Konstytucja 3 Maja została uchwalona w 1791 roku przez Sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jako pierwsza w Europie i druga na świecie - po amerykańskiej, ustanowionej w 1787 roku - spisaną konstytucją. Jedne z jej najważniejszych postanowień mówiły o wprowadzeniu monarchii dziedzicznej, ograniczały demokrację szlachecką, wprowadzały częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty. Na jej podstawie przyjęto trójpodział władzy: prawodawcza, wykonawcza i sądownicza. Zniesiono także liberum veto. Choć obowiązywała zaledwie przez 14 miesięcy, to była próbą unowocześnienia ustroju Polski i ratowania jej suwerenności.
Podpisanie Konstytucji przesunięto o dwa dni, żeby uniknąć obecności głównych przeciwników reform - wielu z nich po świętach wielkanocnych po prostu nie zdążyło powrócić do Warszawy. Wstęp do Konstytucji stanowiła tzw. Preambuła. Akt spisywany był "na szybko", dlatego pojawiło się w nim wiele poprawek.
- Konstytucja 3 maja uchwalona została w Sali Senatorskiej Pałacu Królewskiego, w skrzydle, w którym jest wieża zegarowa - opowiadał historyk dr Zbigniew Hundert. - Wówczas najczęściej wchodzono Schodami Poselskimi, które dziś znajdują się z zachodnim skrzydle zamku. W XVIII w. tę część obiektu przystosowano dla potrzeb sejmowych - opowiadał ekspert. - Wówczas chorągiew Straży Marszałkowskiej liczyła stu ludzi, część z nich pełniła tu więc wartę i w razie konieczności interweniowała.
Jak podkreślał ekspert, dzisiejszy wygląd Zamku Królewskiego jest wierną rekonstrukcją oryginalnej budowli, zniszczonej podczas II wojny światowej. - Sam budynek został wskrzeszony na nowo, jednak wiele elementów "pamięta" jeszcze czasy króla Poniatowskiego - tłumaczył dr Zbigniew Hundert. - Zamek Królewski zyskał swój czerwony kolor dopiero po odbudowaniu. W epoce miał raczej barwę białą.
20:08 czwórka konstytucja 2022_05_03-12-13-56.mp3 O historii Konstytucji 3 Maja opowiada dr Zbigniew Hundert (Stacja Nauka//Czwórka)
Uchwalenie Konstytucji 3 maja poprzedzało wiele wydarzeń i rozmów, toczonych zarówno w kuluarach zamkowych, jak i prywatnych mieszkaniach. - Dążono do reform państwa, które od wielu lat wymagało istotnych zmian ustrojowych. Obóz dworski, skupiony wokół króla, ale także część opozycji antykrólewskiej, zadawała sobie z tego sprawę - podkreślał ekspert. - Zanim uchwalono Konstytucję zastanawiano się, co zrobić, by usprawnić państwo, ale z poszanowaniem dotychczasowych tradycji. Dokument ten stanowił więc wypadkową dążeń różnych grup społecznych - podkreślał gość Czwórki.
___
ZOBACZ TAKŻE Multimedialny, interaktywny i narracyjny serwis specjalny Portalu Polskiego Radia https://konstytucja3maja.gov.pl/pl - utworzony w 2021 roku z okazji 230. rocznicy uchwalenia Ustawy
***
Tytuł audycji: Stacja Nauka
Prowadzi: Oliwia Krettek
Materiał: Weronika Puszkar
Data emisji: 03.05.2022
Godzina emisji: 12.34
kd
