Co zawdzięczamy egipskim bogom?

Ostatnia aktualizacja: 19.01.2014 16:00
- Religia starożytnego Egiptu nie była ani monoteistyczna, ani politeistyczna. To był kult boga jednego, ale nie jedynego - tłumaczyła w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego" egiptolog dr Joanna Popielska-Grzybowska.
Audio
  • Co zawdzięczamy egipskim bogom? (Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego/Dwójka)
Dr Joanna Popielska-Grzybowska w Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego
Dr Joanna Popielska-Grzybowska w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego"Foto: Grzegorz Śledź/PR2

- To dosyć trudne do zrozumienia, ale przecież w religii niekoniecznie chodzi o logiczne rozumowanie - podkreślił gość Hanny Marii Gizy. - Istotne jest tu powiązanie wszystkich aspektów życia w osobie boga-stwórcy. Jego imię, Atum wyrażało zarazem pełnię oraz nicość - dodaje.

Co charakterystyczne, bogowie egipscy nie mieli przypisanych konkretnych funkcji, do czego przyzwyczaiły nas chociażby mitologia grecka czy rzymska. Do bóstwa przypisana była raczej pewna cecha, właściwość, aspekt rzeczywistości, które oddawały jego powszechnie używane "miano" (imion prawdziwych - świętych - nie wypowiadano).

Wyjaśnia to być może niezwykłe bogactwo i złożoność egipskiego panteonu. U zarania tej tradycji religijnej funkcjonowały 3 niezależne ośrodki: Heliopolis (centrum kultu solarnego, z którego wywodzi się Atum), Hermopolis (z przewodnią rolą Thota, boga mądrości) i Memfis (kult Ptaha). Mitologia egipska początkowo była więc pełna bogów. Po trzech tysiącach lat pozostało ich kilku: Ozyrys, Izyda i Horus oraz ich wróg Set.

Opowieść o bratobójczej walce pomiędzy Ozyrysem i Setem odzwierciedla wspólny dla większości znanych nam kultur mit o cyklicznym odradzaniu się życia. Mniej oczywisty z naszego punktu widzenia wydawać może się natomiast egipski mit kosmogoniczny. Inaczej niż w trzech religiach księgi, stwórca nie powołał świata do istnienia z niczego. Akt stworzenia nie był czystym aktem woli. - Stwórca dryfował w wodach nun, nic nie czyniąc. Gdy pojawiła się w nim wola działania, stworzył pagórek, na którym stanął. Następnie oddał nasienie i połknął je. To dało początek kolejnym bóstwom - opowiadała o akcie pierwotnego zapłodnienia dr Joanna Popielska-Grzybowska.

Mitologię egipską cechowała na tle innych tradycji starożytnego Bliskiego Wschodu oraz basenu Morza Śródziemnego oryginalność i złożoność. Grecy czy Rzymianie często ze wstrętem spoglądali na "niedoskonałe", na poły zwierzęce, bóstwa znad Nilu. Z drugiej strony niektóre egipskie idee okazały się zaskakująco trwałe i, być może, inspirujące dla innych kultur. Ważnym elementem była tam na przykład wiara w nieśmiertelność duszy, poddawanej boskiemu osądowi.

Jak zwrócił uwagę jeden z telefonujących słuchaczy, w tradycji żydowskiej taka koncepcja zakorzeniła się dopiero w I w.p.n.e. Czyżby więc także chrześcijanie zawdzięczali coś starożytnym Egipcjanom? Ale to już temat na zupełnie inną audycję. Zachęcamy do wysłuchania "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego" Hanny Marii Gizy.

Hanna
Hanna Maria Giza w studiu Dwójki

 

mm/mp

Czytaj także

Od nich uczyli się Rzymianie. Tajemnice Etrusków

Ostatnia aktualizacja: 21.10.2013 13:00
Ich sztuka, mitologia i organizacja społeczna należą do fundamentów naszej kultury. Skąd przyszli i jaki wpływ faktycznie wywarli na naszą cywilizację? O Etruskach rozmawialiśmy w audycji "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bogowie przyszli z Iranu? W poszukiwaniu zaginionej mitologii Słowian

Ostatnia aktualizacja: 23.11.2013 00:20
O świecie religijnej wyobraźni dawnych Słowian wiemy niewiele. Dziejopisom nie zależało na utrwaleniu pogańskiej przeszłości. Jednak to, co przetrwało, wydaje się bardzo frapujące...
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Na starych mapach raj umieszczano zawsze na wschodzie"

Ostatnia aktualizacja: 07.12.2013 17:00
- Przez wiele wieków mapy spełniały w dużej mierze funkcję zdobniczą. Miały przypominać władcy o jego potędze - mówił w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego" prof. Jan Andrzej Wendt, autor książki "Skarby kartografii".
rozwiń zwiń
Czytaj także

W gwiazdy patrzymy od zawsze

Ostatnia aktualizacja: 30.12.2013 14:00
- Szesnaście tysięcy lat temu niebo wyglądało niemal tak samo, jak dziś. Nie oddzielano go jednak od ziemi. Obie sfery stanowiły całość, wyraźnie wpływając na siebie - mówili goście Dwójki w rozmowie o znaczeniu gwiazd w historii kultury.
rozwiń zwiń