Historia

Juliusz Kaden-Bandrowski. "Najtęższe pióro II Rzeczpospolitej"

Ostatnia aktualizacja: 24.02.2024 05:30
Prozaik i publicysta, działacz społeczno-polityczny. Przystąpił do ruchu niepodległościowego Józefa Piłsudskiego. Jedna z czołowych osobistości życia kulturalnego i literackiego w okresie międzywojennym. 
Inauguracyjna sesja Polskiej Akademii Literatury w 1933 roku z udziałem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego
Inauguracyjna sesja Polskiej Akademii Literatury w 1933 roku z udziałem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego Foto: Wikimedia/domena publiczna
- W okresie międzywojennym uchodził za najtęższe pióro II Rzeczpospolitej – mówił na antenie PR prof. Paweł Wieczorkiewicz - powiedziałbym o nim: późny Żeromski. Maniera stylistyczna podobna. Różnica jest taka, że był to pisarz na wskroś polityczny.
Juliusz Bandrowski, pseudonim Kaden. Polski prozaik i publicysta, działacz społeczno-polityczny. Przystąpił do ruchu niepodległościowego Józefa Piłsudskiego. Jedna z czołowych osobistości życia kulturalnego i literackiego w okresie międzywojennym, szczególnie po przewrocie majowym. Zmarł 70 lat temu, 8 sierpnia 1944, ciężko ranny w Powstaniu Warszawskim.
Złamana kariera
Urodził się 24 lutego 1885 w Rzeszowie. Wychowany w rodzinie o tradycjach artystycznych szykował się do kariery pianisty, którą przekreśliło dwukrotne pechowe złamanie ręki. Burzliwe losy i wspaniała wyobraźnia stały się jednak źródłem bogatej i różnorodnej literatury.
- W okresie międzywojennym uchodził za najtęższe pióro II Rzeczpospolitej – mówił na antenie PR prof. Paweł Wieczorkiewicz - powiedziałbym o nim: późny Żeromski. Maniera stylistyczna podobna. Różnica jest taka, że był to pisarz na wskroś polityczny.
Piłsudczyk
Juliusz Kaden-Bandrowski, jak wielu mu współczesnych przeszedł szkołę Legionów, gdzie dosłużył się stopnia kapitana. Pełnił rolę kronikarza I Brygady. Był też zwolennikiem i adiutantem Józefa Piłsudskiego, co wielokrotnie wyrażał swoją twórczością, już od wydanych w 1915 roku ”Piłsudczyków”. To właśnie on wprowadził w powszechny obieg to popularne określenie.
- Przyjmowano go w najwyższych salonach władzy, gdzie w pewnych sprawach starał się bronić interesów środowiska literackiego, czy szerzej kulturalnego – mówił gość audycji z cyklu ”Piękny i Bestia” - był piłsudczykiem z pierwszej ligi, gdzie go zresztą ceniono.
Od 1923 roku przez trzy lata był prezesem zarządu Głównego Związku Zawodowego Literatów Polskich. Po przewrocie majowym kierował między innymi działami literackimi czołowych tytułów prasy sanacyjnej. W 1933 roku powierzono mu funkcję sekretarza nowopowstałej Polskiej Akademii Literatury. Jako dynamiczny, rzutki i dobry organizator współtworzył Towarzystwo Krzewienia Kultury Teatralnej. Działał też w komisji kultury zagranicznej Pen-Clubu.
Twórczość
Juliusz Kaden-Bandrowski pozostawił po sobie rozliczną i różnorodną twórczość. Nie zawsze zniosła ona dobrze próbę czasu z racji politycznego kontekstu. - ”Generał Barcz”, czy ”Mateusz Bigda” to utwory z podtekstem klarownym dla współczesnych, lecz były to tropy często świadomie zamazywane – mówił dr Janusz Osica.
Prozaik pisał także powieści wspomnieniowe, oparte na zupełnie innej konwencji. Dzieła ”Miasto mojej matki”, ”Miasto zapomnianej olszyny” zabarwione są nutką liryzmu i sentymentu. Otrzymał za to w 1928 roku literacką nagrodę państwową.
We wrześniu 1939 roku nie zgodził się na wyjazd z Warszawy. Udział w tajnym nauczaniu traktował jako patriotyczną konieczność Polski odrodzonej. Zmarł ciężko ranny w ósmym dniu Powstania Warszawskiego.

Złamana kariera

Urodził się 24 lutego 1885 roku w Rzeszowie. Wychowany w rodzinie o tradycjach artystycznych szykował się do kariery pianisty, którą przekreśliło dwukrotne pechowe złamanie ręki. Burzliwe losy i wspaniała wyobraźnia stały się jednak źródłem bogatej i różnorodnej literatury.

- W okresie międzywojennym uchodził za najtęższe pióro II Rzeczpospolitej – mówił na antenie PR prof. Paweł Wieczorkiewicz. - Powiedziałbym o nim: późny Żeromski. Maniera stylistyczna podobna. Różnica jest taka, że był to pisarz na wskroś polityczny.

Posłuchaj

06:32 juliusz kaden-bandrowski - wybitny pisarz, piłsudczyk___3398_02_iv_tr_0-0_10802643cbd93ed3[00].mp3 Juliusz Kaden-Bandrowski - audycja biograficzna przedstawiająca sylwetkę pisarza, publicysty, oficera Legionów i uczestnika Powstania Warszawskiego. (PR, 13.11.2002)

Piłsudczyk

Juliusz Kaden-Bandrowski, jak wielu mu współczesnych przeszedł szkołę Legionów, gdzie dosłużył się stopnia kapitana. Pełnił rolę kronikarza I Brygady. Był też zwolennikiem i adiutantem Józefa Piłsudskiego, co wielokrotnie wyrażał swoją twórczością, już od wydanych w 1915 roku "Piłsudczyków". To właśnie on wprowadził w powszechny obieg to popularne określenie.

Posłuchaj
30:05 juliusz bandrowski___pr ii 15102_tr_0-0_11540086cbd58ce2[00].mp3 Portret pisarza Juliusza Bandrowskiego. (PR, 11.11.1992) 

- Przyjmowano go w najwyższych salonach władzy, gdzie w pewnych sprawach starał się bronić interesów środowiska literackiego, czy szerzej kulturalnego – mówił gość audycji z cyklu "Piękny i Bestia" - był piłsudczykiem z pierwszej ligi, gdzie go zresztą ceniono.

Od 1923 roku przez trzy lata był prezesem zarządu Głównego Związku Zawodowego Literatów Polskich. Po przewrocie majowym kierował między innymi działami literackimi czołowych tytułów prasy sanacyjnej. W 1933 roku powierzono mu funkcję sekretarza nowo powstałej Polskiej Akademii Literatury. Jako dynamiczny, rzutki i dobry organizator współtworzył Towarzystwo Krzewienia Kultury Teatralnej. Działał też w komisji kultury zagranicznej Pen-Clubu.

Twórczość

Juliusz Kaden-Bandrowski pozostawił po sobie rozliczną i różnorodną twórczość. Nie zawsze zniosła ona dobrze próbę czasu z racji politycznego kontekstu. - "Generał Barcz", czy "Mateusz Bigda" to utwory z podtekstem klarownym dla współczesnych, lecz były to tropy często świadomie zamazywane – mówił dr Janusz Osica.

Posłuchaj
02:58 piękny i bestia (13)___182_04_iii_tr_1-22_10766437cbdc3daa[00].mp3 Juliusz Bandrowski - audycja z cyklu "Piękny i bestia" z udziałem Marka Urbańskiego i prof. Pawła Wieczorkiewicza. 

Prozaik pisał także powieści wspomnieniowe, oparte na zupełnie innej konwencji. Dzieła "Miasto mojej matki", "Miasto zapomnianej olszyny" zabarwione są nutką liryzmu i sentymentu. Otrzymał za to w 1928 roku literacką nagrodę państwową.

We wrześniu 1939 roku nie zgodził się na wyjazd z Warszawy. Udział w tajnym nauczaniu traktował jako patriotyczną konieczność Polski odrodzonej. Zmarł ciężko ranny w ósmym dniu Powstania Warszawskiego.

Czytaj także

Ignacy Jan Paderewski. Mąż stanu, który łagodził obyczaje

Ostatnia aktualizacja: 29.06.2023 05:50
- Był jednym z wielkich nie tylko ludzi sztuki, ale i wielkich mężów stanu, którym zawdzięczamy niepodległość - mówił o Paderewskim jego biograf prof. Marian Drozdowski. - Jego koncerty, w Wielkopolsce i w Warszawie, to były wielkie manifestacje polskości.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Przewrót majowy. O krok od wojny domowej

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2023 05:50
12 maja 1926 roku Marszałek Józef Piłsudski zażądał ustąpienia rządu Wincentego Witosa. Spotkał się w tej sprawie z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim na moście Poniatowskiego w Warszawie. Tego samego dnia wybuchły uliczne walki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Krzysztof Kamil Baczyński - poeta, który zamienił pióro na karabin

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2018 06:05
- Krzysztof Kamil Baczyński nie uważał poezji za swoje powołanie. Jego wielkim pragnieniem było zostać żołnierzem - wspominał Bogdan Deczkowski, powstańczy dowódca poety.
rozwiń zwiń