Historia

Bitwa pod Zieleńcami i Virtuti Militari dla najdzielniejszych

Ostatnia aktualizacja: 18.06.2023 05:55
Sukces pod Zieleńcami bardzo uradował króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Z okazji zwycięskiej bitwy zrealizował przygotowany w tym czasie projekt ustanowienia słynnego odznaczenia Virtuti Militari.
Jean Pierre Norblin de la Gourdaine, szkic kompozycyjny epizodu z bitwy pod Zieleńcami, 1792
Jean Pierre Norblin de la Gourdaine, szkic kompozycyjny epizodu z bitwy pod Zieleńcami, 1792Foto: Muzeum Narodowe w Warszawie/domena publiczna

18 czerwca 1792 roku wojska polskie pokonały Rosjan w bitwie pod Zieleńcami.

Wojska rosyjskie wkroczyły do Polski pod pretekstem udzielenia "przyjacielskiej" pomocy wszystkim zagrożonym tyranią i absolutyzmem Sejmu Wielkiego. O pomoc poprosili przywódcy konfederacji targowickiej.

Armia Rzeczpospolitej była w fazie organizacji. Spodziewano się wojny. Gorączkowo powiększano stan liczbowy i uzbrojenie, jednak czasu było niewiele. Armia rosyjska liczyła ponad 100 tysięcy żołnierzy. Wojska Rzeczpospolitej mogły wystawić około 60 tysięcy.

Dowódca armii koronnej został bratanek króla książę Józef Poniatowski. Na czele jednej z podległych mu dywizji stanął gen. Tadeusz Kościuszko, zaś armię litewska prowadził książę Ludwik Wirtemberski. Zdrada tego ostatniego znacznie skomplikowała sytuację wojsk polskich.

Na froncie południowym Poniatowski dążył do koncentracji sił i skrócenia frontu. Podczas odwrotu w kierunku Ostrowa 18 czerwca doszła do bitwy pod Zieleńcami.

11-tysięczny korpus rosyjski pod wodzą gen. Irakija Morkowa zaatakował polski oddział pod dowództwem gen. Ludwika Trokina i gen. Józefa Zajączka. Co ciekawe, obaj polsko-litewscy dowódcy później przeszli na rosyjską stronę.  Trokin związał się z konfederacją barską i złożył przysięgę wierności carycy Katarzynie, zaś Zajączek zakończył karierę jako namiestnik marionetkowego Królestwa Polskiego, które utworzono po klęsce Napoleona.

Kilknij w obrazek i dowiedz się więcej o próbach ratowania ojczyzny przez Polaków:

src=" //static.prsa.pl/b5b00b07-81c4-4345-a770-a45fe6df6726.file"

Rosyjski dowódca był przekonany, że dopadł mały konwój i niewielkim kosztem zdoła odciąć Polakom drogę odwrotu. Atak kawalerii i kozaków przełamał pierwsza linię wojsk polskich, jednak błyskawiczne zapełnienie luki i atak piechoty pod wodzą samego ks. Poniatowskiego oraz samorzutna interwencja polskiej artylerii skutecznie powstrzymały ataki jegrów nacierających od południa. Silne kontruderzenie zmusiło Rosjan do ucieczki.

Do zwycięstwa pod Zieleńcami przyczynił się także Tadeusz Kościuszko, którego dywizja osłaniała armię i opóźniała pościg. Nie pozwolił na okrążenie wojsk Poniatowskiego.

Sukces bardzo uradował króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Z okazji zwycięskiej bitwy zrealizował przygotowany w tym czasie projekt ustanowienia słynnego odznaczenia Virtuti Militari. 20 złotych i 40 srebrnych krzyży Virtuti Militari trafiło do najwaleczniejszych oficerów, podoficerów i szeregowych żołnierzy.


Posłuchaj
04:28 bitwy pod zieleńcami i dubienką___2586_01_iv_tr_0-0_105773734658dad8[00].mp3 Bitwa pod Zieleńcami - audycja Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska". (PR, 23.06.2001)

 

bm

Czytaj także

Konstytucja 3 maja - dzieło oświeconych monarchistów

Ostatnia aktualizacja: 03.05.2020 06:00
- Monarchizm zaproponowany w Konstytucji 3 maja miał wzmocnić polskie państwo - mówiła historyk, prof. Zofia Zielińska. - Reakcja Berlina i Petersburga przeciwko Konstytucji świadczą o tym, że nasze ówczesne przekonania były słuszne. Posłuchaj!
rozwiń zwiń
Czytaj także

Konfederacja targowicka – symbol zdrady narodowej

Ostatnia aktualizacja: 27.04.2023 05:40
Słowo "targowica" jest w języku polskim synonimem najcięższej zdrady narodu i państwa. Przywódcy konfederacji targowickiej dążyli do podziału państwa na samodzielne prowincje i nie zamierzali poddać się prawom ustanowionym przez Konstytucję 3 Maja.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tadeusz Kościuszko. 206. rocznica śmierci bohatera dwóch narodów

Ostatnia aktualizacja: 15.10.2023 06:00
15 października 1817 roku zmarł Tadeusz Kościuszko, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, generał, Naczelnik Sił Zbrojnych Narodowych w powstaniu w 1794 roku, które było próbą ratowania Rzeczpospolitej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sejm Rozbiorowy i jego skutki

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2023 05:45
- Sejm od samego początku został uznany jako skonfederowany. Wykorzystano sytuację, że do takiego sejmu mogli dołączyć tylko Ci, którzy popierali konfederację, a więc zamierzenia organizatorów sejmu – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Jacek Staszewski. 250 lat temu, 30 września 1773 roku, obradujący w Warszawie Sejm ratyfikował traktaty rozbiorowe. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czy Polska mogła uniknąć rozbiorów?

Ostatnia aktualizacja: 17.02.2021 05:40
"Trzy upiorzyce wyssały z Polski życie państwowe. Były to siostry rodzone – konfederacje barska, radomska i targowicka. Z tych trzech sióstr upiorzycą najwinniejszą, bo najzgubniejszą była niewątpliwie konfederacja barska. Gdyby nie ona państwo polskie nie upadłoby w XVIII wieku" – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Virtuti Militari - najstarszy na świecie wśród ciągle nadawanych orderów wojskowych

Ostatnia aktualizacja: 28.04.2021 13:06
Słynny polski Order Wojenny Virtuti Militari (łac. Męstwu wojskowemu - (cnocie) dzielności żołnierskiej) to najstarszy order wojskowy na świecie pośród tych, które są nadal nadawane. 22 czerwca minie 229. rocznica jego ustanowienia przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Władca uczcił w ten sposób odniesione cztery dni wcześniej zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Zieleńcami podczas wojny polsko-rosyjskiej w obronie Konstytucji 3 maja.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Dla ocalenia Ojczyzny". Zobacz serwis specjalny na temat Konstytucji 3 maja

Ostatnia aktualizacja: 02.05.2022 05:51
Polskie Radio we współpracy z Kancelarią Sejmu RP przygotowało multimedialny serwis specjalny poświęcony Konstytucji 3 maja. Dostępny jest on pod adresem: konstytucja3maja.gov.pl.
rozwiń zwiń