Historia

Gamal Abdel Naser - budował "socjalizm arabski"

Ostatnia aktualizacja: 25.02.2015 06:00
- Jego filozofia rewolucji była pianą ubitą z marksistowskich cytatów, zachodniego liberalizmu i islamu - mówił angielski historyk Paul Johnson.
Audio
  • Gamal Abdel Naser - audycja z cyklu "Postacie XX wieku"
Prezydent Gamal Abdel Nasser składa przysięgę. foto: wikipediadomena publiczna
Prezydent Gamal Abdel Nasser składa przysięgę. foto: wikipedia/domena publiczna

Gamal Abdel Naser (ur. 15.01.1918 r., zm. 28.09.1970 r.) egipski oficer i polityk, w 1952 roku uczestniczył w lipcowym zamachu stanu i obaleniu króla Faruka. Z ramienia Rady Rewolucyjnej pełnił funkcję głównodowodzącego armią, wicepremiera, a następnie - od 25 lutego 1954 - premiera, i w końcu prezydenta Egiptu. Znacjonalizował Kanał Sueski. Jego polityka doprowadziła do wybuchu "wojny sześciodniowej" z Izraelem.

Zjednoczyć świat arabski

Naser ugruntowywał swoją pozycję jako przywódca krajów arabskich. 1 lutego 1958 roku doszło do powstania Zjednoczonej Republiki Arabskiej, którą utworzyły trzy państwa: Egipt, Syria i Jemen. 5 lutego 1958 roku Gamal Abdel Naser został mianowany jej prezydentem. Utworzenie Zjednoczonej Republiki Arabskiej miało być wkładem w szeroki ruch ideowo-polityczny, który zakładał jednoczenie się świata arabskiego. Naser widział się w roli promotora tego procesu.

Unia ta w pewnym sensie polegała na wyrównywaniu różnic pomiędzy bogatszą Syrią i biedniejszym Egiptem. Podobnie jak wiele innych związków arabskich, nie przetrwała zbyt długo, istniała około 3,5 roku. Jednak Egipt pod tą nazwą funkcjonował do końca życia Nasera i dopiero jego następca prezydent Anwar Sadat zmienił ją na Arabską Republikę Egiptu.

Chciał połączyć socjalizm z Koranem

Naser usiłował dostosować ustrój państwa do wzorów realnego socjalizmu. Otrzymał wsparcie krajów obozu radzieckiego. Wprowadził system monopartyjny z rządzącą Arabską Unią Socjalistyczną. Dążył do nacjonalizacji i stworzenia sektora publicznego w gospodarce. Państwo przejęło kontrolę nad bankami, towarzystwem ubezpieczeniowym, firmami przemysłowymi, handlowymi i transportowymi.

Realizowanie tez socjalistycznych przez Nasera było próbą dopasowania obcej ideologii do świata muzułmańskiego, do zupełnie innych warunków społeczno-ekonomicznych.

Wojna sześciodniowa

W 1967 roku działania Nasera doprowadziły do wojny z Izraelem. Bezpośrednią przyczyną był rozkaz zamknięcia cieśniny Tirańskiej, co zablokowało dostęp do izraelskiego portu Eilad. Wojna sześciodniowa zakończyła się dotkliwą klęską Egiptu. Prezydent podał się wtedy do dymisji, co wywołało masowe demonstracje jego zwolenników, więc ostatecznie postanowił on pozostać na swoim stanowisku.

Gamal Abdel Naser zmarł nagle 28 września 1970 roku na zawał serca. - Naser odegrał wybitną rolę zarówno w Egipcie, w polityce arabskiej, jak i w polityce ruchu krajów niezaangażowanych. Na pewno należy do galerii najwybitniejszych polityków XX stulecia - mówił historyk prof. Marek Malinowski.

mk

Czytaj także

Władysław Gomułka: Nie chcemy, by w naszym kraju powstała piąta kolumna

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2020 05:40
- Nie czyniliśmy przeszkód obywatelom polskim narodowości żydowskiej w przeniesieniu się do Izraela, jeżeli tego pragnęli - mówił Władysław Gomułka. - Stoimy na stanowisku, że każdy obywatel Polski powinien mieć tylko jedną ojczyznę, Polskę Ludową.
rozwiń zwiń
Czytaj także

6 października 1981 roku, tuż przed godziną trzynastą

Ostatnia aktualizacja: 06.10.2012 08:15
Zamachu na prezydenta Egiptu dokonano podczas parady z okazji rocznicy przekroczenia przez egipską armię Kanału Sueskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hafiz al-Asad - syryjski lew

Ostatnia aktualizacja: 13.11.2017 06:00
Nazywano go syryjskim lwem, sfinksem z Damaszku, a nawet arabskim Bismarckiem. Hafiz al-Asad - to on krwawo rozprawił się z buntownikami z Bractwa Muzułmańskiego w Hamie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mossad. Izraelskie służby specjalne

Ostatnia aktualizacja: 01.04.2023 05:35
1 kwietnia 1951 roku utworzono Mossad (Instytut Wywiadu i Zadań Specjalnych), izraelską organizację wywiadowczą. Dzięki swym dokonaniom szybko stał się najbardziej znaną i efektywną, obok KGB i CIA, służbą wywiadowczą na świecie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kryzys sueski - wojna o kanał

Ostatnia aktualizacja: 29.10.2014 07:00
Konflikt między Egiptem z jednej, a koalicją brytyjsko-francusko-izraelską z drugiej strony trwał niespełna dwa miesiące. Jego skutki były jednak znaczące dla Bliskiego Wschodu na długie lata.
rozwiń zwiń