Historia

Kazimierz Mikulski - Chagall z Krakowa

Ostatnia aktualizacja: 27.07.2023 05:35
27 lipca 1998 roku w Krakowie zmarł Kazimierz Mikulski, malarz i scenograf, członek II Grupy Krakowskiej, współzałożyciel i aktor teatru Cricot 2. Malował charakterystyczne, poetycko-oniryczne obrazy porównywane czasem do dzieł Marca Chagalla.
Kazimierz Mikulski
Kazimierz MikulskiFoto: NAC/Archiwum Fotograficzne Edwarda Hartwiga/Edward Hartwig

Kazimierz Mikulski przez całe życie związany był z Krakowem. Tutaj umarł i tu w 1918 roku przyszedł na świat. Studia w rodzinnym mieście na Akademi Sztuk Pięknych rozpoczął w 1938 pod kierunkiem Pawła Dadleza i Kazimierza Sichulskiego. Natomiast od 1940 roku Mikulski uczył się u Fryderyka Pautscha w Kunstgewerbeschule, szkole zawodowej, utworzonej przez Niemców w czasie okupacji w miejsce ASP.

Własny świat

Po wojnie Mikulski miał swoją własną choć malutką pracownię przy ulicy Floriańskiej w Krakowie. Była niemal zupełnie odseparowana od świata – nie miała okien a jedynie przeszklony dach, wypełniały ją przeróżne przedmioty: rekwizyty teatralne, elementy scenografii, motyle, ptaki, książki, tworząc oniryczną przestrzeń.

Od 1945 roku Kazimierz Mikulski należał do Grupy Młodych Plastyków. Zadebiutował podczas wystawy Grupy w Zakopanem, a następnie brał udział we wszystkich jej kolejnych wystawach. Grupa skupiała krakowskich artystów i plastyków, a jej postacią centralną był Tadeusz Kantor, a później także Maria Jarema. W 1955 roku Kantor założył teatr Cricot 2, do którego należał także Kazimierz Mikulski, jednak nie jako plastyk czy scenograf a jako aktor.

Grupa Krakowska II

W 1957 roku GMP zmieniła nazwę na Grupę Krakowską II w nawiązaniu do przedwojennej Grupy Krakowskiej. W skład drugiej Grupy weszli artyści, plastycy, krytycy i kompozytorzy a wśród nich oprócz Kazimierza Mikulskiego: Maria Jarema, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Erna Rosenstein i Tadeusz Brzozowski, z którymi to twórcami malarz związany był do końca życia.

Kazimierz Mikuski jako plastyk był bardzo wszechstronny: oprócz malarstwa zajmował się rysunkiem, grafiką, projektował scenografie, kostiumy, lalki, maski i plakaty. Jego malarstwo było początkowo abstrakcyjne i surrealistyczne, a w szkole inspirował go Tadeusz Makowski. Później jednak, w latach 50., odszedł od abstrakcji.

Przeciw socrealizmowi

W 1955 roku brał udział, jako jeden z dziesięciorga polskich artystów, w wystawie "9 malarzy" w Krakowie będącej protestem przeciwko doktrynie socrealizmu w sztuce. Ulubione motywy Kazimierza Mikulskiego pojawiające się niemal na każdym jego obrazie to kobieta-lalka, motyl, kot czy ptak. Były umieszczane w najróżniejszych konfiguracjach jako kilka wyodrębnionych elementów na jednolitym, płaskim tle w stonowanych, pastelowych kolorach.

- Charakterystyczną kolorystyką dla Kazimierza Mikulskiego były na przykład błękity i szarości. To chyba jego ulubiony zestaw – mówił Adolf Weltschek, dyrektor Teatru Groteska w audycji Polskiego Radia.

"Tak jak malował Pan Chagall"

Obrazy Mikulskiego mają liryczny, melancholijny charakter, przywodzą na myśl malarstwo Marca Chagalla. Interesowała go tematyka baśniowa, poetyka marzenia sennego, często pojawiały się także fantazje erotyczne. Teatralność przedstawianych przez Mikulskiego scen, ich umowność nasuwają skojarzenia z ilustracją dziecięcą. Jego grafiki często publikowane były w tygodniku "Przekrój" a rysunki do książki "Ferdynand Wspaniały" Ludwika Jerzego Kerna posłużyły jako projekt plastyczny do serialu animowanego powstałego w Łódzkim Se-ma-forze.

Przez ponad 30 lat, w latach 1948-79 Kazimierz Mikulski był kierownikiem plastycznym i scenografem Teatru Lalek Groteska w Krakowie, o którym Adolf Weltschek powiedział w Polskim Radiu:

- To była najciekawsza scena dziecięca w południowej Polsce, a Kazimierz Mikulski stworzył scenografię do ponad 50 spektakli teatralnych i filmów animowanych, lalkowych czy spektakli telewizyjnych - mówił Weltschek.

Aktorstwo

Równolegle z malarstwem Mikulski zajmował się też aktorstwem. Te dwie dziedziny ściśle się przenikały. Podczas wojny występował w Podziemnym Teatrze Eksperymentalnym znanym również jako Teatr Niezależny, którym kierował Tadeusz Kantor. Po wojnie studiował aktorstwo i reżyserię w Studiu Dramatycznym przy Starym Teatrze w Krakowie, a w 1945 ukończył Warsztat Filmowy Młodych.

Działał jako aktor w grupie Tadeusza Kantora, najpierw jako członek Grupy Młodych Plastyków a później Grupy Krakowskiej II, jak również w teatrze Cricot 2.

- Artyści tego teatru to była grupa skupiona wokół Jaremów – znakomitych krakowskich malarzy surrealistów, Kazimierza Mikulskiego i Państwa Skarżyńskich – mówił w Polskim Radiu Adolf Weltschek - ta grupa współpracowała ściśle ze środowiskiem "Przekroju". Wszyscy oni uprawiali coś, co kontestowało wszechobecny surrealizm. Najważniejsze rzeczy, które tu się działy z punktu widzenia historii polskiego teatru to były spektakle dla dorosłych i prapremiery choćby dramatów Mrożka. Istotna była też obecność takich osób jak Wisława Szymborska czy Krzysztof Penderecki – dodawał dyrektor Groteski.


Posłuchaj
14:39 Mikulski.mp3 Jubileusz Teatru Groteska

 

Reżyser teatralny

W 1949 Mikulski wyreżyserował w teatrze Groteska swoją pierwszą sztukę. Była to "Kozia Opera" Jana Grabowskiego. Następne były zrealizowane w 1951 wraz z Władysławem Jaremą "Nowe szaty króla" Aleksandra Maliszewskiego. Kolejny spektakl zrobił w teatrze Cricot 2 w 1956 roku i była to "Studnia, czyli głębia myśli" na podstawie własnego scenariusza. W tym samym roku wyreżyserował również Szekspirowską "Komedię omyłek" w Teatrze Śląskim w Katowicach a w 1961 razem z Zofią Jaremą "Kartotekę" Tadeusza Różewicza w Teatrze Lalek "Groteska".

az

Czytaj także

Jerzy Skarżyński - scenograf wizjoner

Ostatnia aktualizacja: 11.03.2013 07:00
W "Notatniku Dwójki" wspominaliśmy Jerzego Skarżyńskiego, wybitnego malarza, ilustratora, autora scenografii m.in. do "Lalki” i "Rękopisu znalezionego w Saragossie”.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tadeusz Kantor. "Sztuka to dla mnie sposób życia"

Ostatnia aktualizacja: 06.04.2024 05:50
- Moja sztuka nie jest wizerunkiem rzeczywistości, jest odpowiedzią na rzeczywistość - tłumaczył Tadeusz Kantor, reżyser, malarz, scenograf, grafik, autor manifestów artystycznych, animator życia kulturalnego, założyciel Teatru Cricot 2 w Krakowie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kantor zaprojektował dom dla swoich idei

Ostatnia aktualizacja: 30.06.2016 15:00
- Tadeusz Kantor chciał, aby to był dom również dla jego obrazów, żeby w nim objawiały się jego idee - mówi Lech Stangred, prezes Fundacji Tadeusza Kantora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Mój Chrystus". Sakralna sztuka Jerzego Nowosielskiego

Ostatnia aktualizacja: 08.04.2020 21:12
Jerzy Nowosielski był nie tylko jednym z najwybitniejszych polskich malarzy XX w., ale był również chrześcijańskim myślicielem, dla którego teologia i sztuka były nierozerwalnie związane.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nie żyje Maria Stangret-Kantor, wdowa po Tadeuszu Kantorze

Ostatnia aktualizacja: 15.05.2020 22:29
- Maria Stangret-Kantor, malarka, wdowa po reformatorze teatru XX w. Tadeuszu Kantorze zmarła w piątek w wieku 90 lat - poinformował Lech Stangret, dyrektor Fundacji im. Tadeusza Kantora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jerzy Nowak – wybitny aktor charakterystyczny

Ostatnia aktualizacja: 26.03.2024 05:40
11 lat temu, 26 marca 2013 roku, zmarł Jerzy Nowak. W świadomości widzów zapisał się wybitnymi kreacjami epizodycznymi, choć talentem z pewnością nie ustępował kolegom obsadzanym w rolach tytułowych.
rozwiń zwiń