Historia

Mord w Jedwabnem

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2014 00:00
Według śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej zabójstwa przynajmniej 340 Żydów dokonała 10 lipca 1941 grupa miejscowej polskiej ludności cywilnej, z inspiracji Niemców.
Audio
  • Przewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Władysław Bartoszewski
  • O Polakach i Żydach mówią mieszkańcy Jedwabnego
Pomnik ofiar pogromu w Jedwabnem, foto: WikipediaF. Czarnowskilic. CC
Pomnik ofiar pogromu w Jedwabnem, foto: Wikipedia/F. Czarnowski/lic. CC

Co najmniej 300 osób "płci obojga, w różnym wieku" spalono żywcem w stodole w Jedwabnem, a kolejnych 40 zabito wcześniej w nieustalony sposób, gdy Żydów gromadzono na rynku. Śledztwo zostało umorzone, bo - jak argumentował IPN - w jego toku nie znaleziono żyjących sprawców zbrodni, nie licząc tych, którzy odpowiedzieli już przed sądem po II wojnie światowej. Na postawienie zarzutów kolejnym osobom nie zebrano wystarczających dowodów.
Powojenny proces
W końcu lat 40. XX wieku 23 mieszkańców Jedwabnego i okolic stanęło przed polskim sądem. Zapadł m.in. jeden wyrok śmierci, zamieniony potem na 15 lat więzienia. Podsądnych oskarżono wtedy jednak tylko o udział w spędzeniu Żydów na rynek w Jedwabnem (skąd przegoniono ich do stodoły), a nie o osobiste mordowanie ofiar.
Ekshumacja
Prace archeologiczne w Jedwabnem ujawniły, że stodoła miała 19 metrów długości i 7 metrów szerokości. Z kolei mogiła, w której pochowano spalone osoby, ma wymiary 7,5 x 2,5 m i znajduje się przy dłuższym z boków budynku. Jej głębokość nie była dokładnie badana - na prośbę środowisk żydowskich. Ustalono jedynie, że grubość warstwy ziemi na mogile, tzw. nadkładki, wynosi od 50 do 130 cm.
Na przełomie maja i czerwca 2001 roku IPN przeprowadził w Jedwabnem ekshumację, która - wobec stanowiska Żydów, że nie wolno naruszać spokoju zmarłych - miała ograniczony charakter. W obrębie stodoły znaleziono m.in. łuski i naboje produkcji niemieckiej. Śledztwo wykazało jednak, że nie pochodzą one z 1941 roku. W dwóch odkrytych wtedy przez IPN mogiłach znaleziono szczątki około 250 ofiar.
W czasie ekshumacji odkryto drugą mogiłę ofiar pogromu. Znajduje się ona w obrębie fundamentu stodoły. Znaleziono tam - oprócz szczątków ofiar - fragmenty pomnika Lenina.

Czytaj także

Klucze, guziki, buty - tyle znaleźli w Jedwabnem

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2012 15:36
IPN w Białymstoku przekazał do depozytu Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku część dowodów rzeczowych, z zakończonego 10 lat temu śledztwa Instytutu w sprawie mordu Żydów w Jedwabnem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Niemieccy historycy: zarzuty Polaków wobec filmu ZDF są słuszne

Ostatnia aktualizacja: 22.06.2013 11:20
Uważają oni sposób pokazania AK w serialu "Nasze matki, nasi ojcowie" za oburzający . - Twórcy filmu dobrze wiedzieli, co robią - oceniał dyrektor berlińskiego muzeum Topografia Terroru Andreas Nachama.
rozwiń zwiń