Kultura

Zastał architekturę tyrolską, a zostawił zakopiańską. 170. rocznica urodzin Stanisława Witkiewicza

Ostatnia aktualizacja: 19.05.2021 09:48
Witkiewicz – to nazwisko nieodłącznie kojarzy się nam z Zakopanem. W piątek 21 maja przypada 170. rocznica urodzin Stanisława Witkiewicza – malarza, architekta, pisarza i teoretyka sztuki, znanego przede wszystkim jako twórca i popularyzator stylu zakopiańskiego. O związkach artysty z Podhalem oraz tym, co możemy zobaczyć w Muzeum Tatrzańskim, opowiedziała nam adiunkt muzeum Zofia Radwańska.
Obraz Jacka Malczewskiego przedstawiający portret Stanisława Witkiewicza
Obraz Jacka Malczewskiego przedstawiający portret Stanisława WitkiewiczaFoto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Wilhelm Sasnal 1200.jpg
Krajobraz po Zagładzie. Wystawa "Taki pejzaż" Wilhelma Sasnala w Muzeum POLIN

Połączenie dwóch światów

Wbrew temu, co może się wydawać, Stanisław Witkiewicz nie urodził się na Podhalu, lecz w litewskiej wsi Poszawsze. Zakopane po raz pierwszy odwiedził w 1886 roku, by podreperować swoje zdrowie. Tam zatrzymał się u swoich znajomych – warszawskiej rodziny Dembowskich. Od razu zachwycił się Podhalem i jego tradycją. Już cztery lata później osiadł z Zakopanem na stałe wraz z żoną i pięcioletnim synkiem Stanisławem Ignacym, który lata później zapisze się w kanonie polskiej, szeroko rozumianej sztuki jako Witkacy.

– Witkiewicz zaprzyjaźnił się z całą góralską społecznością. Ogromnym wydarzeniem towarzyskim był powtórny chrzest małego Stasia, którego chrzestnym był Sabała (Jan Krzeptowski – honorowy przewodnik tatrzański, muzykant, gawędziarz, nazywany Homerem Podhala – przyp. red.), a matką chrzestną – Helena Modrzejewska. To było połączenie dwóch światów – warszawskiego świata artystycznego ze światem góralskim – opowiadała w "Trójce przed południem" Zofia Radwańska.

Posłuchaj
05:47 Trojka przed poludniem Witkacy 1 2021_05_19-09-29-21.mp3 Jak Stanisław Witkiewicz odmienił zakopiańską architekturę? (Trójka przed południem)

 

Ze stylu tyrolskiego na zakopiański

Wtedy to Stanisław Witkiewicz zaczął myśleć nad stylem zakopiańskim. Zapragnął, by w Zakopanem powstawały domy inspirowane rodzimym budownictwem.  Wille, które tam ówcześnie powstawały, były budowane w stylu tyrolskim, uzdrowiskowym – podkreśliła rozmówczyni Marty Piaseckiej. – Witkiewicz starał się przedstawić to zdobnictwo i charakterystyczne cechy budownictwa w domach dla osób chcących się osiedlić w Zakopanem – wyjaśniła.

Posłuchaj
05:36 Trojka przed poludniem Witkacy 2 2021_05_19-09-39-05.mp3 Willa "Koliba", Willa "Oksza" i ich losy (Trójka przed południem)

 

Pierwszym takim domem była Willa "Koliba" wzniesiona w latach 1892–1893 z myślą o Zygmuncie Gnatowskim  bogatym ziemianinie z Ukrainy i kolekcjonerze podhalańskiej sztuki. Dziś w tej właśnie willi mieści się oddział Muzeum Tatrzańskiego, a tam – zbiory Gnatowskiego oraz wystawy poświęcone Stanisławowi Witkiewiczowi i Witkacemu. 

Willa "Pod Jedlami" projektu Stanisława Witkiewicza w Zakopanem Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe Willa "Pod Jedlami" projektu Stanisława Witkiewicza w Zakopanem Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Drugą siedzibą muzeum jest Willa "Oksza", ukończona w 1896 roku, również reprezentująca wszystkie cechy stylu zakopiańskiego, do których zaliczają się m.in. spadziste dachy, symetryczne elewacje i dbałość o detale wykończenia wnętrz.

– Willa "Koliba" została trochę przebudowana na początku XX wieku i nie wygląda już tak, jak zaprojektował ją Witkiewicz. W Willi "Oksza", w której obecnie znajduje się galeria sztuki, można podziwiać piękne zdobienia. Niestety, z racji kolei losu, układ architektoniczny wnętrza nie zachował się do dzisiejszych czasów – mówiła Zofia Radwańska.

Bliżej Sztuki #6 | Stanisław Witkiewicz/Muzeum Narodowe w Warszawie

***

Tytuł audycji: Trójka przed południem
Prowadziła: Marta Piasecka
Gość: Zofia Radwańska (historyk sztuki, adiunkt Muzeum Tatrzańskiego)
Data emisji: 19.05.2021
Godziny emisji: 09.23, 09.39

kr

www.narodoweczytanie.polskieradio.pl
Cichociemni
Czytaj także

Śląski festiwal muzyki klasycznej "Katowice, Kultura, Natura"

Ostatnia aktualizacja: 14.05.2021 10:45
Pod hasłem "Tęsknota i pragnienie" rozpoczyna się szósta edycja festiwalu "Katowice, Kultura, Natura". W sali NOSPR zaprezentują się znakomici artyści z całego świata. Jak przebiegać będzie tegoroczna edycja? Czego mogą spodziewać się miłośnicy muzyki klasycznej?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Filmowa Noc Muzeów w Muzeum Etnograficznym

Ostatnia aktualizacja: 14.05.2021 11:00
W sobotę wielkie wydarzenie kulturalne: 17. Noc Muzeów! Ta niezwykła impreza wraca po rocznej przerwie spowodowanej pandemią. Teraz też konieczne będzie zachowanie wymogów bezpieczeństwa i dystansu, ale i tak wszyscy są zachwyceni, gdyż to jasny znak, że powoli wracamy do normalności.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Miłośnicy poezji zmierzają do Wrocławia. Międzynarodowy Festiwal Poezji Silesius

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2021 11:00
We Wrocławiu rozpoczyna się 6. Międzynarodowy Festiwal Poezji Silesius. Tegoroczne spotkanie miłośników i czytelników literatury odbywa się w stulecie urodzin dwóch poetów: Tadeusza Różewicza i Tymoteusza Karpowicza. Z czym wiąże się wydarzenie, w programie "Trójka przed południem" opowiadała Katarzyna Janusik, szefowa działu programowego festiwalu. 
rozwiń zwiń