Jak dodaje, z powstania uczyniono symbol obrotowy, bo do XIX wieku w różny sposób odwoływali się do niego przedstawiciele wszystkich opcji politycznych, zaś do konstytucji 3 maja z upływem czasu coraz mniej. Jednak przez współczesnych Konstytucja 3 maja oraz insurekcja kościuszkowska były postrzegane jako etapy rewolucji, w dodatku legalnej.
Kultura w Polskim Radiu w serwisie You Tube >>>
Zadaniem nadrzędnym było - oczywiście - odzyskanie niepodległości. Jak pisał poseł pruski obserwujący wydarzenia: "Kościuszko stara się w Krakowie naśladować Waszyngtona, a towarzyszą temu rozmaite szaleństwa i okrucieństwa wzorowane na Francji. Stworzył nowe ministerstwo i stara się w całej pełni kontynuować dzieło Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3. Maja." Jakie wzory cywilizacyjne brali pod uwagę nasi reformatorzy-rewolucjoniści?
- Ten poseł pruski nie zrozumiał nic, bo nie było okrucieństw na wzór rewolucji francuskiej, ani Kościuszko nie deklarował przywrócenia do życia konstytucji 3 maja. Nic się w tej relacji nie zgadza, bo powstanie kościuszkowskie nie wprowadzało nowych rozwiązań ustrojowych, nie był to dobry czas na takie zmiany - komentuje prof. Anna Grześkowiak-Krwawicz.
Konstytucja była wówczas niezwykle istotna dla Polaków, ale nie w kwestii jej zawartości, tylko pewnego aktu symbolicznego. - Jako taka była bardzo pamiętana. Wystąpienie kościuszkowskie w tym sensie odbierano jako jej przywrócenie, ale nigdy nie było żadnej oficjalnej decyzji, bo w Warszawie nie było nawet cienia wątpliwości, co do przywrócenia konstytucji, zresztą pod pewnymi względami już się wówczas zdezaktualizowała - wyjaśnia profesor. Znawczyni zagadnień XVIII wieku w Polsce przyznaje, że przywrócenie jej oznaczałoby dla Polski same kłopoty. - Istniała pamięć tego wydarzenia, ale instytucjonalnie i urzędowo nie było to możliwe - mówi profesor.
Historia w portalu PolskieRadio.pl >>>
Jaka była Polska 220 lat temu, gdy rodził się mit Konstytucji 3 maja oraz mit Kościuszkowski? Kto chętnie sięgał po te symbole? Jaki stosunek do Konstytucji 3 maja mieli uczestnicy powstania kościuszkowskiego? Dlaczego wprowadzenie konstytucji w dobie insurekcji nie było możliwe? Posłuchaj całej rozmowy.
Kultura w radiowej Jedynce >>>
"Rozdroża kultury" poprowadził Michał Montowski.
sm/ag