Historia

Bitwa nad rzeką Ebro - koniec hiszpańskiej wojny domowej

Ostatnia aktualizacja: 16.11.2016 06:09
300 tysięcy ofiar, w tym jedna trzecia wśród ludności cywilnej - taki był bilans wojny, która zamieniła Półwysep Iberyjski w poligon Europy przed II wojną światową.
Audio
  • Audycja Krystyny Żebrowskiej poświęcona wojnie domowej w Hiszpanii z udziałem uczestników walk: gen. Franciszka Księżarczyka i Eugeniusza Szyra (PR, 12.07.1976)
Republikańskie siły  El Campesino,na koniu komunistyczny oficer Valentin Gonzalez (1937), źr. Imperial War Museum, Wikimedia Commonsdp
Republikańskie siły "El Campesino",na koniu komunistyczny oficer Valentin Gonzalez (1937), źr. Imperial War Museum, Wikimedia Commons/dp

16 listopada 1938 wojska republikańskie poniosły klęskę w bitwie nad rzeką Ebro. Wojska pod wodzą przywódcy antyrepublikańskiego przewrotu, gen. Francisco Franco miały otwartą drogę na Madryt. Wynik hiszpańskiej wojny domowej był przesądzony.

Bitwa rozpoczęła się republikańską ofensywą, która miała na celu odepchnięcie wojsk frankistowskich od Madrytu i Walencji. Oddziały republikańskie przeprawiły się przez rzekę. Wśród nich była polska brygada im. Jarosława Dąbrowskiego.

- Polska Brygada im. Dąbrowskiego pierwsza forsowała rzekę spośród Brygad Międzynarodowych - mówił gen. Franciszek Księżarczyk, uczestnik walk, w audycji Krystyny Żebrowskiej.

Dąbrowszczycy
Dąbrowszczycy po bitwie pod Gudalajarą, źr. Wikimedia Commons/dp

Bunt Franco 

Wojna domowa w Hiszpanii rozpoczęła się po objęciu władzy przez socjalistyczny Front Ludowy. Wywołało to juntę wojskową pod dowództwem generała Francisco Franco 17 lipca 1936, popartą przez armię, arystokrację i burżuazję. Siłom buntowników udało się w dwa miesiące zająć ok. 40 % powierzchni kraju i przejąć tam pełnię władzy.

Tymczasem w obozie republikańskim zaczęła się walka o władzę między anarchistami, socjalistami i komunistami. Ostatecznie, po walkach wewnętrznych to ci ostatni zdobyli dominującą pozycję dzięki pomocy ze strony ZSRR.

Poligon Europy

Kraj Rad przysyłał republikanom sprzęt i doradców wojskowych. Po stronie republikańskiej walczyły także oddziały ochotników - Brygady Międzynarodowe - z całej Europy. Byli wśród nich także Polacy, którzy w 1936 roku zorganizowali batalion im. Jarosława Dąbrowskiego. - Ten batalion liczył wtedy około 800 ludzi - mówił w audycji poświęconej wojnie domowej w Hiszpanii Eugeniusz Szyr.

Jednostka rozrosła się w trakcie wojny do rozmiarów brygady. W sumie w wojnie walczyło ok. 5 tysięcy Polaków. Wśród nich znalazł się gloryfikowany później przez propagandę komunistyczną gen. Karol Świerczewski "Walter".

Z kolei siłom Franco poparcia udzieliły Włochy i III Rzesza. Niemcy wysłali do Hiszpanii okryty złą sławą Legion Condor – to on jest odpowiedzialny za zbombardowanie miasta Guernica, co uwiecznił na swoim słynnym obrazie Pablo Picasso.

Wojna zakończyła się zwycięstwem frankistów. Franco stał się dyktatorem Hiszpanii, dzierżąc władzę aż do śmierci w 1975 roku.

Posłuchaj audycji o wojnie domowej w Hiszpanii z udziałem jej uczestników.

bm

Czytaj także

Hiszpania: Rzecznik Praw Obywatelskich przeciwko symbolom frankizmu

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2013 18:53
Podmadrycka miejscowość Pelayos de la Presa będzie musiała przemianować nazwę głównego placu. Hiszpański Rzecznik Praw Obywatelskich zażądał, aby – 38 lat po śmierci Francisco Franco – główny plac miasteczka przestał nosić jego imię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pod wodzą gen. Francisco Franco Hiszpanie musieli zapomnieć, czym jest demokracja

Ostatnia aktualizacja: 17.07.2015 06:00
- Za rządów gen. Franco obywatele realizowali się w rodzinach, organizacjach lokalnych i związkach zawodowych. Życia politycznego w zasadzie nie było - mówiła historyk, Lidia Mularska-Andziak.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kraj Basków - autonomia wywalczona terrorem

Ostatnia aktualizacja: 25.10.2019 05:50
Są najstarszą grupą etniczną na Półwyspie Iberyjskim. Posługują się odrębnym językiem. Od lat starają się o uzyskanie niepodległości. Baskowie są jednym z najbardziej zagadkowych ludów Europy
rozwiń zwiń