"Miejsca cmentarzy ofiar stalinizmu zdumiewają banalnością"

Ostatnia aktualizacja: 02.04.2013 21:30
- Gdy wyruszałem na poszukiwanie grobów, nie miałem pojęcia, że trafię w miejsca tak różnorodne - od lasów po boiska sportowe, a nawet... śmietniska! - mówił w Dwójce Tomasz Kizny, współautor warszawskiej wystawy "Wielki Terror".
Audio
  • Tomasz Kizny mówi o wystawie i książce poświęconych ofiarom zbrodni stalinowskich (Dwójka/Notatnik Dwójki)
Aleksiej G. Żeltikow, Rosjanin, ur. 1890 we wsi Diemkino, wykształcenie podstawowe. Mieszkał w Moskwie, był ślusarzem w warsztatach naprawczych metra. Aresztowany 8 lipca 1937, skazany na karę śmierci 30 października 1937 pod fałszywym zarzutem udziału w grupie kontrrewolucyjnej przygotowującej zamachy terrorystyczne. Rozstrzelany następnego dnia
Aleksiej G. Żeltikow, Rosjanin, ur. 1890 we wsi Diemkino, wykształcenie podstawowe. Mieszkał w Moskwie, był ślusarzem w warsztatach naprawczych metra. Aresztowany 8 lipca 1937, skazany na karę śmierci 30 października 1937 pod fałszywym zarzutem "udziału w grupie kontrrewolucyjnej przygotowującej zamachy terrorystyczne". Rozstrzelany następnego dniaFoto: wykonane w wiezieniu NKWD w Moskwie.

Tomasz Kizny wyjaśnił, że ekspozycja składa się z trzech części: portretów ofiar wykonanych w więzieniach NKWD, kilkudziesięciu współczesnych fotografii miejsc zbiorowych grobów na terytorium byłego ZSRR oraz wideo-relacji świadków - krewnych ofiar terroru. - Funkcjonariusze NKWD trzymali się rutynowych policyjnych działań, między innymi fotografowali aresztowanych. Wedle ich planów, zdjęcia nigdy nie miały ujrzeć światła dziennego, ale w roku 1991, gdy zbrodnie stalinowskie przestała chronić cenzura, fotografie upubliczniono; wtedy po raz pierwszy się z nimi zetknąłem - opowiadał. Kizny zdjęcia te uważa za najbardziej wyraziste świadectwo i najbardziej dobitne oskarżenie zbrodniarzy.

Gość "Notatnika Dwójki" podkreślał znaczenie tej części wystawy, która zawiera fotografie zbiorowych grobów pomordowanych. - Gdy przebywa się w tych miejscach, bardzo trudno uwierzyć w to, co się tam zdarzyło. Zmienił je upływ czasu, działalność człowieka... Ale może właśnie ich banalność jest w stanie zmusić nas do wytężenia wyobraźni - mówił Tomasz Kizny. Auotr wystawy wyraził nadzieję, że zdjęcia staną się dla odbiorców impulsem do podjęcia próby wyobrażenia sobie tamtych wydarzeń. - Gdy wyruszałem na poszukiwanie grobów, nie miałem pojęcia, że trafię w miejsca tak różnorodne - od lasów po boiska sportowe, a nawet... śmietniska! - dodał. Kizny zwracał uwagę, że od roku 1976 lub 1977 znaleziono ponad 100 takich miejsc. - Zgodnie z obliczeniami historyków, jest to, mniej więcej, jedna trzecia. Wiemy, że dwustu zbiorowych cmentarzy, prawdopodobnie, nie uda się odnaleźć - oceniał

Wystawę można było oglądać w warszawskim Centrum Artystycznym Fabryka Trzciny w dniach od 5 do 28 marca 2013.

Do wysłuchania nagrania audycji zaprasza Aleksandra Łapkiewicz.

Zobacz serwis specjalny: Historia Związku Radzieckiego

Czytaj także

Rocznica Wielkiego Terroru stalinowskiego

Ostatnia aktualizacja: 02.07.2012 15:26
W latach 1937-1938 na rozkaz Józefa Stalina zamordowano co najmniej 700 tysięcy obywateli Związku Radzieckiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Rosjanie wciąż nie mają świadomości Zbrodni Katyńskiej"

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2012 15:12
Tak uważa amerykański historyk i sowietolog profesor Richard Pipes, były doradca prezydenta Reagana ds. Rosji i Europy Środkowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Podobno zabijało NKWD, ale trzeba to zbadać"

Ostatnia aktualizacja: 30.10.2012 12:10
Rosjanie wspominają ofiary zbrodni stalinowskich w Dzień Pamięci Ofiar Represji Politycznych. Nie wszyscy jednak znają o nich prawdę, są z tym problemy w starszym pokoleniu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Wielka czystka" – sposób Stalina na pozbycie się wrogów

Ostatnia aktualizacja: 27.02.2013 07:00
- Około miliona straconych w ciągu dwóch lat, parę milionów aresztowanych i zesłanych do łagrów, tyle było ofiar wielkiej czystki w Związku Sowieckim - mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz.
rozwiń zwiń