Historia

Walery Przyborowski. "Rozpalał ducha walki o wolność"

Ostatnia aktualizacja: 27.11.2023 05:40
- Ostrzegając dorosłych, w młodzieży jednocześnie rozpalał chęć podjęcia walki. Wszystkie jego książki są jednym wielkim wołaniem o niepodległość - słyszymy o pisarzu w audycji Marianny Karpińskiej.
Walery Przyborowski, przed 1911 r.
Walery Przyborowski, przed 1911 r.Foto: Wikimedia/dp

27 listopada 1845 roku urodził się Walery Przyborowski, pisarz, dziennikarz i uczestnik powstania styczniowego.

Przyszedł na świat w podkieleckiej wsi Domaszowice, w rodzinie byłego katolickiego księdza, który przeszedł na luteranizm. Przyborowski już jako młody chłopak zaangażował się w walkę o niepodległość.

- Poszedł prosto z szóstej klasy i to od razu do obozu Langiewicza (dyktatora powstania – przyp.red.) - słyszymy w audycji Marianny Karpińskiej.

Posłuchaj wspomnień ludzi, którzy pamiętali Walerego Przyborowskiego.

Po powstaniu dostał się do carskiej niewoli. Później ukończył studia w Szkole Głównej w Warszawie, na Wydziale Historyczno-Filozoficznym. W latach 1885-1886 redagował czasopismo "Chwila", na którego łamach krytykował złe przygotowanie powstania. Od 1900 roku był nauczycielem w szkole w Radomiu.

- Wiadomość, że historii będzie uczył Walery Przyborowski, najbardziej znana postać spośród uczestników powstania na naszym terenie i autor poczytnych książek młodzieżowych napawała nas niesamowitym entuzjazmem i oczekiwaniem – wspominał uczeń Przyborowskiego na antenie Polskiego Radia.


Posłuchaj
15:01 przyborowski.mp3 Audycja Marianny Karpińskiej z cyklu "Radiowe portrety Polaków" poświęcona Waleremu Przyborowskiemu. (PR, 16.02.1978)

 

Twórczość Przyborowskiego to z jednej strony krytyka złego przygotowania i bezsensowności zrywu 1863 roku, z drugiej – negatywna opinia na temat pozytywizmu, który jego zdaniem zabijał ducha walki w narodzie.

Najważniejszymi dokonaniami pisarza i historyka były monografie poświęcone powstaniu styczniowemu i rozpalające wyobraźnię młodzieży żyjącej pod zaborami utwory: "Szwedzi w Warszawie", "Olszynka Grochowska" czy "Bitwa pod Raszynem". Na tych książkach wychowało się pokolenie przyszłych wyzwolicieli Polski spod studwudziestotrzyletniej niewoli. Sam Przyborowski zmarł 13 marca 1913, rok przed Wielką Wojną, która dała szansę na wywalczenie tak wytęsknionej niepodległości.

bm


Czytaj także

Romuald Traugutt. Dyktator z misją

Ostatnia aktualizacja: 17.10.2023 05:40
– Łączył ogromną religijność z poświęceniem dla ojczyzny. Taki obraz przywódcy powstania styczniowego przekazywali wszyscy jego współpracownicy – mówił historyk prof. Andrzej Szwarc. 17 października 1863 roku Romuald Traugutt objął urząd dyktatora powstania styczniowego. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powstanie styczniowe. Zwycięstwo ducha

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2024 06:00
- Wybuch powstania jest zawsze aktem desperacji, oznacza, że wyczerpano wszelkie inne możliwe środki walki politycznej o własny byt narodowy, a sytuacja, w której naród się znajduje, jest po prostu nieakceptowalna - mówi historyk prof. Michał Klimecki. 161 lat temu, 22 stycznia 1863 roku, rozpoczęło się powstanie styczniowe, największy zryw narodowowyzwoleńczy przeciwko rosyjskiemu zaborcy. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ludwik Mierosławski – "generał klęska"

Ostatnia aktualizacja: 22.11.2023 05:50
- Mierosławski był człowiekiem, który z wielką pewnością siebie głosił, że wie, jak wyzwolić Polskę – mówił historyk prof. Andrzej Szwarc.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Adam Mickiewicz. Romantyczny wieszcz, prekursor fantastyki naukowej

Ostatnia aktualizacja: 26.11.2021 05:50
Narodowy wieszcz doby romantyzmu miał znacznie więcej zainteresowań niż literatura. Oprócz poezji oddawał się także działalności patriotycznej, wykładał na uniwersytecie we Francji, zgłębiał tajniki przyrody oraz... był prekursorem fantastyki naukowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Romuald Traugutt, czyli dyktator z misją

Ostatnia aktualizacja: 16.01.2024 05:45
– Łączył ogromną religijność z poświęceniem dla ojczyzny. Taki obraz przywódcy powstańczego zrywu przekazywali wszyscy jego współpracownicy – mówił historyk, prof. Andrzej Szwarc. Był ostatnim dyktatorem powstania styczniowego, które wybuchło 161 lat temu. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Emanuel Szafarczyk. Warszawski sztyletnik Powstania Styczniowego

Ostatnia aktualizacja: 17.02.2024 05:55
159 lat temu władze carskie powiesiły na stokach cytadeli Emanuela Szafarczyka, dowódcę warszawskiej formacji sztyletników. Obok niego zawisł Aleksander Waszkowski, ostatni powstańczy naczelnik Warszawy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Apollo Korzeniowski. Ojciec Conrada niesłusznie w cieniu syna

Ostatnia aktualizacja: 21.02.2024 05:56
Stefan Żeromski pisał o nim, że był "nieznanym ojcem sławnego pisarza", ale dodawał także, że był "jednym z palaczów ducha polskiego". Wygnaniec, konspirator, poeta i pisarz nie zasłużył, by być tylko przypiskiem w biografii Josepha Conrada. 204 lata temu urodził się Apollo Korzeniowski.
rozwiń zwiń