Zobacz serwis specjalny: II WOJNA ŚWIATOWA >>>
W uroczystości zorganizowanej przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej udział wzięli m.in. przedstawiciele władz państwowych i miejskich oraz kombatantów.
- 27 września 1939 roku gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski odebrał rozkaz prowadzenia dalszej walki o utrzymanie niepodległości i całości granic. Powstała ogólnonarodowa organizacja Służba Zwycięstwu Polski, tym samym dając początek Polskiemu Państwu Podziemnemu - mówił wicemarszałek Sejmu Eugeniusz Grzeszczak. Podkreślił, że 75 lat później uczestnicy uroczystości stoją u stóp pomnika wzniesionego w hołdzie twórcom struktur PPP oraz żołnierzom AK.
- Opór był heroiczny, a jednocześnie wyjątkowy - w żadnym innym okupowanym kraju Europy, kraju bez granic, nie funkcjonowało podziemne państwo. Tylko na terenach Rzeczypospolitej sprawnie działał tworzony przez przedstawicieli najważniejszych stronnictw politycznych parlament, administracja cywilna, wymiar sprawiedliwości i organizacja wojskowa - powiedział Grzeszczak.
To była inspiracja dla Solidarności
Prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Leszek Żukowski podkreślił m.in., że Ruch Solidarności z 1980 roku to przykład działalności konspiracyjnej wzorowanej na Polskim Państwie Podziemnym.
Jak mówił, 75. rocznica powstania Polskiego Państwa Podziemnego zobowiązuje nie tylko do wspominania przeszłości, ale również do rozważań o przyszłości państwa. - Jako były żołnierz Armii Krajowej mam prawo, a może raczej obowiązek podjąć dyskusję, jakim państwem jest lub ma być Polska, o jaką Polskę walczyło Państwo Podziemne - o państwo mocne czy słabe, w jakim powinniśmy dążyć kierunku - powiedział Żukowski.
Jego zdaniem najważniejszymi kwestiami we współczesnej Polsce są obecnie: problem bezrobocia i ochrony zdrowia, potrzeba też "zwiększenia społecznej działalności dla wzmocnienia wolnej Polski. - Tego za nas nikt nie zrobi - dodał.
To nadzwyczajne przedsięwzięcie
Zastępca prezydent Warszawy Jacek Wojciechowicz podkreślał w swym wystąpieniu, że Polskie Państwo Podziemne było zjawiskiem unikatowym na skalę okupowanej Europy. - Było przede wszystkim wyrazem niezłomnej woli narodu w walce o niepodległość, stanowiło skomplikowaną, ale niezwykle sprawnie działającą strukturę, która podlegała polskiemu rządowi na wychodźstwie - powiedział.
Zaznaczył, że państwo podziemne - mimo czasu wojny - zajmowało się także sprawami cywilnymi. - Miało 200 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej, dysponowało szkolnictwem - szkołami podstawowym, średnimi, a także wyższymi, miało też wielonakładowe wydawnictwa, były też teatry i sądy, które wydawały wyroki w imieniu rządu Rzeczypospolitej - powiedział. Jak mówił, w najtrudniejszym momencie Polskie Państwo Podziemne zdało swój egzamin.
TVN24/x-news
Podczas uroczystości odczytano także list wicepremiera i ministra gospodarki Janusza Piechocińskiego. "Naszą dumą jest fakt, iż drugiego takiego państwa nie było w całej Europie. W tym szczególnym dniu składam razem z Wami hołd poległym za ojczyznę" - napisał Piechociński.
Podczas uroczystości odbył się także apel pamięci, a pod pomnikiem złożono wieńce. W imieniu prezydenta Bronisława Komorowskiego wieniec złożył prezydencki minister Maciej Klimczak. Wieńce złożyli również m.in. minister kultury Małgorzata Omilanowska, przedstawiciele Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, przedstawiciele Związku Powstańców Warszawskich, wicemarszałek Sejmu Eugeniusz Grzeszczak, senator Barbara Borys-Damięcka oraz prezes IPN Łukasz Kamiński.
Posłuchaj archiwalnych audycji poświęconych historii i działalności AK opartej na relacjach z walkach i akcji dywersyjnych, a także dokumentacji życia codziennego w okupowanej Polsce >>>
Olsztyn uhonorował AK
W stolicy Warmii i Mazur odsłonięto pomnik AK, ustawiony u zbiegu ulic Dąbrowszczaków i Piłsudskiego. Kilka szarych bloków wieńczy orzeł w koronie i symbole AK, niżej napis: "Żołnierzom Siły Zbrojnej Polskiego Państwa Podziemnego Rodacy".
Zdaniem prezydenta Olsztyna Piotra Grzymowicza, będzie to ważne, jeśli nie najważniejsze miejsce narodowej pamięci. - Pamięć o żołnierzach AK to nasza powinność i narodowy obowiązek - przekonywał. - Ten symboliczny pomnik to najpiękniejszy hołd, jaki my, następne pokolenie, możemy dać żołnierzom AK (...), naszym znamienitym przodkom - wtórował mu prezes Okręgu Warmińsko-Mazurskiego Światowego Związku Żołnierzy AK Maciej Prażmo.
Na uroczystościach nie zabrakło żołnierzy AK i działaczy polskiego Państwa Podziemnego. - Wreszcie wyszliśmy z cienia, wreszcie jest w mieście widomy znak naszej działalności - powiedziała Janina Bartnicka-Dembińska, która jako 17-letnia dziewczyna wstąpiła w szeregi AK i brała udział w powstaniu warszawskim. W 1945 roku przeprowadziła się do Olsztyna i tu mieszka do dziś. Przed uroczystościami pod pomnikiem AK uczniowie olsztyńskich szkół, przedstawiciele IPN, kombatanci spotkali się na konferencji "Polskie Państwo Podziemne".
Kraków i Trójmiasto pamiętają
Podczas uroczystości w Gdańsku jej uczestnicy podkreślali potrzebę przekazania młodym pokoleniom pamięci o etosie Armii Krajowej i Polskim Państwie Podziemnym. Prezes Koła Gdańsk-Wrzeszcz Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy AK kmdr. w st. spocz. Roman Rakowski tłumaczył, że "Polskie Państwa Podziemne to była całość działań konspiracyjnych, cywilnych i wojskowych na terenie okupowanym przez dwóch zaborców, których celem było zapewnienie ciągłości i kontynuacji władzy sił zbrojnych, pionu cywilnego Podziemnego Państwa i parlamentu".
W Krakowie uroczystości rozpoczęły się już w piątek. Odbyły się tam m.in. spotkania weteranów Szarych Szeregów z młodzieżą szkolną i harcerską, zajęcie edukacyjne dla najmłodszych, gra miejska "Tropem Krakowskich Szarych Szeregów" czy spacer historyczny po cmentarzu Rakowickim "Tropem harcerskich mogił".
Szare Szeregi zostały założone 27 września 1939 roku przez członków Naczelnej Rady Harcerskiej. Były konspiracyjną organizacją młodzieżową podzieloną na chorągwie, hufce, drużyny i zastępy, na której czele stał Naczelnik z Kwaterą Główną zwaną Pasieką. Działały na terenie niemal całej okupowanej II Rzeczpospolitej.
Zobacz serwis specjalny: II WOJNA ŚWIATOWA >>>
27 września mija 75. rocznica powstania Służby Zwycięstwu Polski, która stała się zalążkiem Polskiego Państwa Podziemnego i jego zbrojnego ramienia - Armii Krajowej. 11 września 1998 r. Sejm ogłosił dzień 27 września Dniem Polskiego Państwa Podziemnego.
Polskie Państwo Podziemne, działające w latach 1939-1945 na terenach okupowanych przez Niemców i Sowietów, było fenomenem w czasie II wojny światowej. Wypełniało wszystkie funkcje państwa: władczą, organizatorską, wojskową i opiekuńczą. Kierowane było z wolnych krajów sojuszniczych przez w pełni legalne władze naczelne RP: prezydenta, rząd i Naczelnego Wodza oraz ich krajowe przedstawicielstwa.
Więcej archiwalnych dźwięków o początkach Polskiego Państwa Podziemnego w serwisie specjalnym - Radia Wolności >>>
IAR/PAP/iz
