Historia

Andrzej Frycz Modrzewski marzył o utopii

Ostatnia aktualizacja: 20.09.2023 05:39
Traktat "O poprawie Rzeczpospolitej" zapewnił mu ważne miejsce wśród polskich humanistów doby renesansu, jednocześnie, to za tę rozprawę Modrzewski spotkał się z ostrą krytyką Kościoła katolickiego.
Andrzej Frycz Modrzewski, fragment obrazu Jana Matejki
Andrzej Frycz Modrzewski, fragment obrazu Jana MatejkiFoto: Wikimedia/domena publiczna

520 lat temu, 20 września 1503 roku, urodził się Andrzej Frycz Modrzewski, czołowy polski myśliciel doby renesansu.

Kształcił się na Akademii Krakowskiej i to w ówczesnej stolicy działał jako myśliciel, pisarz i dworzanin. Był pracownikiem kancelarii prymasa Jana Łaskiego, a następnie sekretarzem króla Zugmunta Starego. O tym, że był zaufanym człowiekiem monarchy świadczy chociażby to, że władca wysyłał Modrzewskiego jako emisariusza w delikatnych, dyplomatycznych misjach.

Myśliciel miał okazję zapoznać się z nowymi prądami intelektualnymi. Wpływ na jego twórczość miały poglądy Marcina Lutra oraz utworzenie przez Henryka VIII narodowego kościoła w Anglii. Biorąc przykład z angielskiego monarchy, Modrzewski postulował w swoim najważniejszym dziele, "O poprawie Rzeczpospolitej", utworzenia kościoła niezależnego od papieża. 

- Wizja stworzenia kościoła narodowego była utopijna i nie do zrealizowania, a jeżeli tak, to z olbrzymimi konsekwencjami wewnętrznymi – podkreślał prof. Jan Dzięgielewski, który w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie" wcielał się w rolę prokuratora. 

Dlaczego, zdaniem prof. Jana Dzięgielewskiego, projekt Modrzewskiego nie mógł się udać? Posłuchaj audycji.

Posłuchaj
16:39 andrzej frycz modrzewski___842_94_iv_tr_0-0_103333685b90fa03[00].mp3 Spór o postać Andrzeja Frycza Modrzewskiego prowadzą prof. Teresa Chynczewska-Hennel i prof. Jan Dzięgielewski w audycji Andrzeja Sowa z cyklu "Na historycznej wokandzie". (PR, 5.02.1994)

 

"O poprawie Rzeczpospolitej" znalazło się na indeksie ksiąg zakazanych.

- Modrzewski był wspaniałym humanistą, a jednocześnie osobą bardzo nieszczęśliwą - podkreślała prof. Teresa Chynczewska-Hennel. - On został w zasadzie wyklęty i uznany za heretyka.

Jedno z najważniejszych polskich dzieł doby renesansu traktowało nie tylko o sprawach związku państwa z Kościołem. Było głęboką analizą ustroju politycznego kraju i dziełem jak na owe czasy rewolucyjnym. Frycz Modrzewski poruszał w nim kwestie równości wobec prawa i zagadnień z zakresu stosunków międzynarodowych. Poglądy zmarłego w 1572 roku Frycza Modrzewskiego znacznie wyprzedzały swoją epokę.

- Stanowił obok Kopernika największą postać polskiego odrodzenia - podkreślał gość audycji Krzysztofa Turkowskiego z cyklu "Ludzie, epoki, obyczaje".


Posłuchaj
25:11 Frycz Modrzewski.mp3 Andrzej Frycz Modrzewski - audycja Krzysztofa Turkowskiego z cyklu "Ludzie, epoki, obyczaje". (PR, 12.02.1978)

 

bm

Zobacz więcej na temat: HISTORIA renesans
Czytaj także

Marcin Kromer – autor pierwszego przewodnika po Polsce

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2023 05:35
434 lata temu, 23 marca 1589 roku, zmarł Marcin Kromer – biskup warmiński, humanista, historyk i sekretarz królewski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Franciszek Krasiński – tolerancyjny biskup

Ostatnia aktualizacja: 10.04.2018 06:00
Złoty wiek w dziejach Polski to zasługa nie tylko Jagiellonów, ale i światłych urzędników. Jednym z nich był biskup krakowski, który w imię interesu państwa nie obawiał się działać wbrew Stolicy Apostolskiej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Łaski. Pierwszy polski kodyfikator prawa

Ostatnia aktualizacja: 08.01.2024 05:40
- W czasach działalności Jana Łaskiego istniał ruch kodyfikacji praw, zebrania w jedną księgę podstawowych zasad funkcjonowania ustroju i państwa, do których można było się odwoływać - mówił o "Statucie Łaskiego" prof. Janusz Tazbir na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kunsztowny przekład Biblii Jakuba Wujka

Ostatnia aktualizacja: 25.08.2023 05:43
25 sierpnia 1599 roku wydane zostało drukiem Pismo Święte w przekładzie ks. Jakuba Wujka, jezuity, teologa, pisarza religijnego, autora jednego z najbardziej znanych przekładów Biblii na język polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Maciej Miechowita. Reformator Akademii Krakowskiej

Ostatnia aktualizacja: 08.09.2023 05:35
Miechowita dbał o rozwój krakowskiej uczelni, badał to, co do tej pory otoczone było legendą i nie obawiał się stosować krytyki w imię naukowego obiektywizmu. Renesansowego uczonego można uznać za wzór akademika.
rozwiń zwiń