Ivo Pogorelić 663.jpg

W ciągu ponad czterdziestoletniej aktywności estradowej Pogorelić przemierzył już wiele estetycznych konwencji, począwszy od interpretacji pełnych brawury i nieokiełznania, skończywszy na kreacjach skrajnie subiektywnych, opartych na idiomatycznym postrzeganiu muzycznego czasu oraz eksponowaniu ukrytych planów harmoniczno-melodycznych. Ostatnio jednak artysta najwidoczniej doszedł do wniosku, że nie należy trzymać się konkretnego wykonawczego nurtu, a chcąc urozmaicić wybrane występy, lepiej elastycznie (i co najważniejsze – nieprzewidywalnie) łączyć ze sobą nawet wykluczające się chwilami sposoby interpretacji. Na program rzeszowskiego recitalu pianisty, uświetniającego jubileuszowy 60. Festiwal Muzyczny w Łańcucie, złożyły się cztery utwory Fryderyka Chopina, a każdy z nich artysta ukazał z całkowicie odrębnej perspektywy. Sonata h-moll op. 58 to jedyne dzieło towarzyszące Pogoreliciowi na wszystkich etapach jego estradowej drogi. Można wręcz zaryzykować stwierdzenie, że każdą część utworu pianista prześwietlił na wylot, na co wskazuje znaczna ilość – wyraźnie odmiennych – interpretacji z różnych okresów działalności artysty. Tym razem jednak grając Sonatę Pogorelić niczego nowego przede mną nie odsłonił, a chwilami odnosiłem nawet wrażenie, że pianista jest tym utworem wręcz zmęczony. Zaproponowana przez niego interpretacja była zawieszona między kilkoma światami: czasem artysta bezpośrednio zwracał się ku estetyce klasycyzującej, jak w części pierwszej i licznych fragmentach finału, z kolei dwie części środkowe miały w sobie coś z improwizacji. Nie dawało to w efekcie klarownego obrazu całości, przywodziło raczej na myśl usilną chęć ukazania czegoś nowatorskiego na kompletnie wyeksploatowanym polu. Nigdy dotąd natomiast nie spotkałem się z równie daleko idącym udramatyzowaniem Fantazji f-moll. Opus 49 Chopina zabrzmiało jak prawdziwy epos, pełen zarówno gwałtownych, wyrażanych zewnętrznie emocji, jak i przeżywanych introwertycznie nastrojowych huśtawek. Pogorelić podzielił Fantazję na szereg zamkniętych mikroodcinków, z których każdym kierowały odmienne reguły artykulacyjne i agogiczne. Utwór w tym ujęciu pełen był niespodziewanych akcentów, różnicowania tempa i dynamicznych gradacji, jednak, co ciekawe, Pogorelić nigdy nie wprowadzał tych zmian w sposób niespodziewany. Te wielorakie niuanse agogiczno-artykulacyjne, podszyte nieustannym eksponowaniem ukrytych polifonii, złożyły się na przejmującą, pasjonującą opowieść, po której nie sposób patrzeć na Chopinowską Fantazję tak samo, jak wcześniej. Uważam tę propozycję za najwybitniejszą znaną mi Chopinowską kreację artysty od czasu jego powrotu na estradę w 1998 r. Prezentując Poloneza-Fantazję op. 61 pianista powrócił do typu interpretacji, który oferował mniej więcej do 2017/2018 r. Głęboko satysfakcjonujące wykonanie w całości bazowało na wolnych tempach, dynamicznej ekspresji oraz akcentowaniu drugoplanowych składników melodycznych. Recital zwieńczyła Barkarola Fis-dur op. 60, przedstawiona dość podobnie do ubiegłorocznego wykonania na Festiwalu Chopin i Jego Europa w Warszawie. Tym razem jednak rys dramaturgiczny koncepcji został nieco zredukowany, a Pogorelić większy nacisk położył na taneczność niektórych fragmentów utworu. Na bis niespodziewanie usłyszeliśmy Kołysankę Des-dur op. 57 Fryderyka Chopina. Pogorelić wpadł na oryginalny pomysł i w miarę rozwoju utworu świadomie spowalniał jego narrację, co wyjątkowo sugestywnie przywodziło na myśl kołysanie do snu.
 Dariusz Marciniszyn

Fantazja ponad wszystko