Historia

Sensacyjne dokumenty katyńskie

Ostatnia aktualizacja: 12.07.2011 14:00
Jadwiga Majchrzycka na łożu śmierci opowiedziała księdzu o tajnych dokumentach katyńskich. Przez kolejne 30 lat duchowny strzegł jej tajemnicy.
Audio
  • Ksiądz Stefan Wysocki opowiada wzruszającą historię katyńskich dokumentów
  • Mariusz Olczak z AAN mówi o znaczeniu odnalezionych dokumentów

Wykazy ekshumowanych oficerów z grobów w Katyniu - sporządzone przez PCK w 1943 trafiły wraz z innymi dokumentami do Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Archiwalia przekazał ksiądz prałat Stefan Wysocki, który otrzymał je w tajemnicy od Jadwigi Majchrzyckiej w okresie PRL.

- W 1969 r. pani Jadwiga, bardzo ciężko chora, poprosiła mnie, bym ją odwiedził w szpitalu, gdzie poleciła mi zabrać dokumenty ukryte w jej mieszkaniu w specjalnej skrytce (...). Trzymała je tam 25 lat. Przechowywanie dokumentów związanych ze zbrodnią katyńską świadczyło o jej wielkiej odwadze, gdyby bowiem władze ludowe dowiedziały się, że jest w ich posiadaniu, to wówczas groziła jej nawet kara śmierci - wspominał podczas uroczystości przekazania archiwaliów ks. Wysocki.

- Z punktu widzenia historyka badającego dzieje drugiej wojny światowej to są relikwie potwierdzające tę zbrodnię, która do tej pory była widziana przez pryzmat publikacji, różnego rodzaju dokumentów w postaci kopii sprowadzanych zza granicy, a tu mamy dokumenty wytworzone praktycznie na miejscu zbrodni - mówi historyk Mariusz Olczak z Archiwum Akt Nowych.

 

/

 

Zmarła w 1969 była pracowniczką Zarządu Głównego PCK, uratowała przed zniszczeniem "archiwalia katyńskie" dotyczące polskich oficerów zamordowanych w Katyniu przez NKWD i prac związanych z ich ekshumacją.

Urodzona w Warszawie 13 lipca 1900 r. Jadwiga Majchrzycka była absolwentką Uniwersytetu Warszawskiego im. J. Piłsudskiego (magisterium z historii w 1931 r.) i doktorantką Uniwersytetu Wileńskiego. Przed wojną pracowała w Archiwum Wojskowym, a we wrześniu 1939 r. została zatrudniona w PCK, gdzie z czasem objęła stanowisko Kierowniczki Wydziału Ewidencji i Strat Wojennych. Była żołnierzem Armii Krajowej, a w okresie Powstania Warszawskiego została odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi.

 

W październiku 1944 r. objęła obowiązki kierownika Ekspozytury Biura Informacyjnego ZG PCK w Krakowie, a następnie Biura Informacyjnego, zajmując się szczególnie losami jeńców wojennych. Po wojnie w 1947 r. usunięto ją z PCK w okresie czystki stalinowskiej. Pracowała następnie w walcowni jednej z fabryk metalurgicznych, a potem również w sklepie. Jednocześnie odmówiono jej wówczas zatrudnienia w
archiwach państwowych. Dopiero w 1953 r. została zatrudniona w Bibliotece Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, gdzie pracowała do emerytury. Jak można przypuszczać, Majchrzycka zabezpieczyła posiadane przez siebie dokumenty katyńskie w okresie swojej pracy w PCK.

Ksiądz
Ksiądz Stefan Wysocki ze wzruszeniem opowiadał o historii katyńskich dokumentów.



W 1969 na łożu śmierci, w wielkiej dyskrecji o posiadaniu dokumentów
katyńskich powiadomiła udzielającego jej ostatniego namaszczenia księdza
Stefana Wysockiego, który następnie zabrał dokumenty z jej mieszkania
przy ul. Filtrowej w Warszawie.
Ks. Wysocki przechowywał archiwalia w
tajemnicy do roku 1993. W trakcie konferencji prasowej ks. prałat
Wysocki, podpisze akt przekazania dokumentów do zasobu AAN.

Przekazane do AAN dokumenty to przede wszystkim dokumenty Biura
Informacyjnego PCK z lat 1943-1944
związane z: wysłaniem delegacji PCK
do Katynia, sporządzaniem list ekshumowanych w lesie katyńskim, spisywaniem list alfabetycznych zamordowanych, procedurą zawiadamiania rodzin polskich oficerów o fakcie ich śmierci, identyfikowaniem depozytów wydobytych w Katyniu, odczytywaniem znalezionych przy oficerach notatek i pamiętników. Listy ekshumowanych były nadsyłane z Katynia i na ich podstawie została opracowana lista alfabetyczna oraz listy wysyłane do przedstawicielstw PCK w terenie, w tym m.in. do Lublina.

Materiały archiwalne ZG PCK związane ze zbrodnią katyńską zostały zniszczone przez Niemców w okresie Powstania Warszawskiego.