Historia

Edward Śmigły-Rydz - generał od trudnych decyzji

Ostatnia aktualizacja: 11.03.2021 05:45
Oficer I Brygady Legionów Polskich, komendant POW, w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca armii. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego Generalny Inspektor Sił Zbrojnych. Od 1936 roku marszałek Polski. Naczelny Wódz w wojnie obronnej w 1939 roku.
Edward Śmigły-Rydz otrzymuje buławę marszałkowską z rąk Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. 10 listopada 1936, Warszawa
Edward Śmigły-Rydz otrzymuje buławę marszałkowską z rąk Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. 10 listopada 1936, WarszawaFoto: Wikipedia/domena publiczna

Urodził się 11 marca 1886 roku w Brzeżanach na Podolu. W latach 1905-1908 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a następnie na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1910 roku uczył się malarstwa w Monachium, Norymberdze i Wiedniu.

Wejdź na stronę serwisu specjalnego wrzesien39.polskieradio.pl

W 1908 roku znalazł się w szeregach Związku Walki Czynnej. W 1911 ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy w Wiedniu. W Związku Strzeleckim był od 1912 roku, tam przyjął pseudonim "Śmigły". W czasie I wojny światowej walczył w I Brygadzie Legionów Polskich. Od 1917 roku był komendantem głównym Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), której oddziały z końcem roku 1918 stały się kadrą regularnych formacji Wojska Polskiego.


Posłuchaj
27:27 ostatnie dni edwarda rydza-śmigłego cz1.mp3 Marszałek Polski - Edward Śmigły-Rydz, cz.1. (RWE, brak daty)

Posłuchaj
26:04 ostatnie dni edwarda rydz-śmigłego cz2.mp3 Marszałek Polski - Edward Śmigły-Rydz, cz.2. (RWE, brak daty)

  

W Tymczasowym Rządzie Ludowym Ignacego Daszyńskiego Edward Śmigły-Rydz pełnił funkcję ministra wojny. Podczas wyprawy kijowskiej w roku 1920 był dowódcą 3. Armii, która zajęła Kijów. W czasie Bitwy Warszawskiej dowodził prawym skrzydłem grupy uderzeniowej znad Wieprza. W trakcie przeprowadzonego w 1926 roku zamachu majowego poparł marszałka Piłsudskiego. W październiku tego samego roku mianowany został Inspektorem Armii w Warszawie.

Następca Piłsudskiego 

Po śmierci Józefa Piłsudskiego w roku 1935 Edwarda Śmigłego-Rydza powołano na stanowisko Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. 11 listopada 1936 roku dekretem prezydenta Mościckiego został mianowany marszałkiem Polski. Atmosferę, którą tworzono wokół jego osoby, tak wspominał Janusz Jędrzejewicz: "Ten miły, kulturalny, inteligentny człowiek uległ jakby zaczadzeniu w dymach pochlebstw otoczenia, często najfatalniej dobranego i nie wytrzymywał niebezpieczeństwa pokus, które daje każde wybitne w społeczeństwie stanowisko".


Posłuchaj
00:50 Przekazanie byławy marszałkowskiej przez Ignacego Mościckiego.mp3 - Wręczam ci, Naczelny Wodzu, tę buławę marszałkowską, jako symbol tej ważnej roli w państwie - mówił prezydent Ignacy Mościcki. (PR, 11.11.1936)

 

Wojna obronna 1939

Dążył do utworzenia silnej władzy, a kiedy ujawnił się kryzys w stosunkach polsko-niemieckich zajął nieustępliwe stanowisko wobec żądań Hitlera. Pierwszego września 1939 roku objął funkcję Naczelnego Wodza.

Jednak 17 września 1939 roku, po wkroczeniu na terytorium Rzeczypospolitej wojsk sowieckich, wraz z rządem polskim i prezydentem Ignacym Mościckim, przekroczył granicę polsko-rumuńską z zamiarem przedostania się do Francji. Internowany przez rumuńskie władze, 7 listopada 1939 roku złożył rezygnację z funkcji Naczelnego Wodza.

Czy wolno było Naczelnemu Wodzowi opuścić kraj i porzucić armię? Dlaczego Edward Śmigły-Rydz tak postąpił? Ocena działań marszałka w 1939 roku jest i zapewne jeszcze długo będzie tematem sporów i dyskusji. Część historyków, analizując popełnione przez niego błędy, zwraca uwagę na zbyt wczesne przeniesienie kwatery Naczelnego Wodza z Warszawy do Brześcia oraz na opuszczenie wciąż jeszcze walczących wojsk.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Na emigracji

Po internowaniu w Rumunii Edward Śmigły-Rydz umieszczony został w miejscowości Craiova, a potem przewieziony do górskiej wioski Dragoslavele, gdzie przebywał pod strażą żandarmerii rumuńskiej. Uciekł 10 grudnia 1940 roku i nielegalnie przekroczył granicę rumuńsko-węgierską.

Do jesieni 1941 roku przebywał w Budapeszcie. Już na Węgrzech z częścią swoich podkomendnych utworzył organizację Obóz Polski Walczącej (OPW). W październiku 1941 roku powrócił do okupowanej przez Niemców Polski i od 29 października potajemnie zamieszkał w Warszawie.

Edward Śmigły-Rydz zmarł na atak serca 2 grudnia 1941 roku. Został pochowany na Cywilnym Cmentarzu na Powązkach jako Adam Zawisza. Okoliczności śmierci marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza do dziś nie są jednak w pełni jasne.

mk

Czytaj także

Kazimierz Sosnkowski - "Szef Komendanta"

Ostatnia aktualizacja: 11.10.2020 05:55
51 lat temu, 11 października 1969, zmarł Kazimierz Sosnkowski, szef sztabu I Brygady Kadrowej, generał, który po śmierci gen. Władysława Sikorskiego został Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Trudne decyzje marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego

Ostatnia aktualizacja: 10.11.2017 06:00
- Przyznaję, że tak jak reszta społeczeństwa byłam raczej jemu przeciwna i surowo go osądzałam - wspomina Jadwiga Maksymowicz-Raczyńska, u której ukrywał się Edward Rydz-Śmigły po powrocie do kraju.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mieczysław Lepecki. Podróżnik i wierny adiutant Marszałka

Ostatnia aktualizacja: 16.11.2023 05:50
Gdyby nie on, pewnie nie wiedzielibyśmy dziś, że Piłsudski najbardziej lubił filmy rysunkowe, zaś pokolenia żyjące w odizolowanym od świata PRL nie poznałyby egzotyki odległej Ameryki Południowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rząd Jędrzeja Moraczewskiego. Pierwszy gabinet Polski niepodległej

Ostatnia aktualizacja: 17.11.2023 05:50
– Rząd Moraczewskiego wziął na siebie największy trud tworzenia życia politycznego i gospodarczego Polski i zapłacił za to cenę, bo nie wszystkim ta wizja się podobała – oceniał prof. Rafał Habielski na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń