Historia

Mikołaj Kopernik. Człowiek, który wstrzymał Słońce

Ostatnia aktualizacja: 19.02.2024 06:00
- Jest najbardziej znanym Polakiem na świecie - mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz na antenie Polskiego Radia. 551 lat temu urodził się Mikołaj Kopernik, astronom, twórca teorii heliocentrycznej, kanonik, prawnik, matematyk, lekarz, ekonomista.
Obraz Jana Matejki Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem z 1871 roku
Obraz Jana Matejki "Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem" z 1871 rokuFoto: Wikimedia/CC

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku. Był astronomem, kanonikiem, prawnikiem, matematykiem, lekarzem i ekonomistą. Jego najważniejszym dziełem jest traktat "O obrotach sfer niebieskich", w którym opisał heliocentryczną wizję wszechświata. 

Przyszedł na świat w Toruniu. Był synem kupca Mikołaja i jego żony Barbary pochodzącej z rodu Watzenrode. Jego wujem był biskup warmiński Łukasz Watzenrode. Dzięki jego protekcji i finansowemu wsparciu młody Mikołaj mógł rozpocząć studia na Akademii Krakowskiej, a następnie kontynuować je na najlepszych europejskich uczelniach.

- W Bolonii studiował prawo, w Padwie odbył studia lekarskie, w Ferrarze zdobył doktorat z prawa kanonicznego – wymieniała prof. Jolanta Choińska-Mika z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.


Posłuchaj
06:04 dzieło mikołaja kopernika___1147_01_iv_tr_0-0_105411694161b0c1[00].mp3 Życie i dzieła Mikołaja Kopernika - audycja Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska". (PR, 17.03.2001)

 

Po powrocie ze studiów osiadł w Lidzbarku Warmińskim i został sekretarzem swojego wuja oraz kanonikiem kapituły warmińskiej. Nie był jednak wyświęconym kapłanem. Po kilku latach przeniósł się do Fromborka, gdzie oddał się pracy naukowej, ale nie tylko. To w tym czasie zawiązała się relacja między nim a Anną Schilling, jego gospodynią. Zgorszenie budził fakt, że Anna zostawiła męża niedługo po ślubie i zamieszkała z Kopernikiem.

"Wstrzymał Słońce…"

To prawdopodobnie we Fromborku Kopernik spisał swoje rewolucyjne dzieło "O obrotach sfer niebieskich", w którym ustalił, że Ziemia obraca się wokół Słońca, a nie na odwrót, jak do tej pory sądzono. Zdaniem prof. Marka Urbańskiego do opracowania koncepcji heliocentrycznej nie doprowadziła Kopernika obserwacja nieba, a zamiłowanie do filozofii.

- Wychodził z całkowicie błędnego założenia, dochodząc do prawidłowych wniosków - wyjaśniał historyk.


Posłuchaj
35:01 kopernik jakiego nie znamy ___v2013001266_tr_0-0_109613894162412a[00].mp3 "Kopernik jakiego nie znamy" - audycja Artura Wolskiego z cyklu "Naukowy zawrót głowy". (PR, 2.03.2013)

 

Jeden z najważniejszych traktatów w dziejach nauki został wydany dopiero pod koniec życia Kopernika, 21 marca 1543.

Nie tylko astronom

Mikołaj Kopernik był prawdziwym człowiekiem renesansu. Drugą dziedziną, obok astronomii, w której się zasłużył, była ekonomia. 21 marca 1522 wygłosił w Grudziądzu wykład "Traktat o monecie", w którym postawił słynną tezę o wypieraniu lepszego pieniądza (o większej wartości rynkowej) przez gorszy, co jego zdaniem prowadziło do zubożenia społeczeństwa. Przedstawił wówczas również projekt reformy monetarnej w Prusach Królewskich.


Posłuchaj
03:16 piękny i bestia (6)___44_04_iii_tr_0-0_118347134164fadb[00].mp3 Astronom czy filozof? Posłuchaj audycji Arkadiusza Ekierta z cyklu "Piękny i bestia" poświęconej Kopernikowi. (PR, 13.11.2003)

 

Ekonomiczny charakter miało też opracowanie przez Kopernika nowej receptury wypieku chleba. Tak zwana taksa chlebowa miała na celu obniżenie cen pieczywa.

- Kopernik oceniał, że cena chleba była za wysoka. Ceny chleba nie dyktował rynek, ustalał ją zarządca - wyjaśniał Michał Kłosiński z Muzeum Okręgowego w Toruniu w audycji z cyklu "Naukowy zawrót głowy".

W latach 1516-1521, kiedy Kopernik administrował dobrami kapituły z twierdzy w Olsztynie, trwała wojna polsko-krzyżacka. Astronom był zmuszony wcielić się w kolejną rolę - dowódcy. Kopernik zajął się obroną Olsztyna, dzięki jego działaniom ten jeden z najważniejszych fortów południowej Warmii nie dostał się w ręce krzyżackie.

To nie jedyne jego talenty: był tłumaczem, prawnikiem, lekarzem. Zmarł 24 maja 1543 roku. 22 maja 2010 roku w archikatedrze we Fromborku dokonano uroczystego pochówku Mikołaja Kopernika. Wcześniej szczątki astronoma spoczywały w bezimiennym grobie we fromborskiej katedrze. Po ich odnalezieniu szczątki zbadali archeologowie i genetycy. Badania DNA potwierdziły, że są to szczątki Mikołaja Kopernika.

bm

Czytaj także

Mikołaj Kopernik - zagadkowy nawet po śmierci

Ostatnia aktualizacja: 19.02.2015 07:00
Dzieło Mikołaja Kopernika "O obrotach sfer niebieskich" było epokowe. Za epokowe uznano również odkrycie po blisko 500 latach grobu urodzonego 19 lutego 1473 astronoma.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tumult toruński - krwawe zatargi protestantów z katolikami

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2023 05:45
Wydarzenia w grodzie Kopernika były symbolem końca ery polskiej tolerancji religijnej. Napięcia między wyznaniami zostały wykorzystane dla celów politycznych. Ceną w tej grze była śmierć dziesięciu osób poniesiona wskutek jawnej stronniczości sądu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nowe ustalenia w sprawie rodziny Mikołaja Kopernika

Ostatnia aktualizacja: 27.09.2015 11:53
Naukowiec z Torunia zakwestionował krakowskie korzenie rodu wielkiego astronoma. Jego zdaniem rodzina Koperników wywodziła się z Dolnego Śląska.
rozwiń zwiń
Czytaj także

400 lat temu zakazano Kopernika. "Sprawka Galileusza"

Ostatnia aktualizacja: 19.03.2016 16:00
W marcu 1616 r. "O obrotach sfer niebieskich" znalazło się na "Indeksie ksiąg zakazanych". Dlaczego Święte Oficjum przypomniało sobie o tym dziele dopiero 73 lata po jego wydaniu?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jerzy Joachim Retyk. To dzięki niemu świat poznał Kopernika

Ostatnia aktualizacja: 16.02.2024 05:50
Niemiecki uczony przez trzy lata namawiał polskiego astronoma do opublikowania przełomowego dzieła o ładzie heliocentrycznym. Wynikiem namów było sporządzenie przez Retyka streszczenia dzieła toruńskiego uczonego, które stało się popularniejsze od oryginału "O obrotach sfer niebieskich". Dziś mija 510. rocznica urodzin Georga Joachima Retyka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kto się boi "obrotów sfer niebieskich"? Zakazany traktat Kopernika

Ostatnia aktualizacja: 05.03.2024 05:50
5 marca 1616 roku dzieło Mikołaja Kopernika "De revolutionibus orbium coelestium" znalazło się w indeksie ksiąg zakazanych. Stało się to 73 lata po śmierci autora, a wszystko przez spór Galileusza z Kościołem katolickim.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Shakespeare czytał Kopernika? Naukowcy dowodzą, że to możliwe

Ostatnia aktualizacja: 04.10.2021 05:40
Autor "Hamleta" zakorzeniony był w średniowiecznym obrazie świata i nie interesował się astronomią? Analiza dzieł poety, dokonana m.in. przez Polaków, temu przeczy. Obrazy planet i gwiazd obecne w jego poezji współbrzmią z kosmologicznymi dyskusjami epoki i z przekonaniami czołowych londyńskich astronomów.
rozwiń zwiń