Historia

Marian Walentynowicz. To on narysował Koziołka Matołka. Posłuchaj archiwalnych wypowiedzi

Ostatnia aktualizacja: 20.08.2023 05:39
Jedna z najbardziej znanych książek dla dzieci "Koziołek Matołek" ma dwóch ojców – pisarza Kornela Makuszyńskiego i karykaturzystę Mariana Walentynowicza. Barwne i bogate życie rysownika wyrasta ponad poszukiwania mitycznego Pacanowa.
Marian Walentynowicz szkicuje milicjantkę w 1947 roku
Marian Walentynowicz szkicuje milicjantkę w 1947 rokuFoto: Wikimedia Commons/domena publiczna

20 stycznia 1896 roku urodził się Marian Walentynowicz, architekt, karykaturzysta i pionier polskiego komiksu, autor ilustracji do przygód Koziołka Matołka. W czasie II wojny światowej pełnił rolę korespondenta przy Dywizji Pancernej gen. Maczka, opisał między innymi słynną bitwę pod Falaise.

- Był wysoki i bardzo chudy. Mówił o sobie, że wygląda jak nóż z profilu i że dwa razy musi wejść do pokoju, żeby go zauważono. W karykaturach był wobec siebie bezlitosny – mówił na antenie Polskiego Radia Wojciech Walentynowicz, bratanek artysty.


Posłuchaj
26:51 anegdoty o marianie walentynowiczu___1219_03_ii_tr_0-0_996986312f0c314[00].mp3 Marian Walentynowicz - audycja z cyklu "Anegdoty literackie" z archiwalnymi wypowiedziami karykaturzysty. (PR, 15.06.2003)

 

Z zawodu architekt 

Niezwykle barwne i bogate życie znanego rysownika zaczęło się w Petersburgu. W czasie rewolucji stanął przed plutonem egzekucyjnym, cudem przeżył. Przeniósł się do Warszawy, gdzie stał się popularnym rysownikiem. Współpracował między innymi z "Kurierem Codziennym" i "Naokoło świata".

Z zawodu był architektem, choć studia kończył siedemnaście lat. Jako pracę dyplomową przygotował projekt obrotowego lotniska na skrzyżowaniu Alei Jerozolimskich i ulicy Marszałkowskiej w Warszawie.

– Podobno zapytano go, jak to się będzie obracać, a on odpowiedział: na łożyskach rtęciowych. Nikt nie wiedział, co to są łożyska rtęciowe, nawet stryj – mówił gość audycji z cyklu "Anegdoty literackie".

Nieustannie podróżował, odbył kilka podróży dookoła świata. Polował w Indiach, przemierzał afrykański busz i kanadyjskie pustkowia. Pisał reportaże i rysował. We współpracy z Kornelem Makuszyńskim stworzył postać Koziołka Matołka.

"Moja niezachwiana postawa podoficerska"

W 1939 roku, po wybuchu II wojny światowej, przez Rumunię i Francję przedostał się do Szkocji, gdzie został korespondentem wojennym przy 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Zaprojektował też znak Cichociemnych w postaci spadającego do walki orła. Swoje wspomnienia wojenne opisał w książce "Wojna bez patosu".

W archiwalnym nagraniu Polskiego Radia z 1958 roku Marian Walentynowicz mówił:

"Melduję posłusznie. Sierżant z wyższym wykształceniem niezdolny do służby wojskowej. Jednocześnie podporucznik rezerwy, kapitan czasu niewoli, jednocześnie podpułkownik czasu wojny. Pozwolę sobie wyjaśnić, że kiedy w 1939 roku przedostałem się do Francji zostałem szefem kompanii. (…). Moimi podkomendnymi byli: z malarzy Aleksander Żyw i Józef Natanson, publicyści Zygmunt Lityński, Adolf Bocheński oraz Czesław Jeśman, z poetów Jerzy Paczkowski, z dyplomacji Lipski, znany ekonomista Wacław Jastrzębowski. Powyżsi inteligenci, melduję posłusznie, za pomocą francuskiego koniaku, wina i innych alkoholi starali się wpłynąć na moją niezachwianą postawę podoficerską".

***

Marian Walentynowicz zmarł 26 sierpnia 1967 roku w Warszawie.


mjm


Czytaj także

Jan Brzechwa miał kompleks pisarza dla dzieci

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2013 15:02
"Brzechwa nie dla dzieci" to tytuł biografii słynnego bajkopisarza, ukazującej go także z mniej znanej strony. Z autorem książki, Mariuszem Urbankiem będzie się można spotkać w sobotę na 4. Warszawskich Targach Książki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kornel Makuszyński tworzył świat, w którym chciało się mieszkać

Ostatnia aktualizacja: 31.07.2023 05:40
- Makuszyński bywał ciekawym autorem jako wróż. Przewidywał rozmaite rzeczy, na przykład rozwój telefonii komórkowej - opowiadał w Dwójce Jan Gondowicz. Dziś 70. rocznica śmierci autora "Awantury o Basię" i "Szatana z siódmej klasy".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Makuszyński. O jednym takim...

Ostatnia aktualizacja: 13.06.2017 17:43
Autor najpoczytniejszych książek dla młodych czytelników, ojciec Koziołka Matołka, nie za bardzo lubił dzieci. Swoich nie miał. Twórca przesympatycznych bohaterek, nieprzewidywalnych i niezależnych młodych kobiet, był mizoginem.
rozwiń zwiń