Historia

Jan Zygmunt Skrzynecki – chory na ambicję i brak umiejętności

Ostatnia aktualizacja: 12.01.2024 05:40
Jeśli powstanie listopadowe kiedykolwiek miało szansę powodzenia, to właśnie podczas sprawowania władzy naczelnej przez Skrzyneckiego. Brak wiary w zwycięstwo i bierność dowódcy zaprzepaściły szanse na odparcie rosyjskiej armii.
General Jan Skrzynecki, źr. Wikimedia Commonsdp
General Jan Skrzynecki, źr. Wikimedia Commons/dp

12 stycznia 1860 roku zmarł gen. Jan Zygmunt Skrzynecki, generał, drugi wódz naczelny powstania listopadowego.

Pochodził z biednej galicyjskiej szlachty. W młodości studiował i pracował jako domowy nauczyciel. Dla ambitnego człowieka pozbawionego koneksji, wojsko było w owym burzliwym czasie przełomu XVIII i XIX wieku naturalną drogą kariery. Skrzynecki zaciągnął się do wojska Księstwa Warszawskiego. Po kongresie wiedeńskim służył w Armii Królestwa Polskiego. Uchodził za żądnego władzy karierowicza. Czy słusznie? 

Posłuchaj
16:08 jan zygmunt skrzynecki___582_93_iv_tr_0-0_103332090d9f2d49[00].mp3 Spór o postać Jana Skrzyneckiego w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie" prowadzą red. Jerzy Mikke i red. Stefan Melak. (PR, 18.12.1993)

 

Zwycięstwo, które otworzyło drzwi do kariery

W chwili wybuchu powstania był jednym z najmłodszych stażem generałów. Naczelne dowództwo przyniosło mu błyskotliwe zwycięstwo nad Rosjanami pod Olszynką Grochowską.

- W bitwie pod Olszynką Grochowską Skrzynecki spisał się znakomicie, przejął dowództwo w krytycznym momencie tej bitwy – mówił red. Stefan Melak w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie".

Dzień później powierzono Skrzyneckiemu naczelne dowództwo.


Wojciech Kossak, Olszynka Grochowska, Powstanie Listopadowe
Bitwa pod Olszynką Grochowską – odepchnąć Rosjan od stolicy

Z wybitnym podwładnym u boku

Skrzynecki zreorganizował armię i poprowadził wojsko do szeregu zwycięstw nad carskimi wojskami. Historycy są zgodni co do tego, że sukcesy odniesione przez powstańców w czasie dyktatury Skrzyneckiego należy przypisywać jego podwładnemu, Ignacemu Prądzyńskiemu.

- Prądzyński przerastał talentem Skrzyneckiego, był najwybitniejszym strategiem polskim XIX wieku – wyjaśniał red. Jerzy Mikke.

Wyhamowanie impetu

Portret generała w podeszłym wieku, źr. Wikimedia Commons/dp

W kwietniu 1831 roku Skrzynecki, prawdopodobnie ze względu na brak wiary w zwycięstwo, wstrzymał ofensywę.

- Czterdzieści dni upłynęło właściwie na bierności i pasywności – mówił Jerzy Mikke. Skutkiem tej postawy była przegrana pod Ostrołęką. - Klęska ostrołęcka była chyba jedyną w naszych dziejach bitwą, w której mieliśmy przewagę, a mimo to przegraliśmy.


Bitwa pod ostrołęką.jpg
Bitwa pod Ostrołęką - punkt zwrotny powstania listopadowego

Klęska była gwoździem do politycznej trumny dowódcy. Skrzynecki został zmuszony do podania się do dymisji. Po rezygnacji potajemnie opuścił Polskę i udał się na emigrację. Osiadł w Belgii, gdzie służył w tamtejszym wojsku. Do Krakowa, gdzie mieszkała jego rodzina, zdecydował się powrócić dopiero po ogłoszeniu amnestii. Zmarł w 1860 roku, zaś jego pogrzeb stał się patriotyczną manifestacją.

bm

Zobacz więcej na temat: HISTORIA powstanie listopadowe
Czytaj także

Józef Chłopicki i kompleks klęski Napoleona

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2023 05:40
Był jednym z najbardziej doświadczonych polskich dowódców epoki zrywu listopadowego. Z armią napoleońską zwojował całą Europę – od Półwyspu Iberyjskiego po Moskwę. Dlaczego zatem nie sprawdził się jako dyktator powstania? 30 września 1854 roku w Krakowie zmarł Józef Chłopicki. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Piotr Wysocki. Inicjator powstania listopadowego

Ostatnia aktualizacja: 10.09.2023 05:40
- Fenomen Piotra Wysockiego był możliwy na tle chyba endemicznie występującego w Polsce problemu: kto ma rządzić krajem? – mówił na antenie Polskiego Radia dr Krzysztof Bauer. Paradoks zrywu podchorążych polegał na tym, że oni sami nie wierzyli, że mogą poprowadzić bunt.
rozwiń zwiń