Anders

Wyjście z "nieludzkiej ziemi"

Ostatnia aktualizacja: 29.04.2016 15:00
Na przełomie stycznia i lutego 1942 roku trwało przesunięcie Armii Polskiej do sowieckich republik azjatyckich. 2 lutego gen. Anders został powiadomiony przez majora NKWD Gieorgija Żukowa, że rząd sowiecki uważa za wskazane wysłanie gotowych jednostek polskich na front.

Wobec niedostatecznego uzbrojenia 5. Dywizji (zupełny brak artylerii przeciwlotniczej i broni przeciwpancernej), dowódca Armii Polskiej odmówił.

W połowie lutego liczba żołnierzy w polskich obozach wojskowych w Kazachstanie, Uzbekistanie i Kirgizji wynosiła blisko 48,5 tysiąca. Formujące się oddziały borykały się z trudnymi warunkami obozowania, wyczerpaniem po trudach podróżowania po Rosji, brakiem odzieży, jedzenia oraz z epidemiami chorób, które dziesiątkowaly szeregi Polaków. W marcu Sowieci zawiadomili, że liczba racji żywnościowych dla armii zostanie zmniejszona z 44 do 26 tysięcy porcji. Dowództwo polskie utworzyło wówczas Radę Opieki Społecznej – dla polskich cywilów. Komitety opiekuńcze objęły swoją działalnością ponad 300 tysięcy ludzi.

18 marca 1942 Stalin zgodził się na pierwszą ewakuację ponad 44 tysięcy Polaków do Iranu. Do 4 kwietnia, przez Krasnowodzk, ewakuowano do Persji ponad 33 tysiące żołnierzy oraz blisko 11 tysięcy osób cywilnych, w tym 3 tysiące dzieci. Opuściły ZSRR w całości zawiązki 8, 9, 10. Dywizji Piechoty i oddziałów pancernych, 1. Pułk Ułanów oraz część 6, 7. Dywizji Piechoty i Ośrodka Organizacyjnego Armii. Na terenie ZSRR przebywało jeszcze wówczas ponad 40 tysięcy żołnierzy. 

W kwietniu, po likwidacji polskich placówek wojskowych na terenie republik azjatyckich, rekrutacja do wojska została praktycznie wstrzymana. Równocześnie obywatele polscy otrzymali zakaz podróżowania bez odpowiedniego zezwolenia; pogorszyły się też warunki wyżywienia.

W czasie obu ewakuacji z ZSRR, poborowych i ludność cywilną zaatakowały choroby układu pokarmowego - najpierw tyfus, potem malaria, żółtaczka, dezynteria. Brakowało leków. W Azji Środkowej Polacy pochowali ponad 3 tysiące bliskich.

26 lipca do dowództwa Armii Polskiej w Jangi-Jul nadeszło pismo podpisane przez majora Żukowa: "Rząd ZSRR zgadza się uczynić zadość staraniom dowódcy Armii Polskiej w ZSRR gen. dyw. Andersowi o ewakuację oddziałów polskich z ZSRR na teren Bliskiego Wschodu i nie ma zamiaru stawiać jakichkolwiek przeszkód w natychmiastowym urzeczywistnieniu ewakuacji".

Druga ewakuacja odbyła się w sierpniu 1942 roku. W tym czasie wyjechało 44 tysiący 832 żołnierzy i 25 tysięcy 457 osób cywilnych, wśród nich wiele dzieci. W sumie w marcu i sierpniu zostało wyprowadzonych do Iranu 116 tysięcy 543 ludzi, w tym 78 tysięcy 631 żołnierzy.

Gen. Władysław Anders wyjechał z Rosji do Teheranu 19 sierpnia 1942. Gdy Armia Polska wkroczyła do Iranu, przeszła pod dowództwo Brytyjczyków z gen. Henry'm Pownall'em na czele. Armię Polską przemianowano na Armię Polską na Wschodzie.

Ten artykuł nie ma jeszcze komentarzy, możesz być pierwszy!
aby dodać komentarz
brak