Historia

Pokój w Karłowicach - koniec potęgi Turcji

Ostatnia aktualizacja: 26.01.2017 06:08
Karłowice przypieczętowały wielkie zwycięstwo pod Wiedniem. Pokój zakończył 255 lat wojen polsko-tureckich. W chwili podpisywania paktu, oba państwa były już cieniami własnej potęgi.
Audio
  • Audycja Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska" poświęcona pokojowi w Karłowicach. (PR, 18.05.2001)
  • Wypowiedź prof. Jana Staszewskiego o pokoju w Karłowicach w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kompaktowa historia Polski". (PR, 3.03.2006)
Grafika przedstawiająca negocjacje w sprawie traktatu, źr. Wikimedia Commonsdp
Grafika przedstawiająca negocjacje w sprawie traktatu, źr. Wikimedia Commons/dp

26 stycznia 1699 Święta Liga podpisała pokój z Imperium Osmańskim w Karłowicach. Na mocy tego dokumentu Rzeczpospolita odzyskała Podole.

Zmierzch potęgi

Wielkie zwycięstwo Jana III Sobieskiego pod Wiedniem spowodowało przejście Turcji do defensywy. Przeciwko Osmanom została zmontowana Liga Święta, w skład której weszły Państwo Kościelne, Rzeczpospolita, Wenecja i Austria, a od 1686 roku także Rosja. Przymierze nie odniosło zdecydowanego sukcesu nad Turkami.

- Nie udało się wówczas odzyskać Kamieńca Podolskiego, mimo blokady i trzech wypraw na Mołdawię w roku 1685, 1686 oraz 1691. Sukcesem zakończyła się dopiero kapania podhajecka, przeprowadzana przez hetmana Stanisława Jana Jabłonowskiego w roku 1698 - wyjaśniała prof. Jolanta Choińska-Mika w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska".

Postanowienia traktatu

Osłabione Imperium Tureckie zmuszone zostało do podpisania pokoju. Na jego mocy Habsburgowie otrzymali Węgry wraz z Siedmiogrodem, Wenecja przejęła Dalmację i Peloponez, zaś czarnomorski port Azow przypadł Rosji. Na mocy karłowickiego pokoju Rzeczpospolita odzyskała Ukrainę prawobrzeżną i Podole z Kamieńcem Podolskim.

Gra Augusta

Część historyków uważa pokój karłowicki za ostatni, pogrobowy sukces Jana III Sobieskiego. Inni zasługę przypisują już Augustowi II Mocnemu. Wettyn miał osobisty interes w zabezpieczeniu sytuacji na południowej granicy Rzeczpospolitej. Mógł dzięki temu skupić się na pozyskaniu Inflant jako dziedzicznej domeny. Dlaczego było to dla niego tak ważne? Posłuchaj wypowiedzi prof. Jacka Staszewskiego w audycji Adrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kompaktowa  historia Polski".

bm

Czytaj także

Odsiecz wiedeńska. Ratunek dla chrześcijańskiej Europy

Ostatnia aktualizacja: 12.09.2023 06:01
12 września 1683 roku wojska polsko-austriacko-niemieckie pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego rozgromiły oblegającą Wiedeń armię imperium osmańskiego dowodzoną przez wezyra Kara Mustafę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan III Sobieski, zwycięzca spod Wiednia

Ostatnia aktualizacja: 21.05.2023 05:45
21 maja 1674 roku na sejmie elekcyjnym hetman wielki koronny Jan Sobieski wybrany został królem Polski. Był wybitnym dowódcą, pogromcą Tatarów i Turków, mężem pięknej Marysieńki, pisarzem, bibliofilem, erudytą i mecenasem sztuki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kamieniec Podolski – przedmurze chrześcijaństwa

Ostatnia aktualizacja: 18.08.2023 05:44
18 sierpnia 1672 roku wojska tureckie rozpoczęły oblężenie Kamieńca Podolskiego, najpotężniejszej warowni Rzeczpospolitej na kresach wschodnich, która w ciągu 200 lat oparła się 40 najazdom tureckim.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jerzy Wołodyjowski - pierwowzór małego rycerza

Ostatnia aktualizacja: 26.08.2015 06:08
Jeden z głównych bohaterów "Trylogii" Henryka Sienkiewicza był postacią historyczną. Posłuchaj audycji o faktach i mitach, jakie narosły wokół tej legendy.
rozwiń zwiń