Historia

Władysław Siła-Nowicki – legenda adwokatury

Ostatnia aktualizacja: 25.02.2024 05:50
Był adwokatem, działaczem politycznym, uczestnikiem wojny obronnej Polski w 1939 roku, żołnierzem Armii Krajowej oraz Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", działaczem opozycji antykomunistycznej w PRL, doradcą prawnym prymasa Wyszyńskiego, współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników oraz sędzią Trybunału Stanu w latach 1992-1993.
Warszawa, luty 1983. Proces organizatorów Radia Solidarność w Sądzie Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Obrońca mec. Władysław Siła-Nowicki (siedzi pośrodku).
Warszawa, luty 1983. Proces organizatorów Radia Solidarność w Sądzie Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Obrońca mec. Władysław Siła-Nowicki (siedzi pośrodku). Foto: PAP/CAF/Zbigniew Matuszewski

30 lat temu, 25 lutego 1994, zmarł Władysław Siła-Nowicki. 

Posłuchaj
14:48 Siła-Nowicki.mp3 Władysław Siła-Nowicki o sądownictwie, kontroli socjalnej, prawie. (RWE, 26.03.81)

 

Młodość

Po ukończeniu studiów prawniczych w 1935 roku pracował w Departamencie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, jednocześnie odbywając aplikację adwokacką.

Duży wpływ na jego osobowość miała nauka w Szkole Podchorążych Rezerwy w Grudziądzu, który wychowała go w kulcie Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Działalność w konspiracji

W trakcie wojny obronnej 1939 roku walczył w stopniu podporucznika w szeregach VI Pułku Strzelców Konnych. Po rozbiciu oddziału zorganizował cofających się żołnierzy do obrony Starego Otwocka przed napierającymi wojskami niemieckimi. Ranny w czasie walk przedostał się do Beresteczka, będącego w strefie sowieckiej. Tu wziął ślub z Ireną Joszko.

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Po powrocie do Warszawy został żołnierzem Służby Zwycięstwu Polski, później ZWZ AK i aktywnym członkiem Stronnictwa Pracy. W latach 1943-1944 dowodził drużyną Kedywu AK i walczył w Powstaniu Warszawskim.

Po klęsce powstania kontynuował walkę w Lublinie w szeregach Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". We wrześniu 1947 roku został aresztowany podczas ucieczki na Zachód. Po torturach i procesie w dniu 15 września 1948 skazano go na karę śmierci.

"Ocalony dzięki Dzierżyńskiemu"

Dzięki interwencji spokrewnionej z adwokatem Aldonie Dzierżyńskiej (siostra Feliksa Dzierżyńskiego) Bolesław Bierut zamienił karę śmierci na dożywocie. Przez następne lata poznał reżim stalinowski polskich więzień w Warszawie, Rawiczu, Wronkach i Strzelcach. Wolność odzyskał 1 grudnia 1956 w ramach odwilży gomułkowskiej. Rok później został zrehabilitowany.

Żołnierze Wyklęci - zobacz serwis historyczny

Pierwszy obrońca żołnierzy AK i WiN

Po wyjściu z więzienia Siła-Nowicki - jak sam mówił - z potrzeby serca uczestniczył w procesach rehabilitacyjnych byłych żołnierzy AK i WiN. Od połowy lat 60. aktywnie działał w Klubie Inteligencji Katolickiej i dołączył do Zespołu Informacyjnego przy Prymasie Polski kardynale Stefanie Wyszyńskim. W 1969 roku na prośbę Prymasa Wyszyńskiego został doradcą prawnym Episkopatu Polskiego.

Działacz opozycji

Nie rezygnował też z działalności politycznej. Na początku lat 70. wraz z grupą dawnych działaczy złożył memoriał w sprawie reaktywowania Stronnictwa Pracy. Aktywnie działał w opozycji antykomunistycznej.

W grudniu 1975 podpisał "List 59", zawierający protest przeciw projektom zmian w konstytucji PRL. Był sygnatariuszem oświadczenia czternastu intelektualistów z czerwca 1976 roku, solidaryzując się z protestami robotniczymi. Występował w roli obrońcy w procesach robotników radomskich.

Współpracował z Komitetem Obrony Robotników. Był jednym z twórców tzw. raportu madryckiego – o nieprzestrzeganiu praw człowieka i obywatela w PRL i statutu "Solidarności". Należał do Komitetu Obrony Więźniów. W latach 1980-1981 był ekspertem Komisji Krajowej, doradcą Lecha Wałęsy. W tym czasie bronił wielu osób w procesach politycznych.

Nie ustąpił nawet na emeryturze

Po ukończeniu 70 lat, zmuszony do przejścia na emeryturę, zaczął jeździć po kraju, propagując wartości NSZZ "Solidarność". Na prośbę ks. Jerzego Popiełuszki wygłaszał prelekcje w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie. W maju 1983 roku wraz z adwokatem Maciejem Bednarkiewiczem został pełnomocnikiem matki Grzegorza Przemyka.

Był autorem słynnego listu do gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w którym protestował przeciw bezprawiu Służb Bezpieczeństwa, za co wszczęto wobec niego postępowanie karne, umorzone w wyniku amnestii.

W 1986 roku podjął kontrowersyjną decyzję o przystąpieniu do Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa. Na tym forum jako jedyny domagał się wyjaśnienia zbrodni katyńskiej. Jako osoba niezależna wziął udział w obradach Okrągłego Stołu w Zespole do Spraw Reform Politycznych. W lutym 1989 roku reaktywował Stronnictwo Pracy.

mjm

Czytaj także

Jan Józef Lipski. Bojownik o prawa człowieka

Ostatnia aktualizacja: 10.09.2023 05:50
– Kształcił siebie i innych, krzewił potrzebę świadomości obywatelskiej opartej na poszanowaniu praw człowieka. Promieniował optymizmem nawet wtedy, gdy nadzieja załamywała ręce – mówił o Janie Józefie Lipskim Tadeusz Nowakowski na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Moczarski. Siedział w celi z katem warszawskiego getta

Ostatnia aktualizacja: 21.07.2023 05:40
Komunistyczny reżim przez wiele miesięcy trzymał go w celi śmierci. Ubowcy wybijali mu zęby i rozdeptywali palce. Wsadzili go do więzienia razem z niemieckim generałem SS, mordercą z getta warszawskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zbigniew Romaszewski - legenda opozycji

Ostatnia aktualizacja: 13.02.2023 05:49
9 lat temu, 13 lutego 2014 roku, zmarł Zbigniew Romaszewski, działacz opozycji w PRL, obrońca praw człowieka, polityk, kawaler Orderu Orła Białego.
rozwiń zwiń