Historia

Kacper, Melchior i Baltazar. Kim byli Trzej Królowie?

Ostatnia aktualizacja: 06.01.2024 06:00
Trzej Królowie, Trzej Mędrcy, Trzej Magowie - według tradycji chrześcijańskiej osoby, które miały podążać za Gwiazdą Betlejemską, przybyć do miejsca narodzin Jezusa Chrystusa i przekazać mu dary. Tradycyjnie uznawani są za świętych w katolicyzmie, prawosławiu oraz w starożytnych Kościołach Wschodu.
Pokłon trzech króli - fragment obrazu Heinricha Hofmanna
Pokłon trzech króli - fragment obrazu Heinricha Hofmanna Foto: wikipedia, domena publiczna

Święto Trzech Króli to święto najwcześniej ustanowione przez Kościół. Na Wschodzie obchodzone było już w III wieku. Kościół wschodni łączył święto Trzech Króli z Bożym Narodzeniem. Natomiast w Kościele rzymskim jest to święto niezależne od Bożego Narodzenia.

"Gdy zaś Jezus narodził się w Betlejem w Judei za panowania króla Heroda oto mędrcy ze Wschodu przybyli do Jerozolimy i pytali, gdzie jest nowonarodzony król żydowski. Ujrzeliśmy bowiem jego gwiazdę na Wschodzie i przybyliśmy oddać mu pokłon (…) Gwiazda, którą widzieli na Wschodzie, szła przed nimi aż przyszła i zatrzymała się nad miejscem, gdzie było dziecię. Gdy ujrzeli gwiazdę, bardzo się uradowali (…) zobaczyli dziecię z matką jego Maryją, upadli na twarz i oddali mu pokłon i otworzywszy swe skarby, ofiarowali mu dary – złoto, kadzidło i mirrę (…)" – czytamy w  Ewangelii św. Mateusza.

Kim byli trzej tajemniczy cudzoziemcy?

Jedyna informacja o mędrcach znajduje się w Ewangelii Mateusza (2,1-12), gdzie nie podano, ilu ich było. Współczesna egzegeza, badając w sposób krytyczny źródła historyczne i literackie, zwraca uwagę, że opowiadanie "Ewangelii Mateusza" o pokłonie trzech króli nie ma charakteru kronikarskiego. Zarówno wśród wiernych, jak i uczonych można znaleźć dwie grupy - jedna uznaje, że jest to opowieść o historycznym wydarzeniu, druga, że jest to refleksja na tematy, które mają swój początek w "Starym Testamencie".

W najstarszych źródłach mówiących o tych niezwykłych gościach w Betlejem nie jest powiedziane, że było ich trzech. Nie jest też powiedziane, że przybyli w dzień narodzin Jezusa, bo Mateusz pisze, że znaleźli go w domu, a nie w stajence.

- Przedstawiani są jako trzej królowie tylko w tradycji, nie w źródłach historycznych. Tak naprawdę nie wiadomo, ilu ich przybyło. Liczbę tę określono na podstawie darów – mówiła prof. Anna Świderkówna, historyk literatury, papirolog, biblistka z Uniwersytetu Warszawskiego. – Najpóźniej w tradycji pojawiają się imiona Kacper, Melchior i Baltazar.

Święty Mateusz określa ich nie królami, tylko magami, później łączono ich imiona z mędrcami, atronomami, astrologami. Z całą pewnością nie byli królami, ale byli to ludzie wykształceni, jak na ówczesne czasy, bogaci, sądząc po darach, które złożyli małemu Jezusowi. Mirra i kadzidło były darami tak cennymi, jak złoto.

- Astrologia wtedy była częścią naukowej wizji wszechświata. Pasowała do wizji, według której siły rządziły ruchami ciał niebieskich i w pewien sposób wpływały na to, co się dzieje na ziemi – wyjaśniał Jarosław Włodarczyk, historyk astronom. – Przyjęto, że ci magowie pochodzili z Arabii, bo w Biblii, najczęściej krajem wschodnim określana była Arabia.

O wyglądzie trzech magów zadecydowały obrazy, które już w średniowieczu przedstawiały ich postacie. - Już wtedy te trzy postacie mogły symbolizować trzy strony świata, trzech synów Noego, ale też trzy najważniejsze rasy ludzkie. Może dlatego zaczęto jednego z królów przedstawiać jako ciemnoskórego, żeby pokazać hołd całego świata przed nowonarodzonym – mówił Jarosław Włodarczyk.


Posłuchaj
47:30 kim byli trzej królowie.mp3 Kim byli Trzej Królowie - audycja z cyklu "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego". (PR, 2007)

 

Jakim zjawiskiem była gwiazda betlejemska?

- Jeśli uznamy, że było to jakieś zjawisko astronomiczne, spektakularny obiekt, który pojawił się na niebie, to dlaczego pojawia się on tylko w jednym miejscu w Ewangelii, a musiał być to znak niezwykły dla wszystkich tych, którzy pisali o narodzinach Jezusa. Pytanie to jest aktualne także wtedy, gdy wiemy, że teologia uznaje to za znak cudowny, dany przez Boga, niezwiązany z przyrodą – mówił Jarosław Włodarczyk. - Od początku gwiazda jest zagadką do kwadratu, nie wiemy nic o jej naturze, ale i o powodach, dla których funkcjonuje tylko w jednej ewangelii.

Posłuchaj audycji i dowiedz się, co pogański prorok mówił o gwieździe i co potem znalazło się w tzw. księdze liczb w "Starym Testamencie". Posłuchaj, dlaczego słów o narodzinach Jezusa, napisanych przez św. Mateusza, nie należy odczytywać dosłownie.

im

Czytaj także

Boże Narodzenie pierwszych chrześcijan

Ostatnia aktualizacja: 25.12.2023 05:50
Dla pierwszych chrześcijan liczył się tylko fakt, że Bóg stał się człowiekiem. Nie przywiązywali oni większej wagi ani do miejsca ani do daty Jego przyjścia na świat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak malarze widzieli Boże Narodzenie?

Ostatnia aktualizacja: 25.12.2023 05:55
Boże Narodzenie jest jednym z najczęściej pojawiających się tematów sztuki chrześcijańskiej. Imponująca różnorodność przedstawień tego motywu w malarstwie europejskim pozwala na prześledzenie zmian, jakie dokonywały się w wyobraźni twórców na przestrzeni wieków.  
rozwiń zwiń
Czytaj także

Smoki oddają hołd Jezusowi, czyli apokryfy o Nowonarodzonym

Ostatnia aktualizacja: 26.12.2023 05:56
Ewangelie stosunkowo niewiele miejsca poświęcają najwcześniejszym latom życia Jezusa. Stąd już od II wieku powstawały opowieści - nieuznane przez Kościół za kanoniczne - które miały za zadanie zaspokoić ludzką potrzebę dowiedzenia się "czegoś więcej". Teksty te, w dużej mierze pełne fantazji i niesamowitości, można jednak czasami odczytać i jako ilustrację poważnych religijnych tez.
rozwiń zwiń