W Polskiej tradycji w drzewach mieszkają głównie diabły (jak Rokita, w rokicie – wierzbie, będącej kiedyś drzewem-portalem do zaświatów) lub potępione dusze. Ficowski pisał o Matuji – duszy drzewa bukowego, ale poza tym źródłem, nigdzie się o niej nie wspomina. „Drzewem wyrastają dusze, które chcą jeszcze coś na tym świecie zrobić” – mówiła opowiadaczka – opowiedzieć jakąś historię, pomóc, załatwić niedokończoną sprawę…
Bywa więc, że ludzie boją się drzew. A najbardziej boją się lasu. „Las z natury nie jest naturą ludzką, ale może jest w tej obawie pozostałość wiary w to, że drzewa są mediatorami między górnym – ludzkim a podziemnym – duchowym światem” – przypuszcza Katarzyna Jackowska-Enemuo.
Wśród tych drzew – kolumn między światami – mieszka Leszy, duch lasu. Zwany gdzieniegdzie Borowikiem, Lesowikiem czy Wilczym Pasterzem. Jego sława sięga także do naszych wschodnich sąsiadów. Można dopatrywać się związku Leszego z bogiem podziemia – Welesem. Leszy jest zmiennokształtny, może przybrać postać jelenia czy wilka, choć zazwyczaj ukazuje się ludziom jako siwobrody starzec.
Nie jest może dokładnie duchem drzew, czy bóstwem, a raczej Opiekunem Lasu. Nie znosi myśliwych, drwali, kogokolwiek, kto wyrządza jego królestwu krzywdę. Takich ludzi Leszy zwodził, plątał im ścieżki tak, że w końcu lądowali na bagnach, byli przygniatani przez drzewa. Dlatego, należy poprosić o zgodę na ingerencję w jego królestwo i Leszego przebłagać jakąś ofiarą. Opiekun lasu potraktowany z szacunkiem chronił człowieka, zwłaszcza dzieci.
Na dłuższą podróż Między światem a zaświatem zapraszamy do podcastowni Polskiego Radia.
***
Tytuł audycji: Między światem a zaświatem
Przygotował: Katarzyna Jackowska-Enemuo
Data emisji: 21.11.2020
Godzina emisji: 8.50
