Historia

1918. Korfanty żąda od Niemców "własnej Polski"

Ostatnia aktualizacja: 25.10.2023 06:00
105 lat temu, tuż przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę, Wojciech Korfanty wygłosił w Reichstagu przemówienie, w którym domagał się powrotu wszystkich ziem polskich zaboru pruskiego do macierzy.
Wojciech Korfanty około 1920 roku
Wojciech Korfanty około 1920 rokuFoto: Wikimedia/domena publiczna

"Mości panowie, nie chcemy ani piędzi ziemi niemieckiej. Żądamy jedynie, w myśl postanowień punktu trzynastego programu Wilsona, własnej, jednej, złożonej z ziem trzech zaborów Polski". 25 października 1918 roku Korfanty powiedział, że chce dla Polski Śląska, Wielkopolski i Gdańska. Te słowa zelektryzowały niemiecki parlament. Wystąpienie polityka stało się preludium do trzech Powstań Śląskich.

Poseł Korfanty

Wojciech Korfanty (1873-1939) był wcześniej posłem Reichstagu w latach 1903-1912. Był to pierwszy polski mandat poselski z Górnego Śląska. W latach 1903–1918 był również deputowanym do pruskiego Landtagu. 6 czerwca 1918 roku wygrał wybory uzupełniające do Reichstagu i ponownie został posłem parlamentu II Rzeszy.


Posłuchaj
07:53 Wojciech Korfanty - Kronika niezwykłych Polaków.mp3 Wojciech Korfanty - komentarz dr Janusza Osicy, wspomnienia bratanicy Korfantego - Anny Beczały. Aud. Andrzeja Sowy z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków". (PR, 27.11.2002)

 

W październiku 1918 roku klęska państw centralnych była już pewna. Posłowie Reichstagu skupieni w Kole Polskim, spodziewając się rychłego zakończenia swej misji, rozpoczęli ostatnią fazę swojej działalności. Jej efektem było przemówienie Wojciecha Korfantego.

niepodległa.jpg
Powstania Śląskie. Serwis specjalny

"Żadne statystyczne sztuczki nie zdołają zmienić faktu, że w Prusach Zachodnich lewe pobrzeże Wisły aż po Półwysep Helski jest zamieszkałe przez niewątpliwie polską ludność" - mówił poseł Korfanty. - "Mości panowie, pan Ledebour tłumaczył nam tutaj wczoraj, które to części kraju, według jego mniemania, powinny przypaść Polsce. Chciałbym tu potwierdzić jego dane i oświadczam, że nie chcemy ani jednego powiatu niemieckiego, tylko żądamy polskich powiatów Górnego Śląska, Śląska Średniego, Poznańskiego, polskich Prus Zachodnich i polskich powiatów Prus Wschodnich".

Było to ostatnie przemówienie polskiego posła w Reichstagu. Razem z Korfantym mandat złożyli też inni posłowie Koła Polskiego.

Posłuchaj
20:20 Korfanty.mp3 "Wielcy Twórcy Niepodległej" - Wojciech Korfanty. (PR, 7.07.2018)

Powstania śląskie

Powrót Górnego Śląska okazał się jednak bardzo skomplikowany. W ramach ustaleń traktatu wersalskiego, na ziemiach śląskich miał odbyć się plebiscyt. Wojciech Korfanty został komisarzem plebiscytowym na Górnym Śląsku, stając się jednym z czołowych przywódców walki o polskość tej ziemi.

Nie był przeciwnikiem zrywów, uważał jednak, że muszą one mieć miejsce w sprzyjających okolicznościach i widział je jako manifestację propolskich dążeń mieszkańców Śląska. Nic dziwnego, że to on stał na czele II i III Powstania Śląskiego i zabiegał o pozytywny dla Polski werdykt aliantów.

III Powstanie Śląskie było odpowiedzią na rezultat plebiscytu przeprowadzonego 20 marca 1921 roku, który nie był korzystny dla II Rzeczypospolitej. W konsekwencji powstania w 1922 roku tereny przyznane Polsce powiększone zostały o około jedną trzecią spornego terytorium - ale było na nim ponad 75 procent kopalni węgla i połowa hutnictwa.

bm

Czytaj także

III Powstanie Śląskie - ostatni i zwycięski zryw Polaków na Śląsku

Ostatnia aktualizacja: 03.05.2019 05:55
W nocy z 2 na 3 maja rozpoczęło się III powstanie. Na jego czele stanął znany działacz społeczny, a wcześniej komisarz plebiscytowy Wojciech Korfanty.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wojciecha Korfantego kochały kobiety i Ślązacy

Ostatnia aktualizacja: 20.04.2024 05:55
- Gdyby nie moje starania, to by dziś Katowice nie były polskie - mówił Wojciech Korfanty, jeden z najbardziej znanych polityków dwudziestolecia międzywojennego. Dziś przypada 151. rocznica jego urodzin.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Prezydent: odsłaniamy pomnik jednego z ojców naszej niepodległości

Ostatnia aktualizacja: 25.10.2019 12:30
Z udziałem Andrzeja Dudy oraz wicepremiera Piotra Glińskiego w Warszawie rozpoczęła się uroczystość odsłonięcia pomnika Wojciecha Korfantego. - W stolicy wolnego, suwerennego, niepodległego polskiego państwa odsłaniamy pomnik jednego z ojców naszej niepodległości - powiedział prezydent.
rozwiń zwiń