Historia

Krzysztof Kamil Baczyński. Poeta z karabinem

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2023 05:35
22 stycznia mija 99 lat od dnia urodzin poety, powstańca warszawskiego, którego wybitna twórczość spleciona z tragicznym życiorysem dała początek jednej z najbardziej poruszających legend polskiej kultury.
Audio
  • O Krzysztofie Baczyńskim opowiadają jego biograf Wiesław Budzyński oraz Bogdan Deczkowski, ps."Laudański", powstańczy dowódca poety (PR, 19.01.2011)
  • Poeci, którzy polegli w Powstaniu Warszawskim. Audycja Andrzeja Matula z udziałem pisarki Barbary Wachowicz i literaturoznawcy Eligiusza Szymanisa (PR, 3.08.2009)
  • Twórczość Baczyńskiego odczytana na nowo (PR, 5.08.2018)
Krzysztof Kamil Baczyński walczył w Powstaniu Warszawskim do 4 sierpnia 1944 roku
Krzysztof Kamil Baczyński walczył w Powstaniu Warszawskim do 4 sierpnia 1944 rokuFoto: wikimedia/domena publiczna

baczyński 510.jpg
Krzysztof Kamil Baczyński. Zobacz serwis specjalny

Urodził się w 1921 roku, więc gdy wybuchła wojna, miał 18 lat. Jego kolegami w gimnazjum byli późniejsi żołnierze Grup Szturmowych Szarych Szeregów: Tadeusz Zawadzki "Zośka", Jan Bytnar "Rudy" i Maciej Aleksy Dawidowski "Alek". Widmo śmierci unosiło się nad jego losem od dzieciństwa - miał słabe serce i chorował na astmę. Jego ojciec Stanisław zmarł w lipcu 1939 roku; matka Stefania próbowała powstrzymać Krzysztofa od włączenia się w walkę zbrojną. Bez skutku. Przeżyła syna o 9 lat i odeszła w 1953 roku. Pochowano ją z medalikiem świętego Krzysztofa, który w 1947 roku pozwolił jej zidentyfikować ciało Krzysztofa wydobyte z powstańczej mogiły.

Poeta

Wiersze pisał jeszcze przed wojną. Na jego poezji jako pierwsza poznała się matka. Ojciec był słynnym krytykiem literackim, bardzo surowym i wymagającym, także dla syna. Dlatego pod względem twórczym Krzysztof nigdy nie otrzymał od niego wsparcia i aprobaty.

Zrozumienia nie znalazł również wśród swoich rówieśników, przedstawicieli "pokolenia Kolumbów" urodzonych już w wolnej II Rzeczpospolitej, w czasach okupacji hitlerowskiej zaangażowanych w działalność Polskiego Państwa Podziemnego. – Przyjaciele z konspiracji nie rozumieli Baczyńskiego, nie rozumieli jego poezji, która była wbrew pozorom bardzo trudna, dojrzała, czasem nawet filozofująca – oceniał Wiesław Budzyński, znawca poezji i życia słynnego poety, gość "Kulturalnego Wieczoru z Jedynką" w 2011 roku.

kk baczyński 1200 PAP.jpg
Gdyby Baczyński przeżył, dostałby Nagrodę Nobla

Mimo tego Baczyński był już w młodym wieku poetą spełnionym. Mówiono o nim, że spieszył się z pisaniem. – Napisał około pięciuset wierszy. To tyle, ile osiemdziesięcioletni poeta pisze na ogół przez całe życie. Miał ogromny dorobek, który uczynił go wielkim poetą na skalę europejską czy nawet światową – mówił biograf twórcy.

Żołnierz

Baczyński pisał wiersze przepełnione lirycznym nastrojem, a zarazem nawołujące do walki o wolną ojczyznę. Kiedy wybuchło Powstanie Warszawskie, nie wahał się ani chwili. – Gdyby nie przystąpił do walki, przekreśliłby swoją poezję i prawdę w niej zawartą – zauważył Wiesław Budzyński. 

Poeta nie uważał jednak poezji za swoje jedyne powołanie. – Jego wielkim pragnieniem było zostać żołnierzem – wspominał w archiwalnym nagraniu Bogdan Deczkowski, powstańczy dowódca Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Miłość i śmierć

W czasie okupacji Krzysztof Kamil Baczyński związał się z Barbarą Drapczyńską. Często mówiło się, że była to miłość idealna. Barbarę spotykał na tak zwanych wieczorach konspiracyjnych. Basia dostała od kogoś wiersze Krzysztofa, więc poznając go, wiedziała już kim jest i jak zdolnym jest poetą. Poświęcił jej szereg wierszy, w których erotyzm miesza się z obrazami wojennej zagłady. 3 czerwca 1942 roku wzięli ślub.

Krzysztof Kamil Baczyński poległ z karabinem w ręku 4 sierpnia 1944 roku, zastrzelony przez niemieckiego snajpera. Barbara Baczyńska zmarła niecały miesiąc później - 1 września - w wyniku ran odniesionych podczas Powstania Warszawskiego. Na łożu śmierci ściskała w dłoniach tomik poezji swojego męża. Nie wiedziała, że Krzysztof już nie żyje.

Komunistyczna bezpieka nie uwierzyła w to, że poeta zginął już w czwartym dniu powstania warszawskiego i pięć lat później intensywnie go poszukiwała. Być może podejrzewała, że śmierć to była plotka, a poeta się ukrywa.

am/mc

Czytaj także

Twórczość Baczyńskiego odczytana na nowo

Ostatnia aktualizacja: 05.08.2018 14:31
- Mam poczucie, że spojrzenie na wiersze Baczyńskiego w układzie chronologicznym pozwoli trochę wydobyć tego poetę z mitu, który go spłaszcza - mówił Michał Nalewski, redaktor nowe wydania poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Batoracy. Symbol Polski Walczącej, patriotyzmu i poświęcenia

Ostatnia aktualizacja: 09.08.2018 15:51
- Większość z nich należała do 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej tzw. Pomarańczarni. Po wybuchu wojny trafili do Szarych Szeregów i grup szturmowych, z których powstał legendarny Batalion Zośka – mówiła w Dwójce Katarzyna Utracka z Muzeum Powstania Warszawskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

44 prawdziwe historie o miłości w czasie Powstania Warszawskiego

Ostatnia aktualizacja: 25.07.2019 14:19
Warszawiaków - bohaterów najnowszej książki Agnieszki Cubały „Miłość 44” – łączy powstańcza miłość
rozwiń zwiń
Czytaj także

Krzysztof Kamil Baczyński. Poeta, żołnierz, powstaniec

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2019 15:10
- Istniały dwie wersje opowieści o śmierci Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Jedni mówili, że poległ w Pałacu Blanka, drudzy twierdzili, że na wieży Ratusza. Baczyński dołączył do oddziału majora Barego, który walczył w tym gmachu przypadkowo. Nie dotarł do niego na czas rozkaz o wybuchu Powstania. Ustalenie okoliczności śmierci poety było o tyle ważne, że podawano różne jej daty – mówił w Dwójce Wiesław Budzyński, biograf poety.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powstanie Warszawskie oczami literatów

Ostatnia aktualizacja: 04.08.2019 18:40
Co wspólnego z literaturą powstańczą ma wiersz Cypriana Kamila Norwida "Aerumnarum plenus"? W jaki sposób wyrażał swoją niejednoznaczną ocenę Powstania Czesław Miłosz? Zapraszamy do słuchania "Strefy literatury".
rozwiń zwiń