Historia

Wiktor Kulerski – niekoronowany król polskiej prasy

Ostatnia aktualizacja: 18.09.2020 05:30
- O skali sukcesu Kulerskiego świadczy fakt, że tylko dwa dzienniki w Niemczech miały wyższe nakłady, niż "Gazeta Grudziądzka" – mówił dr Piotr Szlanta. Dziennik czytano w Wielkopolsce, na Śląsku i Mazowszu, w Berlinie i we Lwowie. Chłopi polscy uczyli się z niego czytać.
Wiktor Kulerski jako senator, źr. NAC
Wiktor Kulerski jako senator, źr. NAC

18 września 1935 zmarł Wiktor Kulerski, wydawca "Gazety Grudziądzkiej", dziennika, który osiągał ponad 100 tys. egzemplarzy nakładu.

W czym tkwił sukces "Grudziądzkiej"? Posłuchaj audycji Doroty Truszczak, Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego.

Posłuchaj
06:48 wiktor kulerski - działacz ludowy, redaktor gazety grudziądz___2794_02_iv_tr_0-0_108014121d40e1cf[00].mp3 "Wiktor Kulerski - działacz ludowy, redaktor Gazety Grudziądzkiej" - audycja z cyklu "Kronika Niezwykłych Polaków" Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z udziałem prof. Andrzeja Notkowskiego. (PR, 20.09.2002)

 

Wyrzucony za polskość

Wiktor Kulerski całe życie związany był z Kujawami i Pomorzem. Urodził się w podgrudziądzkiej wsi Gruta w rodzinie zubożałej szlachty. Jego ojciec był Polakiem, ale zgermanizował się: używał formy nazwiska von Kulerski.

 - Matka była Niemką, ale w przeciwieństwie do ojca przekazywała Wiktorowi informacje o Polsce i Polakach – mówił dr hab. Arkadiusz Indraszczyk w audycji Doroty Truszczak z cyklu "Bohaterowie Zielonego Sztandaru".


Posłuchaj
38:27 bohaterowie zielonego sztandaru_ wiktor kulerski___v2015003961_tr_0-0_121498391d404eb6[00].mp3 Audycja Doroty Truszczak z cyklu "Bohaterowie Zielonego Sztandaru" poświęcona Wiktorowi Kulerskiemu. (PR, 21.04.2015)

 

Polskość Kulerski bliżej zaczął poznawać w szkołach: w progimnazjum w Lubawie i seminarium nauczycielskim w Grudziądzu. Zakochał się w polskiej historii, literaturze i kulturze do tego stopnia, że pruskie władze wydaliły go ze szkoły.

- W 1883 roku, w dwustulecie odsieczy wiedeńskiej, zorganizował jej obchody, co oczywiście nie spodobało się niemieckiej dyrekcji – wyjaśniał dr hab. Arkadiusz Indraszczyk. - Ojciec, kiedy dowiedział się o występku syna, próbował wymusić na nim przeprosiny. Prawdopodobnie doszło do kłótni, w wyniku której Wiktor Kulerski został wyrzucony z domu.

Od hotelarza do wydawcy

Przyszły wydawca zatrudnił się jako prywatny nauczyciel. Wkrótce ożenił się z piękną i majętną Józefą z Kolskich. Dzięki oszczędnościom małżeństwu udało się założyć w Sopocie pensjonat - "Dom Polski".

Kulerski był mistrzem znajdowania nisz rynkowych: w Sopocie brakowało uzdrowiska, w którym mówiono po polsku, na całym zgermanizowanym Pomorzu brakowało polskiej gazety. Kulerski postanowił wykorzystać swoje doświadczenie z lat 1891 i 1892 roku, kiedy współpracował z redakcją "Gazety Polskiej" w Berlinie. Tak powstała "Gazeta Grudziądzka", której pierwszy numer ukazał się 30 września 1894.

Magnat prasowy

Posłuchaj
05:47 wiktor kulerski i gazeta grudziądzka___3092_01_iv_tr_6-6_98680941d41a955[00].mp3 Audycja Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika Polska" z udziałem dr Piotra Szlanty poświęcona postaci Wiktora Kulerskiego. (PR, 2.09.2001)

 

- Zarobione pieniądze Kulerski przeznaczył m.in. na budowę zakładów graficznych i wydawniczych. Wykupił wiele wydawnictw i tytułów na Śląsku i w Wielkopolsce. Wspierał finansowo czasopisma ukazujące się na Warmii i Mazurach. Bez tej pomocy tytuły, które chciały rozbudzać świadomość narodową na terenach silnie zgermanizowanych, musiałyby zostać zamknięte – wyjaśniał dr Piotr Szlanta.

Kulerski zajmował się polityką także poza łamami swojej gazety. Przez dwie kadencje był posłem w Reichstagu (w latach 1903-1911). W 1912 roku założył Polsko-Katolicką Partię Ludową. Jednocześnie dalej trzymał pieczę nad "Gazetą Grudziądzką". Po wybuchu I wojny światowej tradycyjnie antyniemiecki tytuł zmienił linię programową: Kulerski stał się zwolennikiem odbudowy Polski z udziałem Niemiec. Co było powodem tej zmiany? Czy strach przed krytyką zaborcy w warunkach wojny, czy wiara w możliwość odbudowy Rzeczpospolitej po powołaniu Królestwa Polskiego – historycy są w tej sprawie podzieleni.

Siewca Niestrudzony

Po zakończeniu I wojny światowej Polsko-Katolicka Partia Ludowa połączyła się z PSL "Piast". Przez wiele lat Wiktor Kulerski był senatorem. Po zamachu majowym otwarcie krytykował sanację, występował jako świadek w procesie brzeskim i odwiedzał Wincentego Witosa, gdy ten przebywał na emigracji. Nigdy na stałe nie opuścił okolic Grudziądza. Tu zmarł nagle na zawał serca w wieku 70 lat. "Śpij spokojnie Panie Senatorze! Dobrze spełniłeś obowiązek Wielkiego Polaka, wychowawcy i obrońcy szarych, biednych i uciemiężonych mas Ludu Polskiego. Wiedz, że ziarno przez Ciebie rzucone wzejdzie, bo na podatną trafiło glebę. (…) Żegnaj więc i odpoczywaj, Siewco Niestrudzony"  - żegnał Kulerskiego Stanisław Mikołajczyk.

bm

Czytaj także

Jan Stapiński – mistrz Wincentego Witosa

Ostatnia aktualizacja: 20.05.2015 11:33
Był jedną z głównych postacią ruchu ludowego, przewodził kilku chłopskim partiom. Jednak, gdy inni ludzie spod Zielonego Sztandaru robili wielkie kariery, bywali premierami i marszałkami, on wycofywał się z polityki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Maksymilian Malinowski – obrońca praw chłopów

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2015 11:37
Na terenie Królestwa Polskiego Maksymilian Malinowski był człowiekiem ogromnie popularnym, niemal jak Wincenty Witos w Galicji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Irena Kosmowska - czołowa kobieta-polityk II RP

Ostatnia aktualizacja: 23.08.2015 12:30
Będąc posłanką na Sejm Ustawodawczy II RP Irena Kosmowska należała do wąskiej grupy kobiet na tak eksponowanym miejscu w życiu publicznym.
rozwiń zwiń