niemal z dnia na dzień wystawiając sztukę "Dni Turbinów" w 1928 roku. W dramacie odzwierciedlenie miały zainteresowania pisarza. Fascynował go temat rewolucji i kontrrewolucji, do przedstawiania której służyła mu zwykle satyra społeczno-polityczna, wyrażana najczęściej w formie groteski.

– Lata 30. były dla Bułhakowa trudne, wyraźnie atmosfera epoki się zagęszczała, zmierzała ku tragicznym zawęźleniom – podkreślał Gondowicz. – On to też na sobie odczuwał mimo, że pozwolono mu egzystować.

Żaden z utworów powstałych po roku 1925 nie został wydany. Jego sztuki też rzadko wystawiano za jego życia, a jeśli już pojawiały się na deskach rosyjskich teatrów to szybko schodziły z afisza.


Behemot 
Na zdjęciu: Rzeźba kota Behemotha z powieści "Mistrz i Małgorzata" w Kijowie, aut. Boulgakov (2005), Wikipedia/CreativeCommons

"Mistrz i Małgorzata"

Dzięki medycznemu wykształceniu sam zdiagnozował u siebie mocznicę. Chorobę, na którą zmarł jego ojciec. Ze świadomością powolnego ustawania funkcji życiowych nerek żył już tylko "Mistrzem i Małgorzatą". Nad dziełem zaczął pracować w 1928 roku.

– Był to utwór, który zaczynał pisać bodajże siedem razy – mówił Jan Gondowicz. – Raz spalony, wielokrotnie przerabiany ogromny projekt pisarski tworzony całą swoją objętością na raz. Za wyjątkiem zakończenia, które pozostało w pewnej mierze szkicowe.

Bułhakow swojej trzeciej już żonie dyktował poprawki wielkiego dzieła, ponieważ na skutek choroby tracił wzrok. W lutym 1940 roku podczas "pisania" zakończenia "Mistrza i Małgorzaty" stwierdził, że nie będzie już więcej nad tym utworem pracował. W kilka tygodni później Bułhakow zmarł. Był 10 marca 1940 roku. "Mistrza i Małgorzatę" wydano dopiero w 1966 roku.

– Był pisarzem, który jak sądzę miał o tyle przygodę życiowo niezwykłą, że absolutnie przez całe życie szedł pod prąd – zaznaczał Jan Gondowicz.

Posłuchaj audycji na temat życia i twórczości autora "Mistrza i Małgorzaty" – Michaiła Bułhakowa.

mb

Czytaj także

Pacjent Czechowa

Ostatnia aktualizacja: 23.10.2010 14:45
Czasem czuję się jak wiejski doktor - mówi Amos Oz, wybitny izraelski pisarz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Lew Tołstoj – myśliciel blisko ludzi

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2015 06:00
– Był ekscentryczny, a ta ekscentryczność brała się z przekonania, że wszystko jest całkiem inaczej niż ludzie sądzą, i że tylko on jeden, hrabia Lew Tołstoj, ma rację – mówił o rosyjskim pisarzu krytyk literacki i filmowy, Jan Gondowicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Teodor Parnicki i jego "przekuwanie historii w literaturę"

Ostatnia aktualizacja: 05.12.2023 05:38
– Mój stosunek do historii też ulega pewnym zmianom – przyznawał Teodor Parnicki w 1974 roku. – Im lepiej poznaję historię, tym mniej mam przekonania do możliwości rozeznawania przez siebie, co w historii jest prawdziwym obrazem przeszłości, a co rodzajem fikcji, pisarstwa, propagandy dla celów właściwych tamtej epoce.
rozwiń zwiń