Historia

Oktawian August – twórca Cesarstwa Rzymskiego

Ostatnia aktualizacja: 19.08.2014 06:00
- Dlaczego ten człowiek, który przecież doszedł do władzy poprzez niezwykle krwawe wojny domowe, zapisał się później tak dobrze w historii nie tylko politycznej, ale też kultury europejskiej – pytał na antenie PR prof. Aleksander Krawczuk.
Audio
  • Władza i mit - Oktawian August, twórca cesarstwa rzymskiego. Audycja ilustrowana fragmentami literatury historycznej i rozmową z prof. Aleksandrem Krawczukiem (17.07.1982).
  • Starożytność lata 1-20 - audycja przedstawiająca najważniejsze wydarzenia z początku I wieku n.e. (02.01.2000).
  • Oktawian August w roku śmierci Juliusza Cezara - audycja z cyklu "Mieć 19 lat" (27.10.2005).
Pozostałości po dawnej stolicy cesarstwa rzymskiego fot. Wikimedia Commons.
Pozostałości po dawnej stolicy cesarstwa rzymskiego fot. Wikimedia Commons.

Oktawian August, pierwszy cesarz rzymski, urodził się w 63 r. p.n.e. Był wnukiem Julii, siostry Cezara. W tym czasie, pomimo ciągłych wojen i zamieszek wewnętrznych, potęga Rzymu była już ugruntowana. Gdy Juliusz Cezar padł pod ciosami spiskowców w 44 roku p.n.e. młody Oktawian dowiedział się o testamencie, w którym dyktator wyznaczył go na swojego następcę. Wsparty przez weteranów Cezara i Cycerona wkroczył na scenę polityczną. Nad republiką zawisła groźba wojny domowej.
Drugi triumwirat
Rok po idach marcowych, w 43 roku p.n.e. doszło do układu między trzema wodzami: Markiem Antoniuszem, Cezarem Oktawianem i Markiem Lepidusem. Triumwirowie ogłosili listy proskrypcyjne, skazujące przeciwników na śmierć lub wygnanie. Ich zgoda nie trwała długo.

August

Nz: August z Prima Porta w muzeum w Watykanie fot. Wikimedia/cc/Till Niermann.

Dość szybko Oktawian odebrał Afrykę Lepidusowi i szykował się do generalnego starcia z władcą wschodnich prowincji imperium. W tym czasie Antoniusz zaangażował się w realizację tworzenia odrębnych państw typu hellenistycznego. Ogłosił Kleopatrę władczynią Egiptu, a swoim dzieciom planował podarować ziemie prawnie należące do Rzymu. Testament Antoniusza wzbudził powszechne niezadowolenie. Oktawian ruszył do decydującej bitwy.
Bitwa pod Akcjum
W roku 31 p.n.e. pokonał swojego przeciwnika w bitwie morskiej pod Akcjum. Antoniusz i Kleopatra popełnili samobójstwo, a Egipt stracił niezależność. Rzym miał odtąd jednego władcę – Cezara Oktawiana. Niezbyt mu przychylny Tacyt pisał: „Skoro żołnierze przynęcił darami, lud rozdawnictwem zboża, a wszystkich słodyczą pokoju, powoli zaczął się wzbijać i zagarniać w swoje ręce przywileje senatu, urzędników i praw. Nikt mu w tym nie stawiał oporu, gdyż najbutniejsi padli w bojach albo wskutek proskrypcji”.

Pryncypat
Oktawian rządził państwem rzymskim od 30 roku p.n.e. do 14 roku naszej ery. Był twórcą ustroju zwanego pryncypatem. Wkrótce przybrał imię Augusta. W swoich pamiętnikach pisał: „W czasie mego szóstego i siódmego konsulatu, kiedy położyłem już kres wojnom domowym, a na mocy zgodnego żądania wszystkich sprawowałem rządy nad całością, przekazałem Rzeczpospolitą spod swojej władzy senatowi i ludowi rzymskiemu do swobodnej decyzji. Dla tej to mojej zasługi uchwałą senatu nazwano mnie Augustos”.
Rzeczywistość była jednak inna. Zachował wprawdzie stare tradycje i szereg elementów dawnego ustroju - przede wszystkim senat - ale jednocześnie stopniowo likwidował instytucje, które miały charakter demokratyczny. Oktawian August opierał swoją władzę na armii, stanie ekwitów i rozbudowanym aparacie urzędniczym. Była to próba pogodzenia rzymskiej tradycji z elementami monarchii hellenistycznej.

 

Bitwa
Bitwa pod Akcjum, muzeum w Londynie fot. Wikimedia Commons.

Pax Romana

Od momentu przejęcia władzy przez Oktawiana Augusta zaczyna się okres nazwany w dziejach Pax Augusta. Trwający ponad dwieście lat złoty okres w historii kultury rzymskiej. Czas spokoju i pokoju wewnątrz i na zewnątrz starożytnego Rzymu.

- Dlaczego ten człowiek, który przecież doszedł do władzy poprzez niezwykle krwawe wojny domowe, zapisał się później tak dobrze w historii nie tylko politycznej, ale też kultury europejskiej – zastanawiał się gość audycji prof. Aleksander Krawczuk

Oktawian August ustalił granice imperium na Dunaju i Renie, zorganizował nowoczesną armię, przeprowadził reformę podatkowe i nowy spis ziemi i obywateli. Popierał kulturę i sztukę. Zastał Rzym ceglany, a zostawił marmurowy.

 

Zasięg
Zasięg imperium rzymskiego za panowania Oktawiana Augusta fot. Wikipedia/cc/Cristiano64.

Zmarł 19 sierpnia 14 w Noli. Rządził przez 45 lat. Na posiedzeniu senatu odczytano testament Oktawiana: „Niech mym spadkobiercą w dwóch trzecich będzie Tyberiusz Cezar, Liwia otrzymuje trzecią część spadku i zostanie adoptowana do rodu imperatora Augusta”.

mjm

Czytaj także

Jerozolima w rękach Nabuchodonozora

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2017 06:21
"Bóg dał królowi Nabuchodonozorowi wielkość i sławę. Cały świat drżał przed jego potęgą. Podbijał ziemię i narody, ale gdy pycha zaczęła go zaślepiać, Bóg odebrał mu wszystko i król został wygnany, zaznał biedy i głodu. Gdy wreszcie poznał swój błąd, powrócił do władzy" – czytamy w starotestamentowej Księdze Daniela.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Alea iacta est, czyli kości zostały rzucone

Ostatnia aktualizacja: 10.01.2024 05:35
Słowa te, zapisane przez Swetoniusza, miał wypowiedzieć Juliusz Cezar ponad dwa tysiące lat temu, gdy 10 stycznia 49 p.n.e. na czele swojej armii przekroczył rzekę Rubikon, rozpoczynając wojnę domową w republice rzymskiej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hannibal – najwybitniejszy wódz świata starożytnego

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2018 06:01
Inteligentniejszy od Aleksandra Wielkiego i zdolniejszy od Napoleona. 2 sierpnia 216 p.n.e. przekazał nowożytnym strategom triumf zwycięstwa pod Kannami.
rozwiń zwiń