9 sierpnia 1974 roku Richard Nixon w wyniku afery Watergate jako pierwszy w historii prezydent USA zrzekł się urzędu.
***
Richard Nixon urodził się 9 stycznia 1913 roku w biednej rodzinie sadowników w Kalifornii. Richard Nixon studiował prawo początkowo w niewielkiej, lokalnej uczelni w Whittier. Dzięki stypendium mógł jednak przenieść się na Duke University w Karolinie Północnej. Mozolnie wspinał się po szczeblach kariery politycznej. Kongresmenem z ramienia Partii Republikańskiej został tuż po wojnie w 1946 roku.
28:35 Richard Nixon.mp3 O karierze politycznej i prezydenturze Richarda Nixona mówi amerykanista dr Krzysztof Michałek, aud. Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku", w audycji wykorzystano materiały archiwalne. (PR, 25.06.1995)
Wiceprezydent
20 stycznia 1953 roku zaledwie 40-letni Richard Nixon został zaprzysiężony na wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych. Jako wiceprezydent nie miał zbyt szerokich kompetencji, ale dwukrotnie zastępował ciężko chorego Dwighta Eisenhowera (w 1956 i 1959 roku).
Doświadczenie zdobyte przy Eisenhowerze powodowało, że stał się najpoważniejszym kandydatem na prezydenta w 1960 roku. Do ostatecznej rywalizacji o fotel prezydenta Stanów Zjednoczonych stanął z nim wówczas John Fitzgerald Kennedy. Rywalizacja między kandydatami stała się flagowym przykładem wykorzystania mediów w kampanii prezydenckiej.
Przed wyborami odbyła się seria debat telewizyjnych. – Debaty telewizyjne pomiędzy Nixonem i Kennedym ukazały pewien nowy format polityki amerykańskiej – zaznaczał dr Krzysztof Michałek w aud. Sławomira Szofa "Postacie XX wieku".
John Kennedy prezentował się w telewizji lepiej niż Richard Nixon, choć co ciekawe, ci, którzy słuchali debaty w radio, uważali, że przewagę miał kandydat Republikanów. Wybory przegrał, a dwa lata później nie został wybrany również na gubernatora rodzinnej Kalifornii. Rozżalony oświadczył, że na zawsze wycofuje się z polityki.
Powrót do polityki
Po kilku latach nieobecności w polityce stanął do walki w wyborach w 1968 roku. Starł się wówczas z Hubertem Humphreyem. Nixon wygrał wybory minimalną większością głosów.
20 stycznia 1969 został zaprzysiężony na 37. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Miał wówczas 56 lat.
Objął władzę w czasie kiedy opinia publiczna była podzielona przez konflikt w Wietnamie, a Europa pogrążona w zimnej wojnie. Jako polityk antykomunistyczny udał się w 1972 roku do Chin, a później do Moskwy.
– Ekipa Richard Nixon i Henry Kissinger miała na celu realizację tzw. wielkiego planu – podkreślał dr Michałek. – Tym wielkim planem miało być wypracowanie nowej pozycji Stanów Zjednoczonych przy użyciu tzw. karty chińskiej.
31 maja 1972 Richard Nixon jako pierwszy prezydent USA przyjechał z wizytą dyplomatyczną do Polski. Nad Wisłą był 13 lat wcześniej jako wiceprezydent. W tymże 1972 roku rozpoczęła się też kampania wyborcza, podczas której Nixon walczył o reelekcję. Odniósł łatwe zwycięstwo nad swoim oponentem, senatorem George’em McGovernem z Dakoty Południowej.
Zaprzysiężenie Richarda Nixona na 37. prezydenta Stanów Zjednoczonych, fot.Wikipedia/domena publiczna
Zakończenie wojny w Wietnamie
23 stycznia 1973 roku podczas konferencji prasowej w Białym Domu Richard Nixon ogłosił zakończenie wojny w Wietnamie. Opinia publiczna oczekiwała takiej decyzji już od kilku lat, jednak prezydent zwlekał z jej podjęciem. Jak tłumaczono, nie chciał, aby kraje bloku wschodniego uznały to jako porażkę Amerykanów.
Prezydent niechętnie kontaktował się z mediami, ale jednocześnie miał odwagę podejmować kontrowersyjne decyzje. Nixon wprowadził również system podsłuchów w Białym Domu i nagrywał wszystkie rozmowy ze swoimi współpracownikami i przeciwnikami politycznymi. Był on przekonany, że w USA wciąż działa agentura radziecka.
– Oschłość, niechęć do kontaktów z mediami, wynikały po części z jego kompleksów własnych, ale po części również z przeświadczenia wyrosłego w okresie zimnej wojny, że jego i innych polityków amerykańskich otaczają wrogowie – mówił historyk i amerykanista dr Krzysztof Michałek.
Kompleks Watergate w Waszyngtonie, fot. Wikipedia/domena publiczna
Afera Watergate
– Incydentem, który przerodził się w największą w dziejach polityki amerykańskiej aferę, było włamanie do kwatery wyborczej Partii Demokratycznej – wspominał dr Michałek. – Osoby, które tam się włamały, zostały rozszyfrowane jako osoby współpracujące z Białym Domem.
W nocy 17 czerwca 1972 roku na gorącym uczynku pięć osób biorących udział w tej operacji.
Sprawa została nagłośniona przez dwóch dziennikarzy gazety "Washington Post": Boba Woodwarda i Carla Bernsteina.
– Sprawa sprowadzała się w wielkim uproszczeniu do tego, iż prezydent Nixon, co zostało później dowiedzione, miał jakoby inspirować włamanie do kompleksu Watergate poprzez swoich współpracowników, tak aby wykraść materiały swoich przeciwników i używając tych materiałów odnieść błyskotliwe zwycięstwo – wyjaśniał dr Krzysztof Michałek.
W tle afery Watergate zwycięstwo Nixona z 1972 roku stawało pod znakiem zapytania. Zastanawiano się, na ile sukces ten był rzeczywistym zwycięstwem jego polityki, a na ile nielegalnych praktyk. Przy okazji afery Watergate okazało się, że Biały Dom przez lata tworzył listy przeciwników politycznych, ale także z biznesu, których potem kompromitowano.
Prezydent świadomy powagi sytuacji i istnienia niezbitych dowodów na jego winę sam zrezygnował z urzędu prezydenta. 9 sierpnia 1974 Richard Nixon jako polityk przeszedł do historii.
mb
