Historia

Wacław Sierpiński. Badacz zagadek nieskończoności

Ostatnia aktualizacja: 14.03.2023 05:40
141 lat temu, 14 marca 1882 roku urodził się Wacław Sierpiński, wybitny matematyk, jeden z twórców polskiej szkoły matematycznej.
Czterdziestolecie pracy naukowej prof. Wacława Sierpińskiego
Czterdziestolecie pracy naukowej prof. Wacława SierpińskiegoFoto: PAP/ W. Kondracki

Był jednym z najwybitniejszych na świecie badaczy teorii mnogości, która zajmowała się zagadnieniem nieskończoności. Zajmował się między innymi zbiorami samopodobnymi, czyli takimi, których części są podobne do całości.

- Nie ma na świecie matematyka, który nie zna krzywej uniwersalnej Sierpińskiego czy krzywej trójkątowej Sierpińskiego. To za jego sprawą matematycy polscy w okresie międzywojennym skoncentrowali swoje badania na teorii mnogości i jej zastosowaniach - mówił prof. Andrzej Schinzel, uczeń Sierpińskiego.

Zainteresowanie tym zagadnieniem kolegów po fachu zaowocowało powstaniem w 1920 roku "Fundamenta Mathematicae", pierwszego na świecie matematycznego czasopisma specjalistycznego. Autorzy publikujący w tym tytule stali się przedstawicielami tzw. warszawskiej szkoły matematycznej, która - obok krakowskiej i lwowskiej – współtworzyła polską szkołę matematyczną.

- Był profesor Sierpiński niewątpliwie jednym z twórców polskiej szkoły matematycznej. Posiadał umiejętność współpracy – podkreślał na antenie Polskiego Radia jego uczeń.


Posłuchaj
22:43 wacław sierpiński___f 40235_tr_0-0_117199410f579bd6[00].mp3 Audycja Krystyny Mar z cyklu "Z ziemi polskiej" poświęcona postaci prof. Wacława Sierpińskiego. (PR, 27.06.1987)

 

Losy matematyka

"Królową nauk" zainteresował się w warszawskim gimnazjum. Pasję rozwijał studiując matematykę na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim od 1900 roku. Cztery lata później został nauczycielem matematyki. Posadę stracił rok później wskutek represji po przyłączeniu się do strajku szkolnego w czasie rewolucji 1905 roku.

Przeniósł się wówczas do Krakowa, w którym polskość była znacznie bardziej akceptowana. Tam kontynuował naukę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie zdobył doktorat. Powrócił do Warszawy w 1906 roku i przez dwa lata uczył w prywatnych szkołach. W 1908 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim. Został profesorem w wieku 28 lat. W 1918 roku przeniósł się na Uniwersytet Warszawski, z którym związał się do końca swojej naukowej aktywności.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej pracował w Wydziale Szyfrów Sztabu Głównego i przyczynił się do złamania przez Stefana Mazurkiewicza szyfru bolszewików. W dwudziestoleciu międzywojennym kontynuował karierę naukową. Był przeciwnikiem sanacyjnej ustawy jędrzejewiczowskiej, która ograniczała autonomię uniwersytetów.

W czasie niemieckiej okupacji nauczał na zajęciach konspiracyjnego uniwersytetu, co karane było śmiercią. W tym czasie otrzymał propozycję objęcia katedry na madryckim uniwersytecie w bezpiecznej, neutralnej Hiszpanii. Odmówił.

Po wojnie powrócił do pracy na uczelni. Przez dwie dekady był prezesem Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, a po jego likwidacji został jednym z trzech wiceprezesów Polskiej Akademii Nauk.Był jednym z sygnatariuszy Listu 34, który sprzeciwiał sie cenzurze w PRL. Pod groźbą represji wycofał jednak później swoje poparcie dla tej inicjatywy. 

Zmarł 9 października 1969. Pozostawił po sobie 720 prac oryginalnych, 107 artykułów i przemówień, 57 książek i broszur i 7 podręczników szkolnych.

Cieszył się autorytetem w całej Europie. Tytułem profesora honoris causa obdarzyły go uniwersytety m.in. we Francji, Czechosłowacji, ZSRR. Międzynarodowa Unia Astronomiczna postanowiła upamiętnić matematyka nazywając jego imieniem krater na Księżycu.

bm

Zobacz więcej na temat: HISTORIA matematyka
Czytaj także

Blaise Pascal. 400 urodziny genialnego oszczercy

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2023 05:30
Dla rozrywki rozwiązał jeden z najtrudniejszych problemów geometrycznych i rzucił na papier myśli o najwyższych prawdach boskich i ludzkich, w których ukazał niedościgłe wzory najzręczniejszej drwiny i nieodpartej argumentacji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stefan Banach. Matematyczny samouk

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2022 05:35
Nigdy nie ukończył studiów, a matematyki nauczył się sam. Stefan Banach, jako autor ponad 60 prac naukowych i twórca wielu twierdzeń, w sposób fundamentalny wpłynął na wiele działów tej królowej nauk.
rozwiń zwiń