Historia

Idi Amin - ostatni król Szkocji

Ostatnia aktualizacja: 10.04.2024 05:35
Okrutny i wzbudzający strach na przemian z uwielbieniem dyktator Ugandy, który wyzwał królową Elżbietę II na wyścig pływacki po kanale La Manche, zaś prezydenta Tanzanii na pojedynek bokserski, w którym miałby walczyć jedną ręką.
Idi Amin, 1971 r.
Idi Amin, 1971 r.Foto: EPA/PAP

10 kwietnia 1979 Idi Amin uciekł z Ugandy do Libii. Osiem lat rządów krwawego dyktatora doprowadziły do ruiny i śmierci setek tysięcy mieszkańców kraju, który Winston Churchill nazwał kiedyś ”rajem na ziemi i ogrodem tropikalnym o urodzie baśniowej”.

Wierny żołnierz brytyjskiej korony

Idil Amin urodził się 17 maja 1925. Syn ubogiego rolnika i prostytutki ukończył cztery klasy szkoły podstawowej, do końca życia pozostał analfabetą. Potężną budową zwrócił uwagę oficerów brytyjskiej, okupacyjnej wówczas armii brytyjskiej.

Służył w IV batalionie Kings African Rifles, formacji uważanej za jedną z najlepszych w brytyjskich koloniach. W latach 1954-1956 wyróżnił się niespotykanym okrucieństwem i skutecznością w walkach z partyzantami antybrytyjskiego powstania Mau Mau w Kenii. W nagrodę otrzymał stopień oficerski.

W tym czasie odnosił też sukcesy sportowe. W końcu lat 40. był bokserskim mistrzem armii brytyjskiej w wadze ciężkiej. W latach 50. piastował tytuł mistrza Ugandy. W tym czasie przeszedł też na islam. W ciągu całego życia miał 12 żon i uznał 49 dzieci.

Zamach stanu

Po proklamowaniu niepodległości Ugandy w październiku 1962 roku otrzymał stopień pułkownika w nowo tworzonej armii ugandyjskiej. Ukończył znaną oficerską szkołę piechoty w Woolwich. Prezydent Milton Obote mianował Amina dowódcą sił zbrojnych. Ten zaczął traktować armię jako narzędzie do osiągania własnych korzyści. Udzielił wsparcia rebeliantom zwalczającym rządy Mobutu Sese Soko w Kongu, organizował przemyt złota i kości słoniowej.

25 stycznia 1971 dokonał krwawego zamachu stanu, obalając przebywającego z zagraniczną wizytą Obote. – Rządy Amina to najtragiczniejszy okres w historii Ugandy, która przedtem była krajem ustabilizowanym i w miarę spokojnym – mówił na antenie PR prof. Marek Malinowski.

Polityczny rollercoaster

Amin po objęciu urzędu prezydenta, a faktycznie dyktatora, pozostał naczelnym dowódcą armii. Wycofał się z postępowych reform swojego poprzednika i zerwał więzy z Tanzanią i innymi lewicowymi krajami Czarnej Afryki.

Zwrócił się w stronę prawicowych państw arabskich, bliską współpracę nawiązując zwłaszcza z Sudanem, Egiptem i Jordanią. – Szalenie wielką popularność zdobył dzięki gwałtownym atakom na Zachód. Stał się rzekomo niezłomnym szermierzem biednej Afryki w walce przeciwko niekolonialnemu wyzyskowi – stwierdził afrykanista.

Gdy zaprzyjaźnił się z Kadafim porzucił Egipt i Arabię Saudyjską, by następnie zaofiarować współpracę przywódcom Związku Sowieckiego. Po powstaniu Ludowej Republiki Angoli zaczął kokietować Chiny, twierdząc że tylko one są zbawieniem dla kolorowej Afryki.

Ostatni król Szkocji

Idi Amin znany był z szaleńczych pomysłów. Zaproponował rozstrzygnięcie sporu o ugandyjskie długi wobec Wielkiej Brytanii poprzez pływacki wyścig przez kanał La Manche, pomiędzy nim, a królową Elżbietą II. Spór z Tanzanią chciał zakończyć pojedynkiem bokserskim z prezydentem Nyerere.

Innym razem z okazji rocznicy objęcia władzy urządził wielką demonstrację, podczas której był niesiony w lektyce przez ambasadorów Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji i Związku Sowieckiego. – Potem okazało się, że to byli tylko szoferzy – opowiadał prof. Malinowski. – W każdym razie odbywało się to w atmosferze niesłychanej fety.


Posłuchaj
18:43 postacie xx wieku_ cd-r 74____2377_03_iv_tr_0-0_1212619945cf2c72[00].mp3 Idi Amin - audycja z cyklu "Postacie XX wieku". Gościem red. Andrzeja Sowy był afrykanista prof. Marek Malinowski (PR, 21.06.1998)

 

Zafascynowany Szkocją kazał się tytułować "ostatnim królem Szkocji". Planował stanąć na czele wojsk, które doprowadzą do secesji Szkocji od Wielkiej Brytanii, a na pogrzebie króla Arabii Saudyjskiej ubrany był w kilt.

Kraj nad przepaścią

W samej Ugandzie za pomocą straszliwych represji dławił każdy przejaw opozycji. W czasie walk plemiennych podczas jego rządów poległo 100 tysięcy żołnierzy i kilkaset tysięcy cywilów.
Pogarszająca się sytuacja gospodarcza skłoniła Amina do zrzucenia winy na azjatyckich mieszkańców Ugandy. Kampania nienawiści rasowej i deportacja 170 tys. Hindusów, którzy stanowili podstawową kadrę handlu, administracji, szkolnictwa i przemysłu doprowadziła do paraliżu większości instytucji.

Samobójczy atak

W 1978 roku Amin zaatakował sąsiednią Tanzanię, która popierała obalonego Obote. Kontratak wojsk tanzańskich zatrzymał się 10 kwietnia 1979 w stolicy Ugandy Kampali. Obalony dyktator zbiegł do Libii, skąd przedostał się do Arabii Saudyjskiej. Zmarł 16 sierpnia 2003.

mjm

Czytaj także

Wybraniec Boży - cesarz Haile Selassie I

Ostatnia aktualizacja: 02.04.2018 06:08
Jest rok 1941, tłumy wiwatują na ulicach Addis Abeby. Niektórzy padają na kolana obok stojących na baczność gwardzistów cesarskich. W odkrytym wozie on - potomek Saby i Salomona, król królów, lew Afryki, cesarz Haile Selassie I.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ludobójstwo w Rwandzie – tragedia Tutsi i Hutu

Ostatnia aktualizacja: 07.04.2021 05:35
W Rwandzie mawiają: "Jesteśmy daleko oczyma, ale blisko sercem". W 1994 roku okazało się, że jest zupełnie inaczej. Masakra Tutsi dokonana przez Hutu trwała 100 dni. Jej ofiarą padło ponad milion osób.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kwame Nkrumah – czołowy rzecznik panafrykanizmu

Ostatnia aktualizacja: 27.04.2018 05:50
Pierwszy prezydent niepodległej Ghany, wbrew intencji brytyjskich kolonizatorów, stał się absolutnym przeciwnikiem kolonializmu. A z czasem wymyślił swój własny system filozoficzny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ludobójstwo Herero i Nama - zlekceważona przepowiednia

Ostatnia aktualizacja: 11.08.2023 05:30
Obóz koncentracyjny, główne narzędzie terroru, symbol bezprzykładnego okrucieństwa nazistowskich Niemiec, wcale nie jest wynalazkiem totalitaryzmu. Powstał znacznie wcześniej w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Leopold II. Demoniczny król Belgów

Ostatnia aktualizacja: 10.12.2023 05:35
Powieść Josepha Conrada "Jądro ciemności" często występuje jako symbol psychologiczny czy nawet metafizyczny, a tymczasem książka była oparta na prawdziwych wydarzeniach. Pisarz opisał to, co zobaczył w trakcie podróży po Kongu pod rządami króla Leopolda II.
rozwiń zwiń