Historia

"Sztandar wolności". Polski film z 1935 r. znów na ekranach

Ostatnia aktualizacja: 15.08.2024 05:40
Fabularyzowany dokument z 1935 roku był najszerzej dystrybuowanym za granicą polskim filmem. Kinowy pomnik dla Józefa Piłsudskiego wyświetlano w Europie, Ameryce Południowej i Stanach Zjednoczonych. 

Niezwykłe świadectwo niepodległości

"Sztandar wolności", film zrealizowany przez Ryszarda Ordyńskiego, przedstawia dzieje walk o  niepodległość od roku 1905. Przypomina żołnierzy Legionów, ich bohaterskie zmagania na frontach wojennych i gehennę w obozach jenieckich. Film ukazuje moment odzyskania niepodległości, przejęcie władzy przez Józefa Piłsudskiego, najważniejsze wydarzenia w czasie wojny polsko-bolszewickiej, a potem  budowę nowego państwa polskiego. Jest jedynym kompletnym przedwojennym filmem.

PILSUDSKI663x364.jpg
Józef Piłsudski - zobacz serwis specjalny

W dokumencie przewijają się najważniejsze postaci tego okresu m.in. Ignacy Mościcki, Ignacy Jan Paderewski, Ignacy Daszyński, Józef Haller, Jędrzej Moraczewski, Edward Rydz-Śmigły. Głównym bohaterem jest jednak Józef Piłsudski, a film zrealizowany na kilka miesięcy przed śmiercią Marszałka jest podsumowaniem jego dokonań i wyrazem najwyższego uznania. 

Król przedwojennego boxoffice

Premiera filmu odbyła się w przededniu imienin Józefa Piłsudskiego, 18 marca 1935 roku, w warszawskim kinie Filharmonia przy ul. Jasnej 5. Wydarzenie swoją obecnością zaszczycił sam prezydent Ignacy Mościcki wraz z małżonką, a także członkowie rządu i ówczesny premier.

Dochód ze sprzedaży biletów przeznaczono na wparcie towarzystwa "Opieka", założonego z inicjatywy Aleksandry Piłsudskiej. W tym samym czasie na zamkniętym pokazie w Belwederze film w samotności oglądał, bardzo już chory Józef Piłsudski. 

- Wkrótce po premierze tego filmu Józef Piłsudski zmarł. To przyczyniło się do kolosalnej jak na tamte lata popularności tego filmu. Na fali tego smutnego wydarzenia wszyscy, nie tylko w Polsce, byli tym filmem zainteresowani - podkreślał Michał Pieńkowski, filmograf z Filmoteki Narodowej-Instytutu Audiowizualnego.

Frekwencyjny sukces w Polsce "Sztandar wolności" zawdzięczał wsparciu Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, które zalecało dyrektorom szkół zapoznać uczniów z tym filmem. Kopie rozesłano do państw europejskich, Stanów Zjednoczonych i Ameryki Południowej. 

Krok milowy w rozwoju polskiej kinematografii 

"Sztandar wolności" powstał z materiałów z różnych lat, zebranych i przygotowanych przez Falangę, największy w latach 30-tych techniczny ośrodek produkcji filmowej w Polsce. Wykorzystano również liczne materiały ikonograficzne zdjęcia, ulotki, gazety. Prace nad filmem poprzedziły szeroko zakrojone poszukiwania archiwalnych materiałów.

Ryszard Ordyński, który zmierzył się z ich brakiem, udał się w delegację do Berlina, gdzie starał się pozyskać brakujące ujęcia. Stało się to bezpośrednim przyczynkiem do szerokiej dyskusji w prasie dotyczącej konieczności stworzenia scentralizowanego, państwowego archiwum filmowego. Finał tych starań znalazł miejsce dopiero w 1955 roku, gdy powołane zostało Centralne Archiwum Filmowe, którego następcą jest obecnie Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny. 

"Klęska urodzaju" 

Specjaliści Filmoteki Narodowej-Instytutu Audiowizualnego zrekonstruowali film na podstawie kopii, które przetrwały w archiwach na świecie 84 lata. 

- "Sztandar wolności" to największe wyzwanie restauratorskie, przed jakim stanęliśmy. Do naszych czasów zachowało się aż 18 kopii tego filmu. Można powiedzieć, że to swoista klęska urodzaju. Wszystkie kopie były niekompletne i zniszczone. Różniły się między sobą nie tylko stopniem zniszczenia, ale także wersjami. Zestawienie tych materiałów w jeden film było tytaniczną pracą - podkreślał Michał Pieczyński.

bm

Czytaj także

Ignacy Jan Paderewski. Mąż stanu, który łagodził obyczaje

Ostatnia aktualizacja: 29.06.2024 05:50
- Był jednym z wielkich nie tylko ludzi sztuki, ale i wielkich mężów stanu, którym zawdzięczamy niepodległość - mówił o Paderewskim jego biograf prof. Marian Drozdowski. - Jego koncerty, w Wielkopolsce i w Warszawie, to były wielkie manifestacje polskości.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Królewski pogrzeb". Rocznica decyzji o budowie Grobu Nieznanego Żołnierza

Ostatnia aktualizacja: 24.01.2024 06:00
"Tu leży żołnierz polski poległy za Ojczyznę" – taki napis widnieje na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Symbolu bohaterstwa najwyższej miary, bo anonimowego poświęcenia życia za ojczyznę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Polska Organizacja Wojskowa. Gwardia Józefa Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 22.10.2023 05:40
I wojna światowa była okazją do odzyskania niepodległości, jakiej Polacy oczekiwali od chwili rozbiorów. Nasi rodacy, na czele z Józefem Piłsudskim, nie byli naiwni. Wiedzieli, że wolność przyjdzie im wywalczyć. W tym celu powstała POW.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ignacy Daszyński. Błędny rycerz polskiego parlamentaryzmu

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2023 05:35
- Daszyński umiał przegrywać. Przegrywał stylowo i pięknie, co my, Polacy kochamy najbardziej - mówił o premierze rządu ludowego, marszałku sejmu i przyjacielu Piłsudskiego, który stał się jego zagorzałym przeciwnikiem, doktor Janusz Osica.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stefan Żeromski. Pisarz, prezydent, sumienie narodu

Ostatnia aktualizacja: 20.11.2023 06:00
98 lat temu zmarł jeden z największych pisarzy polskich, prozaik, publicysta i dramaturg, który ma w swej biografii interesujący prezydencki epizod.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Witold Jodko-Narkiewicz. Niepodległościowy socjalista, bliski współpracownik Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 29.04.2024 05:40
Był jednym z twórców Polskiej Partii Socjalistycznej, bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego i współtwórcą Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. O tym, jak istotna dla sprawy odzyskania niepodległości była ta dziś mało znana postać, świadczy chociażby to, że był jednym z czterech polskich sygnatariuszy traktatu wersalskiego.  
rozwiń zwiń