Historia

Roald Amundsen - pierwszy człowiek na biegunie południowym

Ostatnia aktualizacja: 18.06.2023 05:35
95 lat temu, 18 czerwca 1928 roku, w Arktyce zaginął Roald Amundsen, norweski badacz polarny, który jako pierwszy człowiek stanął na biegunie południowym.
Roald Amundsen, ok. 1923 r.
Roald Amundsen, ok. 1923 r. Foto: Bridgeman Images – RDA / Forum

Zew Arktyki

Roald Amundsen urodził się 16 lipca 1872 roku w Borge w Norwegii. Studiował medycynę, ale już we wczesnej młodości interesowały go wyprawy polarne. W wieku 25 lat wziął udział jako sternik w belgijskiej ekspedycji, która jako pierwsza spędziła zimę na południowym obszarze polarnym.

W latach 1903-1906 opłynął z sześcioma towarzyszami wybrzeże Ameryki Północnej, od Grenlandii aż po Cieśninę Beringa. Podczas tej wyprawy Amundsen prowadził badania meteorologiczne i magnetyczne na wyspach arktycznych. W 1904 roku ustalił położenie północnego bieguna magnetycznego.

Amundsen - Scott

Do wyścigu o zdobycie bieguna południowego Roald Amundsen stanął z Brytyjczykiem Robertem Scottem. Obaj założyli swoje bazy na wyspie Rosa. Już na starcie Norweg miał przewagę nad swoim rywalem - wyruszył dwa tygodnie przed nim, 19 października 1911 roku, z miejsca, które znajdowało się 60 mil bliżej bieguna. Dodatkowo poruszał się psimi zaprzęgami, a jego przeciwnik pieszo. Wyprawa zajęła Amundsenowi blisko dwa miesiące. Kraina zimna okazała się bezwzględną dla Anglika. Scott dotarł do celu 17 stycznia 1912, ale w drodze powrotnej poniósł śmierć.

Roald Admundsen na biegunie południowym w 1911 roku
Roald Admundsen na biegunie południowym w 1911 roku, fot. Wikipedia/domena publiczna

Roald Amundsen uchodził za idealnego lidera grupy. Każdy z uczestników jego wyprawy miał poczucie, że pracuje na wspólny sukces. Przez resztę życia kontynuował podróże polarne. W maju 1926 roku z Umberto Nobile i Lincolnem Ellsworthem przelecieli balonem nad biegunem północnym, w poprzek całej Arktyki, od Spitsbergenu po Alaskę. Tym razem jednak Amundsen nie był pierwszy, dwa dni wcześniej takiego przelotu dokonał Richard Bird.

Ostatecznie Roald Amundsen podzielił tragiczny los Roberta Scotta. 17 lat po zdobyciu bieguna południowego, 18 czerwca 1928, idąc na ratunek Umberto Nobilemu, który zaginął podczas lotu sterowcem "Italia" nad Arktyką, zaginął bez wieści. Ciała Admundsena nigdy nie znaleziono.

Jedno z mórz wchodzące w skład Oceanu Spokojnego nazwano imieniem Amundsena. Nazwiska obu polarników nosi stacja badawcza na Antarktydzie.


Posłuchaj
03:01 Roald Amundsen_cz1.mp3 Roald Amundsen – pierwszy człowiek na biegunie południowym, fragm. aud. Grażyny Stryszowskiej z cyklu "Ludzie stulecia", cz. 1. (BBC, 17.04.2000)

 

Posłuchaj
05:00 Roald Amundsen_cz2.mp3 Dalsze wyprawy Roalda Amundsena, fragm. aud. Grażyny Stryszowskiej z cyklu "Ludzie stulecia", cz. 2. (BBC, 18.04.2000)

 

mb

Czytaj także

Antarktyda – najbardziej zimny i wietrzny kontynent

Ostatnia aktualizacja: 26.02.2014 07:00
- Antarktyda jest jak magnes. Po powrocie z mojego pierwszego pobytu, już marzyłem o tym, by pojechać tam po raz drugi, zobaczyć kolonie pingwinów i krajobrazy, doświadczyć tych trudnych warunków – wspominał prof. Andrzej Gaździcki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Arkady Fiedler - wielkie podróże i Dywizjon 303

Ostatnia aktualizacja: 07.03.2024 05:40
Jako podróżnik zwiedził niemal cały świat. Jego książki należą dziś do klasyki literatury podróżniczej. Na historiach opisanych przez Arkadego Fiedlera wychowały się pokolenia żądnych przygód obieżyświatów. 7 marca mija 39. rocznica śmierci Arkadego Fidlera. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stacja Arctowskiego. Polacy w Antarktyce

Ostatnia aktualizacja: 26.02.2024 05:35
Budowa stacji trwała 57 dni. Pracowano nawet po 18 godzin na dobę. Na wyspę Króla Jerzego przetransportowano tysiące ton sprzętu. Dziś stacja składa się z 14 budynków, w tym latarni morskiej, laboratorium biologicznego i meteorologicznego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czesław Centkiewicz – talent pisarski odnaleziony pod biegunem północnym

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2023 05:45
27 lat temu, 10 lipca 1996, zmarł pisarz i polarnik Czesław Centkiewicz. – Życie przynosi niespodzianki. Mnie w darze przyniosło wyprawę polarną, spełnienie moich młodzieńczych marzeń – mówił na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń