Historia

"Katyń 1940" - posłuchaj archiwalnych nagrań z albumu Polskiego Radia

Ostatnia aktualizacja: 13.04.2022 05:43
13 kwietnia 1943 roku w Berlinie w siedzibie Ministerstwa Spraw Zagranicznych III Rzeszy odbyła się konferencja prasowa poświęcona odkryciu masowych grobów w Katyniu. Tego dnia Radio Berlin podało dodatkowe informacje ze Smoleńska na temat identyfikacji zwłok polskich oficerów.
Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu
Polski Cmentarz Wojenny w KatyniuFoto: PAP/Radek Pietruszka

Wiosną 1940 roku na polityczne zlecenie ścisłego kierownictwa Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) NKWD zamordowała ponad 20 tysięcy Polaków. Na mocy rozkazu Stalina w lesie katyńskim zginęło ponad 4 tysiące osób, w Charkowie - 3,8 tysięcy, w Miednoje - 6 tysięcy, w łagrach zaś położonych na terenach zajętych przez ZSRS - ponad 7 tysięcy.

Katyń - zobacz serwis historyczny

Jeńcy byli zabijani strzałem w tył głowy, ciała zakopano w masowych grobach. Eksterminacja policjantów, funkcjonariuszy korpusu ochrony pogranicza i żołnierzy była częścią planu wyniszczenia polskiej inteligencji. Miało to ułatwić komunistom indoktrynację polskiego społeczeństwa i było elementem budowy socjalistycznego świata.

Zbrodnia ukrywana przez Związek Sowiecki ujrzała światło dzienne w 1943 roku, ale dopiero w latach 90. XX wieku Rosjanie przyznali się do politycznej odpowiedzialności za dokonanie tego makabrycznego mordu. Mimo tego władze w Moskwie do tej pory nie chcą uznać zbicia 20 tysięcy Polaków za ludobójstwo.

Katyń, Charków, Miednoje, Bykownia... Tragedia, która dotknęła cały polski naród. Zbrodnia, która pochłonęła 21 857 ofiar. Planowa eksterminacja polskiej inteligencji. Żołnierze, urzędnicy, literaci, matematycy, księża, policjanci, strażnicy graniczni, lekarze, adwokaci, inżynierowie, poeci, naukowcy... Zabijano strzałem w tył głowy, z rękoma związanymi za plecami, z ustami zakneblowanymi trocinami.

"Katyń 1940" w archiwach Polskiego Radia

Przypominamy archiwalne nagrania z albumu "Katyń 1940" wydanego w 2008 roku przez Polskie Radio na zlecenie prezesa zarządu Krzysztofa Czabańskiego pod honorowym patronatem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.

- Wszyscy oficerowie zamordowani w Katyniu zostaną awansowani o jeden stopień - posłuchaj przemówienia prezydenta Lecha Kaczyńskiego w czasie uroczystości "Katyń pamiętamy - uczcijmy pamięć bohaterów" z 9 listopada 2007 roku:

- W 1943 roku w kwietniu, kiedy radio niemieckie poinformowało o Katyniu, to na nas padła groza - fragmenty wspomnień ks. Zdzisława Peszkowskiego, więźnia Katynia, w audycji "Cudem ocalały", Polskie Radio, 2005 rok:

3 grudnia 1941 roku, podczas spotkania z generałami Władysławem Sikorskim i Władysławem Andersem, Józef Stalin zapytany o los polskich oficerów więzionych od 1939 roku w ZSRR odpowiedział, że zostali zwolnieni i zbiegli do Mandżurii. Dyktator dobrze wiedział, że pomordowani oficerowie leżą w lesie katyńskim. Sam wydał rozkaz ich zgładzenia.

Posłuchaj fragmentu zeznań pisarza Józefa Mackiewicza przed komisją Kongresu Stanów Zjednoczonych, powołaną w 1952 roku do zbadania zbrodni katyńskiej: 

Fragment audycji "Raport", nadanej w Polskim Radiu w kwietniu 2006 roku. Prof. Włodzimierz Bolecki mówił o pisarzu Ferdynandzie Goetlu, jednym ze świadków odkrywania polskich grobów w Katyniu. Napisał on o tym raport, który złożył w Polskim Czerwonym Krzyżu oraz przed Kongresem Stanów Zjednoczonych. NKWD wydało na niego wyrok śmierci, musiał uciekać z Polski. Władze komunistyczne w PRL skazały go na zapomnienie:


Posłuchaj fragmentu reportażu Bożeny Falkowskiej z 2007 roku pt. "Janka. Anatomia zbrodni" o Janinie Lewandowskiej, córce gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, jedynej kobiety zamordowanej w Katyniu:

"Post Mortem - jak poszukiwaliśmy grobów zaginionych oficerów w latach 1991 i 1994" - rozmowa ze Stanisławem Mikkem. Fragment audycji Elżbiety Łukomskiej "Zapiski ze współczesności", marzec/kwiecień 2005:

"Tajemnice czaszki katyńskiej" - fragment reportażu z 2007 roku Anny Sekudewicz o historii czaszki polskiego oficera zamordowanego w Katyniu, która przeleżała w duńskim laboratorium 60 lat:

pkur, im

Czytaj także

Zbrodnia katyńska - zagłada polskich elit

Ostatnia aktualizacja: 03.04.2020 05:50
3 kwietnia 1940 roku do Katynia wyruszyły pierwsze transporty polskich jeńców wojennych przetrzymywanych w obozach jenieckich na terytorium Związku Radzieckiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Katyń - zbrodnia precyzyjnie zaplanowana. Wspomnienia świadków

Ostatnia aktualizacja: 03.04.2021 05:58
- Do Kozielska zostałem przywieziony na początku listopada 1939 roku. W marcu buchnęła pogłoska, że wkrótce rozpocznie się likwidacja obozu – mówił prof. Stanisław Swianiewicz, jedyny ocalały więzień z transportu polskich oficerów do Katynia. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Katyń - kłamstwo Stalina. "Oficerowie zbiegli do Mandżurii"

Ostatnia aktualizacja: 03.12.2019 08:45
3 grudnia 1941 roku podczas spotkania z generałami Władysławem Sikorskim i Władysławem Andersem, Józef Stalin zapytany o los polskich oficerów więzionych od 1939 roku w ZSRR odpowiedział, że zostali oni zwolnieni i zbiegli do Mandżurii. Dyktator dobrze wiedział, że pomordowani oficerowie leżą w lesie katyńskim. Sam wydał rozkaz ich zgładzenia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Mackiewicz. "Ostrze jego pióra było wyraźnie antysowieckie"

Ostatnia aktualizacja: 31.01.2024 05:55
Pisarz i dziennikarz, który jako jeden z pierwszych widział masowe groby w Katyniu, był po wojnie odtrącony przez część polskiej emigracji i środowisk Armii Krajowej. Wszystkiemu winne były zarzuty o kolaborację z Niemcami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Czapski: to był szok, oni wszyscy zostali zabici

Ostatnia aktualizacja: 13.04.2022 05:55
- Zupełnie nie wyobrażałem sobie tego, żeby ci wszyscy ludzie mieli zostać zlikwidowani. Nikt w to nie wierzył, poza Andersem, który był przekonany, że to wszystko jest możliwe – mówił Józef Czapski, który z rozkazu gen. Władysława Andersa szukał zaginionych polskich oficerów na terenie sowieckiej Rosji.
rozwiń zwiń