Historia

Nowelizacja Konstytucji PRL w 1976 roku

Ostatnia aktualizacja: 10.02.2024 05:35
Socjalistyczny charakter Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza jako "przewodnia siła polityczna społeczeństwa w budowie socjalizmu" oraz "nierozerwalna przyjaźń polsko-radziecka" - takie zmiany wprowadzono w konstytucji w połowie epoki gierkowskiej.
Stanisław Stomma był jedynym posłem, który wstrzymał się od głosu w głosowaniu za przyjęciem poprawki o kierowniczej roli PZPR i sojuszu z ZSRR
Stanisław Stomma był jedynym posłem, który wstrzymał się od głosu w głosowaniu za przyjęciem poprawki o kierowniczej roli PZPR i sojuszu z ZSRRFoto: PAP/Cezary Słomiński

10 lutego 1976 Sejm przyjął nowelizację Konstytucji PRL. Zmiany w ustawie zasadniczej przegłosowano niemal jednogłośnie. Jedynym posłem, który wstrzymał się od głosu był Stanisław Stomma z Koła Poselskiego "Znak".

- Składam podziękowanie instytucjom, które prosiliśmy o opinie: życzliwe uwagi związków zawodowych, prezydium Polskiej Akademii Nauk, organizacji spółdzielczych, kobiecych, młodzieżowych itd. Wykazały pełną jednomyślność poglądów przy równoczesnym dążeniu do możliwie najlepszego ich wyrażenia w formie przepisów prawnych - przemawiał Henryk Jabłoński, ówczesny Przewodniczący Rady Państwa.


Posłuchaj
53:36 przemowienie jablonski.mp3 Przemówienie przewodniczącego Rady Państwa Henryka Jabłońskiego związane z uchwaleniem nowelizacji w ustawie zasadniczej (RWE, 10.02.1976)

"Konsultacje" były wierutną bzdurą, podobnie jak teza Jabłońskiego o czteroletnich przygotowaniach do wprowadzenia zmian. 

Projekt początkowy

Naprawdę propozycja nowelizacji została ogłoszona miesiąc po podpisaniu w Helsinkach Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (1 sierpnia 1975), w "Tezach na VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej". Początkowo założone zmiany miały jeszcze bardziej radykalny charakter. Nieomal doszło do samoograniczenia suwerenności Polski (propozycja trwałego i nienaruszalnego sojuszu z ZSRR), konstytucyjnego potwierdzenia sprawowania władzy przez PZPR (przewodnia rola partii w państwie) i uzależnienia praw obywateli od spełniania przez nich obowiązków wobec państwa.


Posłuchaj
04:36 tym żył świat.mp3 Audycja z cyklu "Tym żył świat" poświęcona nowelizacji Konstytucji PRL zawierająca archiwalne nagranie z głosowania. Audycja Michała Nogasia i Wojciecha Włodarczyka.

 

List 59

Te zmiany w ustawie zasadniczej spotkały się ze sprzeciwem ze strony środowisk inteligenckich i artystycznych. Jan Olszewski zaproponował napisanie listu otwartego do partii. Manifest 59 (od początkowej liczby podpisów) złożył w Kancelarii Sejmu 5 grudnia 1975 Edward Lipiński. Choć postulaty sygnatariuszy o gwarancji wolności obywatelskich (wolności sumienia i praktyk religijnych, wolności pracy, wolności słowa i informacji oraz wolności nauki) zostały przez władzę zignorowane, to zdecydowano się na złagodzenie zapisów nowelizacji.

Czerwiec 1976, zobacz serwis specjalny Polskiego Radia >>>>
bm

Czytaj także

List 59 - protest przeciw zmianom w Konstytucji PRL

Ostatnia aktualizacja: 05.12.2016 06:00
- Wraz z 58 pisarzami, artystami i naukowcami podpisałem list do władz, by zaprotestować przeciwko projektowi reformy Konstytucji. Gdyby projekt ten został przyjęty, doprowadziłby do ustawowego utrwalenia dyktatury partii komunistycznej i do przekreślenia polskiej niezależności - stwierdził Antoni Słonimski, jeden z sygnatariuszy Listu 59.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ksiądz Jerzy Popiełuszko - ofiara zbrodniczego systemu

Ostatnia aktualizacja: 19.10.2018 10:00
Ks. Popiełuszko został uprowadzony i zamordowany 19 października 1984 roku w pobliżu Górska pod Toruniem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Edward Gierek - mit PRL i Dyzma polskiej polityki

Ostatnia aktualizacja: 22.11.2014 16:00
- Znał się dosyć na górnictwie, bo pracował w kopalni, ale właściwie nic nie pojmował z gospodarki - mówił o I sekretarzu KC PZPR Piotr Gajdziński, autor książki "Gierek. Człowiek z węgla".
rozwiń zwiń