Historia

Jan Kiliński – wojujący szewc patriota

Ostatnia aktualizacja: 28.01.2024 05:40
– Krewki i odważny, był symbolem patriotycznego mieszczaństwa polskiego – mówiła w "Kronice niezwykłych Polaków” Maria Czeppe, historyk. Dziś mija 205. rocznica śmierci Jana Kilińskiego, mieszczańskiego przywódcy w powstaniu kościuszkowskim.
Pomnik Jana Kilińskiego w Warszawie
Pomnik Jana Kilińskiego w Warszawie Foto: NAC

Urodził się 1760 roku w Trzemesznie w Wielkopolsce. 20 lat później przeniósł się do Warszawy i został mistrzem szewskim. Szybko zyskał szeroką klientelę i dorobił się majątku. W 1792 roku został radnym Warszawy. Dwa lata później wciągnięto go do spisku przygotowującego powstanie. Stanowisko w Radzie Narodowej pomagało mu walczyć o większe przywileje dla mieszczaństwa we władzach powstańczych.

Jan Kiliński na pocztówce z 1919 roku, źr. kolekcja własna Daniela Naczka, Wikipedia/dp
Na zdjęciu: Jan Kiliński na pocztówce z 1919 roku, źr. kolekcja własna Daniela Naczka, Wikipedia/dp

Na czele ludu

– Przyczynił się do wybuchu insurekcji w Warszawie, ponieważ miał informacje o przygotowaniach Rosjan do przeprowadzenia pacyfikacji miasta podczas rezurekcji wielkanocnej – mówiła historyk dr Maria Czeppe.


Posłuchaj
07:34 Jan Kliński.mp3 O życiu Jana Kilińskiego, przywódcy mieszczańskiego w czasie powstania kościuszkowskiego mówi historyk dr Maria Czeppe, aud. Wojciecha Dmochowskiego i Andrzeja Sowy "Kronika niezwykłych Polaków", w audycji wykorzystano nagrania archiwalne (25.06.2002)

 

W dniach 17 i 18 kwietnia 1794 w czasie insurekcji warszawskiej Jan Kiliński stanął na czele ludu. Kiedy drugiego dnia walk resztki armii rosyjskiej broniły się na ul. Miodowej, pospólstwo warszawskie pod dowództwem Kilińskiego zdobyło rosyjską ambasadę. Z piwnic budynku wypuszczono polskich więźniów politycznych. 19 kwietnia insurekcja przyłączyła się do powstania kościuszkowskiego, a Tadeusza Kościuszkę uznała za Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej.

Uwięzienie

W październiku 1794 roku wysłano go do Poznania, aby tam zorganizował powstanie. Po drodze aresztowano go, odesłano do Warszawy i odstawiono do twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu. Został uwolniony w 1796 roku na polecenie samego cara Pawła. Po wyjściu z więzienia nadal angażował się w działalność konspiracyjną, za co znów został pojmany i wywieziony w głąb Rosji. Kiedy wyszedł z niewoli w 1798 roku zrezygnował z działalności politycznej i poświęcił się pracy w wyuczonym zawodzie.

Jan Kiliński prowadzi jeńców rosyjskich przez ulice Warszawy, aud. Wojciech Kossak (1908) Wikipedia/dp
Na zdjęciu: Jan Kiliński prowadzi jeńców rosyjskich przez ulice Warszawy, aud. Wojciech Kossak (1908) Wikipedia/dp

Jan Kiliński zmarł w wieku 59 lat, 29 stycznia 1819 w Warszawie. Dzień później odbył się pogrzeb, który stał się wielką manifestacją patriotyczną. Kilińskiego żegnali uczestnicy walk 1794 roku, m.in. Namiestnik Królestwa Kongresowego gen. Józef Zajączek i Julian Ursyn Niemcewicz. Według źródeł w całym kondukcie żałobnym pomaszerowało nawet 30 tys. warszawiaków.

mb

Czytaj także

Powstanie styczniowe. Zwycięstwo ducha

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2024 06:00
- Wybuch powstania jest zawsze aktem desperacji, oznacza, że wyczerpano wszelkie inne możliwe środki walki politycznej o własny byt narodowy, a sytuacja, w której naród się znajduje, jest po prostu nieakceptowalna - mówi historyk prof. Michał Klimecki. 161 lat temu, 22 stycznia 1863 roku, rozpoczęło się powstanie styczniowe, największy zryw narodowowyzwoleńczy przeciwko rosyjskiemu zaborcy. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Królewski pogrzeb". Rocznica decyzji o budowie Grobu Nieznanego Żołnierza

Ostatnia aktualizacja: 24.01.2024 06:00
"Tu leży żołnierz polski poległy za Ojczyznę" – taki napis widnieje na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Symbolu bohaterstwa najwyższej miary, bo anonimowego poświęcenia życia za ojczyznę.
rozwiń zwiń