Historia

Samuel Maciejowski. Biskup-mecenas języka polskiego

Ostatnia aktualizacja: 26.10.2023 05:35
- Nasz język polski jeszcze w połowie XVI wieku był Kopciuszkiem, był ubogą sierotą, którą na Wawel wprowadził i ukoronował biskup Maciejowski. Niechże mu za to będzie chwała na wieki – mówił Zygmunt Nowakowski na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
Samuel Maciejowski
Samuel MaciejowskiFoto: wikipedia/domena publiczna

26 października 1550 roku zmarł Samuel Maciejowski, biskup krakowski i kanclerz wielki koronny, sekretarz króla Zygmunta Starego, orędownik używania polszczyzny jako języka urzędowego.

Karierę rozpoczął w 1518 roku jako sekretarz królewski. Był protegowanym biskupa Piotra Tomickiego i ten wysłał go na studia do Padwy. Być może wówczas spotkał się przyszły biskup z ideami odrodzenia, pośród których był postulat wprowadzania języka narodowego do użytku oficjalnego.

Polityk w sutannie

Po powrocie do kraju Maciejowski przyjął święcenia kapłańskie w 1530 roku i został kanonikiem krakowskim. Dziewięć lat później został podkanclerzem koronnym, zaś w 1546 roku - biskupem krakowskim. Maciejowskiego można ustawić w jednym szeregu z innymi wybitnymi duchownymi-politykami: Jakubem Świnką czy Zbigniewem Oleśnickim. Biskup był aktywnym uczestnikiem polityki polskiej - popierał związek Zygmunta Augusta z Barbarą Radziwiłłówną, zaś na pogrzebie króla Zygmunta Starego wygłosił mowę po polsku.

Czytaj także:

Jakub Świnka - ojciec chrzestny zjednoczonego Królestwa Polskiego

Zbigniew Oleśnicki. Szara eminencja średniowiecznej Polski

Kuźnia maciejowska

O rozwój rodzimego języka i kultury dbał Samuel Maciejowski również jako mecenas. W swojej posiadłości pod Krakowem, w Białym Prądniku, stworzył spokojną przystań dla artystów i poetów. Dla podkreślenia znaczenia tego miejsca wystarczy przytoczyć słowa Łukasza Górnickiego, renesansowego humanisty, który w swoim "Dworzaninie polskim" pisał: "Z onego Trojańskiego [pisownia oryginalna - przyp. red] konia nic wyszło nigdy tak wiele mężnych żołnierzów, jako z domu księdza Maciejowskiego dobrych cnotliwych i godnych ludzi". Biskup zmarł 26 października, jego szczątki spoczęły w katedrze wawelskiej.


Posłuchaj
14:49 686_814_0.mp3 Gawęda Zygmunta Nowakowskiego na temat pierwszych dostojników państwowych i kościelnych używających języka polskiego w życiu publicznym, m.in. uwagi na temat bp. Samuela Maciejowskiego. (RWE 21.10.1956)

 

bm

Czytaj także

Synod w Clermont. Początek wypraw krzyżowych

Ostatnia aktualizacja: 18.11.2023 05:40
"Bracia wasi, żyjący na wschodzie, pilnie potrzebują waszej pomocy. Jak bowiem wielu z was już słyszało, napadli ich Turcy i Arabowie i podbili terytorium Romanii" – tak brzmiało wezwanie do pierwszej krucjaty wygłoszone 926 lat temu przez papieża Urbana II.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Kochanowski – stworzył polską lirykę

Ostatnia aktualizacja: 06.06.2018 06:07
– Kochanowski nie tyle przeobraził, co niemal z niczego stworzył kanon polskiej poezji, który bez zmian obowiązuje do dnia dzisiejszego – podkreślał krytyk literacki Zbigniew Bieńkowski. – Nikt po nim nie dokonał już tyle.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Gaude Mater Polonia", czyli średniowieczna propaganda w praktyce

Ostatnia aktualizacja: 08.05.2024 05:40
Hymn na cześć św. Stanisława to jedno z najwybitniejszych polskich średniowiecznych dzieł literackich. To też jedna z pierwszych pieśni o charakterze hymnu w dziejach Polski i... najlepiej zachowany rodzimy materiał propagandowy swoich czasów. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Johan Huizinga. Poważne zabawy i "Jesień średniowiecza"

Ostatnia aktualizacja: 07.12.2023 05:50
Należał do uczonych, który potrafili łączyć wielką wiedzę z umiejętnością jej porywającego przekazania. Przedstawił swoją słynną wizję schyłku średniowiecza, w zabawie widział źródło kultury. Johan Huizinga, holenderski historyk i eseista, był również człowiekiem prawym i odważnym, co udowodnił w czasach II wojny.  
rozwiń zwiń
Czytaj także

Opactwo westminsterskie. Tysiąc lat tradycji, 40 koronacji i bardzo stary tron

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2023 07:00
– Tutaj dzieje się historia Anglii. To wyjątkowy budynek, wyjątkowy kościół, co oddaje nawet jego prawny status. Jest to bowiem tzw. wyjątek królewski, czyli opactwo bezpośrednio podległe monarchii – mówił w Polskim Radiu Rafał Brzeski, korespondent polskich mediów w Londynie.
rozwiń zwiń