Historia

Akademia Krakowska. Najstarszy uniwersytet w Polsce

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2023 05:40
12 maja 1364 roku król Kazimierz Wielki wydał przywilej fundacyjny Akademii Krakowskiej. Tak powstała pierwsza polska uczelnia.
Dziedziniec Biblioteki Jagiellońskiej na tle obrazu Jana Matejki Wpływ Akademii Krakowskiej na kraj (1889)
Dziedziniec Biblioteki Jagiellońskiej na tle obrazu Jana Matejki "Wpływ Akademii Krakowskiej na kraj" (1889)Foto: domena publiczna

Dzieło Kazimierza Wielkiego

Kazimierz Wielki powołał Studium Generale (taka nazwa wówczas obowiązywała) 12 maja 1364. Do funkcjonowania uniwersytetu potrzebna była zgoda papieża, a potem biskupa gnieźnieńskiego. Faktyczna działalność Akademii Krakowskiej rozpoczęła się jednak dopiero 3 lata po wydaniu papieskiej bulli. Wykłady prowadzono na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa.

Po 6 latach od założenia uczelni w 1370 roku król niespodziewanie umarł, a rozwój uczelni został wstrzymany. Ludwik Węgierski nie był zainteresowany rozwojem Akademii Krakowskiej. Dopiero po 30 latach na mocy zapisu królowej Jadwigi Władysław Jagiełło odnowił uniwersytet. Sama królowa ponadto zapisała uczelni w testamencie swój majątek.

– Akademia Krakowska staje się rzeczywiście jednym z ważniejszych naukowych uniwersyteckich ośrodków Europy – słyszymy w audycji Jana Pniewskiego z 1997 roku. – Rozwijało się tam nie tylko prawo, ale też sztuki wyzwolone, z których dzisiejsza nauka się wywodzi.


Posłuchaj
12:53 Akademia Krakowska.mp3 O założeniu Akademii Krakowskiej mówią: J. Jakubowski i A. Piszczatowski. Audycja Jana Pniewskiego z cyklu "Korzenie jedności" (PR, 9.05.1997)

 

Wrota do kultury europejskiej

Jan Długosz wymieniał cele, jakie przyświecały utworzeniu Akademii Krakowskiej. Po pierwsze, potrzebna była kadra, która pomogłaby we wprowadzeniu Litwy do kultury europejskiej. Ponadto, trzeba było wykształcić ludzi do królewskiej kancelarii, chodziło też o ogólny rozwój wszelkich cnót i wiedzy. Te cele, uwspółcześnione, do dziś mogą stanowić podstawę działalności uniwersytetów.

– Druga połowa XIV wieku była czasem jednego pokolenia, które podejmowało decyzje promujące nasz naród i państwo w sposób od X wieku niespotykany – słyszymy w audycji. – Promujący w rozwiązaniach politycznych, jak i w tworzeniu bazy instytucjonalnej do kształcenia Polaków, tworzenia pewnych bodźców intelektualnych, kadry ludzi, którzy dali się poznać w kulturze Europy.

Akademia Krakowska (dziś Uniwersytet Jagielloński) była pierwszym tego typu ośrodkiem w Europie posiadającym samodzielne katedry matematyki i astronomii. Zostały one utworzone w 1406 roku. Rozkwit naukowy w Akademii nastąpił w XV wieku. Wówczas rektorami byli Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic. W Krakowie studiował też Mikołaj Kopernik.

mb

Czytaj także

Jadwiga Andegaweńska - święta królowa

Ostatnia aktualizacja: 27.03.2015 07:00
17 lipca 1399 roku zmarła Jadwiga Andegaweńska, królowa Polski i żona Władysława Jagiełły. Jaka była naprawdę najmłodsza córka Ludwika Węgierskiego i pięknej Elżbiety Bośniaczki?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jagiełło. Litwin, który obudził polski patriotyzm

Ostatnia aktualizacja: 04.03.2021 05:35
635 lat temu w katedrze wawelskiej odbyła się koronacja Władysława Jagiełły, po tym gdy miesiąc wcześniej został wybrany królem przez polską szlachtę. Spędził na tronie następne 48 lat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław III Warneńczyk. Został królem jako 10-latek

Ostatnia aktualizacja: 25.07.2022 05:35
587 lat temu został koronowany na króla Polski Władysław Warneńczyk. Władca zginął w bitwie z Turkami pod Warną. Ale czy na pewno? 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Unia w Krewie. Początek dziejów polsko-litewskich

Ostatnia aktualizacja: 14.08.2023 05:30
14 sierpnia 1385 roku w Krewie na Litwie doszło do podpisania aktu unii polsko-litewskiej. Dokument regulował stosunek Korony Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim.
rozwiń zwiń