Urodziny Stanisława Barańczaka

Ostatnia aktualizacja: 13.11.2012 15:00
Znakomity poeta, kongenialny tłumacz, działacz opozycyjny ukończył 66 lat.
Audio
  • Wieczór literacki: Stanisław Barańczak
  • Chirurgiczna precyzja Stanisława Barańczaka (Dwójka, 2009 r.)
Stanisław Barańczak, Warszawa 1991
Stanisław Barańczak, Warszawa 1991Foto: PAP/Andrzej Rybczyński

obchodzę urodziny
z daleka i na palcach

(St. Barańczak, "Elegia druga, urodzinowa", fragm.)

- Jako młodzik podyktował tak naprawdę program Nowej Fali - mówił o Barańczaku prof. Przemysław Czapliński, przypominając jego pierwszy, niezwykle istotny etap twórczości. - W 2. poł. lat 60. zaproponował poetom wdarcie się do języka oficjalnego, języka propagandy - by porwać go do poezji i wykorzystać. Poddać obróbce, pokazać, jak jest asemantyczny, jak służy w gruncie rzeczy sprawowaniu władzy.

Tak rodząca się poezja zaangażowana daleka jednak była od ubranej w poetycką formę publicystyki. - Chodziło nam o to, by wykorzystać te zadania, które tylko poezja może spełnić, chodziło tu o sposób na porozumienie się, przekazanie indywidualnego doświadczenia - tłumaczył sam poeta w wywiadzie udzielonym na początku lat 80. Poezja, według autora "Jednego tchu", powinna być przede wszystkim "nieufnością" - powinna obnażać nieautentyczność, konfrontować język z rzeczywistością, z codziennością, a jednocześnie: być głosem jednostki, świadectwem jej niepokojów, poszukiwań, poczucia braku.

W grudniu 1981 roku Barańczak - działacz opozycyjny - stał się z konieczności poetą emigracyjnym, poetą-wygnańcem. Oderwanie od krajowych realiów, wyczerpanie nowofalowej poetyki skierowało jego poezję ku, jak to określił w Dwójkowej audycji Czapliński, metafizyce indywidualnej. Tematyka egzystencjalna wierszy, refleksje natury metafizycznej miały jednak zawsze za punkt wyjścia (tło, kontekst niezbędny) indywidualne, skonkretyzowane, czasem podszyte biografią autora doświadczenie.

W tych pełnych językowej wirtuozerii tekstach odnajdziemy bardzo wiele migawek z amerykańskiej (tak jak wcześniej krajowej) codzienności, zapis zmagań z własnym ciałem, z chorobą, świadectwo szczególnej wrażliwości: współpasażerowie "lotu do Seattle"; "msza za Polskę w St. Paul's Church, grudzień 1984"; zajęcia z pochodzącymi z różnych stron świata studentami, ich kłopoty z Mickiewiczowską frazą; podnoszona z progu niedzielna gazeta; zmarły pięć lat temu poprzedni mieszkaniec domu, pan Elliot Tischler, jego (nie)trwałe istnienie. I jeszcze "z okna na którymś piętrze" aria Mozarta. Przejmująca "widokówka z tego świata", trudna, choć piękna, "podróż zimowa".


Zapraszamy do wysłuchania fragmentów Dwójkowej audycji, w której o Stanisławie Barańczaku (poecie, tłumaczu, działaczu opozycyjnym, osobie prywatnej) - z okazji wręczenia mu w 2009 r. Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej SILESIUS - mówili: Przemysław Czapliński, Bronisław Maj, Jacek Łukasiewicz, Barbara Toruńczyk, Krzysztof Karasek, Ryszard Krynicki, Antoni Libera.
Audycję przygotowały Dorota Gacek i Elżbieta Łukomska.

Zachęcamy również do wysłuchania interesującego wywiadu, jakiego Stanisław Barańczak udzielił w maju 1981 roku Radiu Wolna Europa. Rozmowę tę  - wraz z wypowiedziami poety na temat jego twórczości - znajdą Państwo w naszym serwisie specjalnym poświęconym Komitetowi Obrony Robotników. Stanisław Barańczak, przypomnijmy: sygnatariusz Listu 59 (1975) czy też -  uczestnik głodówki w kościele św. Marcina w Warszawie (1977), był członkiem-założycielem KOR-u.

Zapis wielu interesujących wypowiedzi poety również w naszym serwisie Radia Wolności.

JP

Czytaj także

Stanisław Barańczak

Ostatnia aktualizacja: 19.09.2016 19:00
rozwiń zwiń