Historia

Jak "czarne diabły" gen. Maczka wyzwalały Europę [INFOGRAFIKA]

Ostatnia aktualizacja: 25.02.2024 06:00
82 lata temu gen. Stanisław Maczek zaczął formowanie 1 Dywizji Pancernej. Dwa lata później jego żołnierze wsławili się, przebywając szlak bojowy, który wiódł od wybrzeży Francji, przez holenderskie poldery, aż po bazę Kriegsmarine w Niemczech. 
Odjazd czołgów Cromwell VII szwadronu sztabowego. Na czołgu widoczni od lewej: gen. Stanisław Maczek, rotmistrz T. Wysocki.
Odjazd czołgów Cromwell VII szwadronu sztabowego. Na czołgu widoczni od lewej: gen. Stanisław Maczek, rotmistrz T. Wysocki.Foto: NAC/Czesław Datka

Dywizja Maczka była tworzona w oparciu o żołnierzy 10 Brygady Kawalerii Pancernej, którym udało się opuścić Francję po jej upadku w 1940 roku. Dodatkowym uzupełnieniem byli ludzie, którzy wraz z gen. Władysławem Andersem opuścili ZSRR. Po tym, jak jednostka wylądowała w Normandii, w jej szeregi zaczęli napływać Polacy wcieleni siłą do Wehrmachtu, którzy dezerterowali po D-Day oraz więźniowie Oflagów. 

Działania 1 Dywizji Pancernej były punktem kulminacyjnym wojennej epopei, którą gen. Maczek przebył ze swoimi podkomendnymi. W 1938 roku generał objął dowództwo 10 Brygady Kawalerii, pierwszej wielkiej jednostki pancerno-motorowej WP. Walczył w wojnie września 1939. Odtworzył jednostkę – pod nazwą 10 Brygada Kawalerii Pancernej – i jako jej dowódca walczył w obronie Francji. Po upadku kraju przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie utworzył 1 Dywizję Pancerną.

Po wojnie Maczek nie otrzymywał świadczeń emerytalnych przynależnych generałom, odebrano mu również polskie obywatelstwo. Zamieszkał w Edynburgu, pracował jako barman. Zmarł w wieku 102 lat na emigracji.

1 Dywizja Pancerna gen. Maczka