Historia

Wojny, powstania i zakazana miłość. Historia polskich przodków króla Karola III

Ostatnia aktualizacja: 17.04.2021 05:55
W wieku 96 lat zmarła brytyjska królowa Elżbieta II. Nowym królem został jej syn Karol III. Przypominamy burzliwe dzieje przodków Karola, którzy w XIX wieku mieszkali, walczyli i zakochiwali się nad Wisłą, a raz udało im się wyprowadzić z równowagi samego cara Wszechrusi.
Maurycy Hauke, Julia Hauke oraz książę Filip - zmarły w 2021 r. mąż królowej Elżbiety i ojciec Karola III. Grafika według obrazów i fotografii
Maurycy Hauke, Julia Hauke oraz książę Filip - zmarły w 2021 r. mąż królowej Elżbiety i ojciec Karola III. Grafika według obrazów i fotografiiFoto: wikimedia/domena publiczna

Książę Filip Sopot 1200 PAP.png
Książę Filip był zachwycony Polską. Niezwykłe nagranie z 1975 roku

Królowie z mieszczan

Protoplastą rodu, z którego wywodził się między innymi książę Filip, był Johann Friedrich Michael Hauck, potomek niemieckich (według rodzinnej legendy - holenderskich) i dobrze wykształconych mieszczan, którzy od kilku pokoleń sprawowali urzędy publiczne lub służyli na dworach arystokratycznych. Urodzony w 1737 roku w Moguncji Fryderyk kontynuował tę tradycję i został sekretarzem starosty warszawskiego Alojzego Brühla, przedstawiciela wpływowej dynastii hrabiów.

Hauckowi tak spodobało się w Warszawie, że gdy w 1785 jego pracodawca zrezygnował z urzędu i wyjechał do Saksonii, postanowił pozostać w polskiej stolicy. Zmienił nazwisko na "Hauke" i został nauczycielem, najpierw w Szkole Artylerii Koronnej, potem prywatnej placówce dla synów bogatych rodzin, wreszcie w Liceum Warszawskim, gdzie do śmierci w 1810 roku uczył niemieckiego i matematyki.

Ks Filip 1200 FORUM.png
Konie, trufle, pędzle, skrzydła. Życie księcia Filipa było pełne pasji

Za wyborem Warszawy jako miejsca zamieszkania stały także uczucia dzieci Fryderyka, które przywiązały się do tego miasta. Jednym z nich był Maurycy Hauke (1775-1830), późniejszy generał i hrabia, któremu z kolei w 1825 roku urodziła się córka Julia. To właśnie poprzez nią ród Hauków wszedł do historii wielu europejskich monarchii. Potomkowie Julii zasiadali lub wciąż zasiadają na tronach szwedzkich, bułgarskich, angielskich i hiszpańskich. Książę Filip był jej prawnukiem.


Posłuchaj
05:52 dynastie brytyjskie.mp3 Brytyjskie dynastie od legendarnego Artura po królową Wiktorię. Posłuchaj rozmowy Hanny Marii-Gizy z prof. Henrykiem Samsonowiczem w audycji "Dynastie brytyjskie" (PR, 09.09.2008)

 

Pamiętna noc listopadowa

Maurycy Hauke był wielkim patriotą, przy czym okazało się, że nie zawsze pojmuje patriotyzm tak, jak inni Polacy. Brał udział w wojnie z Rosją w obronie Konstytucji 3 Maja, w powstaniu kościuszkowskim, potem w mundurze Legionów Polskich walczył u boku Napoleona, wreszcie - bił się w szeregach armii Księstwa Warszawskiego, wsławiając się m.in. obroną twierdzy Zamość. Po upadku Napoleona na mocy kongresu wiedeńskiego utworzono Królestwo Polskie pod carskim berłem. Maurycy, wówczas już generał dywizji, został ministrem wojny.

W 1826 roku Hauke awansował na generała artylerii, a ponadto wraz z braćmi uzyskał polskie przywileje szlacheckiego. Nadano im herb Bosak. Niedługo Haukowie otrzymali także tytuły hrabiowskie. Wszystko to miało być nagrodą za gorliwą służbę wielkiemu księciu Konstantemu, synowi cara Pawła i naczelnemu wodzowi Wojska Polskiego.

Hauke-Bosak 663.jpg
Józef Hauke-Bosak. Powinowaty cara, powstaniec styczniowy

Gdy okazało się, że car Mikołaj nie przestrzega postanowień konstytucji Królestwa Polskiego, napięcie społeczne doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego. Wbrew oczekiwaniom Maurycy Hauke był zajadłym przeciwnikiem tego zrywu. Już 29 listopada 1830 roku żołnierze chcieli go namówić, aby stanął na czele wojsk polskich. Ten jednak zaczął ich strofować, określił powstanie "głupotą" i kazał żołnierzom wracać do koszar. Entuzjazm powstańców był jednak na tyle duży, że nie tylko nie posłuchali generała, lecz także od razu go zastrzelili.

Trzej synowie Maurycego Haukego nie mieli takich wątpliwości i walczyli w powstaniu listopadowym. Nie wpłynęło to na reputację rodziny i ich siostry Julii. Po śmierci jej matki Zofii Lafontaine dziewczynę przyjęto z otwartymi ramionami na carskim dworze. "Biedna polska sierota", jak nazywano ją w Sankt Petersburgu, została dwórką heskiej księżnej Marii, żony następcy tronu Aleksandra i przyszłej carycy. Niebawem o Julii miało stać się głośno.

dwóch filipów the crown 1200.jpg
Jego Wysokość w kryzysie. Książę Filip w serialu "The Crown"

"Tu serce, tam powinność - tu zemsta, tam miłość"

W Petersburgu Julia Hauke zakochała się ze wzajemnością w bracie Marii, księciu Aleksandrze von Hessen-Darmstadt. Ponieważ jednak dziewczyna nie pochodziła z panującego rodu, sformalizowanie tego związku byłoby mezaliansem. Car nie chciał o tym słyszeć, lecz miłość okazała się silniejsza od zakazu władcy. Zakochani w tajemnicy opuścili Rosję i pobrali się we Wrocławiu. Ponieważ było to tzw. małżeństwo morganatyczne, ich dzieci nie mogły dziedziczyć tytułów po ojcu. Z pomocą przyszedł brat Aleksandra, Wielki Książę Heski Ludwik, który nadał swojej szwagierce i jej dzieciom tytuł hrabiny Battenberg.

Julia i Aleksander doczekali się piątki dzieci. Powrót na europejskie salony Battenbergowie zawdzięczali sympatii królowej Wiktorii. Brytyjska monarchini poparła związek swojej wnuczki Wiktorii z synem Julii, Ludwikiem, a parę lat później córki Beatrycze z innym Battenbergiem - Henrykiem.

Julia zmarła w 1895 roku. Choć większość życia spędziła poza polskimi ziemiami, nigdy nie zapomniała języka rodziców. Do dziś przetrwała jej korespondencja z przyjaciółką pisana po polsku.

Julia Hauke na fotografii z drugiej połowy XIX wieku. Fot. domena publiczna Julia Hauke na fotografii z drugiej połowy XIX wieku. Fot. domena publiczna

Praprababcia następnego króla Anglii

pap_20191211_2SO Elżbieta II 1200.jpg
Elżbieta II. Kobieta, która wzięła ślub z monarchią

Alicja Battenberg, wnuczka Julii i córka Ludwika i Wiktorii, wyszła za następcę greckiego tronu Andrzeja. W 1921 roku przyszedł na świat ich syn Filip. Gdy republikańskie władze wygnały rodzinę z Grecji, Filip dostał się pod opiekę babki Wiktorii, która mieszkała w Wielkiej Brytanii. W 1939 roku poznał swoją daleką kuzynkę Elizabeth Alexandra Mary Windsor. Osiem lat później młodzi zostali małżeństwem. W 1952 roku żona Filipa została królową Elżbietą II. Ich syn, Karol, następca brytyjskiego tronu, jest praprawnukiem urodzonej w Warszawie Julii Hauke. Następny król Anglii będzie więc mógł z dumą opowiadać o swoich polskich korzeniach.

Gdyby książę Filip nie przyjął nazwiska swojej matki (Battenberg), a następnie, w 1947 roku wraz z przyjęciem brytyjskiego obywatelstwa, nie zmienił go na Mountbatten, to dziś być może jego prawnuczęta - George, Charlotte i Louis - posługiwałyby się nazwiskiem o mało brytyjskim brzmieniu Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg.

***

Elżbieta II zmarła 8 września 2022 roku w wieku 96 lat. Była najdłużej panującym monarchą w historii Zjednoczonego Królestwa. Tron objęła w 1952 roku. Po śmierci Elżbiety II nowym królem został jej syn Karol III.

bm/mc

Czytaj także

Julia Hauke - polska prababcia księcia Filipa

Ostatnia aktualizacja: 09.04.2021 11:48
Wśród przodków księcia Filipa, męża zmarłej 8 września 2022 roku królowej Elżbiety II, znaleźć można Polkę. Julia Hauke, choć nie należała do królewskiego rodu, doczekała się potomków, którzy zasiadają na europejskich tronach.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Romans w rządzie, szpieg w pałacu. Historia w trzecim sezonie "The Crown"

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2019 08:00
Najnowsza odsłona popularnego serialu Netflixa prowadzi widza przez życie brytyjskiej rodziny królewskiej od 1964 do 1977 roku. W tym okresie Elżbieta II musiała stawić czoła kilku poważnym kryzysom, a nad wszystkim unosił się duch zimnej wojny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ameryko, ratuj królową! Ile prawdy w "The Crown"?

Ostatnia aktualizacja: 30.11.2019 08:00
Czy księżniczka Małgorzata, siostra Elżbiety II, rzeczywiście tak oczarowała prezydenta USA podczas kolacji w Białym Domu, że zapewniła Wielkiej Brytanii wielomilionowe wsparcie finansowe? Tak przedstawia to serial Netflixa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"The Crown" i tragedia w Aberfan. Gdzie jest królowa?

Ostatnia aktualizacja: 01.12.2019 07:00
21 października 1966 roku w walijskim Aberfan w wyniku osunięcia się hałdy węglowej zginęły 144 osoby, w tym 116 dzieci. Elżbieta II z nieznanych powodów aż osiem dni zwlekała z wizytą na miejscu katastrofy. Serial Netflixa spekuluje, co mogło dziać się za drzwiami pałacu Buckingham.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Koronacja Elżbiety II. Boże, chroń telewizję!

Ostatnia aktualizacja: 02.06.2023 05:53
To był precedens nie tylko w dziejach rodziny królewskiej, lecz także w historii brytyjskiej telewizji. 2 czerwca 1953 roku ponad 20 milionów obywateli Zjednoczonego Królestwa zasiadło przed telewizorami, by obejrzeć transmisję z koronacji Elżbiety II. Niewiele jednak brakowało, by uroczystość nie znalazła się w ramówce tego dnia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Od belki do noża. Historia zamachów na Elżbietę II

Ostatnia aktualizacja: 13.06.2021 05:50
Są takie chwile, gdy pozornie wyświechtane zwroty okazują się bardzo aktualne. Tak chyba bywa ze słowami brytyjskiego hymnu "Boże, chroń królową". Odwołanie do siły wyższej ma sens zwłaszcza wtedy, gdy ludzie, którzy z urzędu mają chronić królową, niezbyt dobrze wywiązują się z tego zadania.
rozwiń zwiń