Historia

Żelazna Gwardia – rumuńscy faszyści

Ostatnia aktualizacja: 27.11.2020 05:30
Żelazna Gwardia destabilizowała życie polityczne Rumunii w całym okresie międzywojennym. Brutalnym terrorem wyrażała swoje niezadowolenie ze swoistej rumuńskiej sejmokracji. Do samego końca zachowała swój bojówkarski charakter.
Corneliu Zelea Codreanu i członkowie Żelaznej Gwardii
Corneliu Zelea Codreanu i członkowie Żelaznej GwardiiFoto: Wikimedia Commons/domena publiczna

27 listopada 1940 roku faszystowska rumuńska Żelazna Gwardia dokonała egzekucji 64 członków rządu byłego króla Karola II. Organizacja przez cały okres międzywojenny terrorem destabilizowała życie polityczne Rumunii.

Powojenne żniwo

Przyczyn powstania i rozwoju Żelaznej Gwardii należy szukać po zakończeniu I wojny światowej. Rumunia, mimo że zwycięska, okupiła konflikt załamaniem gospodarczym. Dawały o sobie znać także spory na tle narodowościowym oraz trudna sytuacja geopolityczna na Bałkanach.

Powstały warunki sprzyjające rozwojowi sił faszystowskich w Rumunii. W 1927 roku założono Legion Michała Archanioła, na czele którego stanął Corneliu Zelea Codreanu. Trzy lata później utworzono jego zbrojną emanację, Żelazną Gwardię. – To organizacja typu wodzowskiego, forsująca hasła populistyczne i odwołująca się do uczuć nacjonalistycznych. Wyrazista, aktywna i awanturnicza – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Adam Dobroński.


Posłuchaj
09:44 żelazna gwardia___243_00_iv_tr_0-0_1031045935a7f7e6[00].mp3 Żelazna Gwardia - audycja z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej". (PR, 26.01.2000)

 

Terror

W czasie wielkiego kryzysu gospodarczego w Rumunii bezrobocie sięgnęło 35%, a budżet państwa zmalał dwukrotnie. Nędza w zrozumiały sposób napędzała siłę skrajnej prawicy. Żelazna Gwardia zyskiwała wpływy wśród warstw średnich, wojska, młodzieży, ale też chłopów i robotników.

Demagogia, nacjonalizm i hasła antyżydowskie zaprowadziły Żelazną Gwardię do parlamentu. Stając się istotną siłą polityczną w kraju, jednocześnie sięgnęła po swój ulubiony oręż – terroryzm.

Organizowano pogromy Żydów i polityczne morderstwa (w tym dwóch premierów). Po abdykacji Karola II w 1940 roku Żelazna Gwardia weszła w skład rządu generała Iona Antonescu. Represje i czystki stały się codziennością reżimu faszystowskiego w Rumunii. Apogeum nastąpiło 27 listopada 1940, kiedy to zamordowano 64 członków dawnego rządu.

W styczniu 1941 roku organizacja została rozwiązana po nieudanym puczu przeciwko rządom Iona Antonescu. Jej członkowie zbiegli do III Rzeszy, gdzie zostali internowani. Wkrótce potem wstąpili w szeregi SS.

Posłuchaj audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej".


Czytaj także

89 lat temu Ante Pavelić założył chorwacką organizację terrorystyczną Ustasze

Ostatnia aktualizacja: 07.01.2018 06:00
7 stycznia 1929 Ante Pavelić założył faszystowską chorwacką organizację Ustasze. Stojąc na czele marionetkowego Niepodległego Państwa Chorwackiego, zamordował tysiące Serbów, Żydów, Romów i chorwackich antyfaszystów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ion Antonescu - rumuński sojusznik Hitlera

Ostatnia aktualizacja: 01.06.2017 06:00
1 czerwca 1946 rozstrzelany został Ion Antonescu, dyktator Rumunii w latach 1940-1944, wierny sojusznik III Rzeszy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Goralenvolk – górale Hitlera

Ostatnia aktualizacja: 05.11.2023 05:45
Kenkartę z literą "G", oznaczającą przynależność do wymyślonego przez Niemców "narodu góralskiego", wydano co piątemu mieszkańcowi Podhala. Akcja Goralenvolk stanowiła największy przykład zorganizowanej germanizacji na terenie okupowanej Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

90 lat temu naziści spalili książki "zwyrodniałe" i "nie niemieckie"

Ostatnia aktualizacja: 10.05.2023 05:55
10 maja 1933 roku w wielu niemieckich miastach zapłonęły stosy z książkami autorów uznanych za antyniemieckich. W Berlinie płomienie strawiły 25 tys. woluminów.
rozwiń zwiń