Historia

Dzwon Zygmunt - król polskich dzwonów

Ostatnia aktualizacja: 09.07.2021 05:45
Według podań głos "Zygmunta" rozwiewa chmury i przynosi słoneczną pogodę, a panna, która dotknie jego serca, wkrótce wyjdzie za mąż. 500 lat temu, 9 lipca 1521 roku w katedrze wawelskiej zawieszono dzwon, któremu nadano imię "Zygmunt". Dzwon został odlany z dział zdobytych na wojnie z zakonem krzyżackim. Jego wykonawcą był krakowski ludwisarz Hans Behem.
Jan Matejko Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w roku 1521 w Krakowie
Jan Matejko "Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w roku 1521 w Krakowie"Foto: wikipedia/domena publiczna/lic. Copyright expired, PD-Art

Najsłynniejszy polski dzwon został ufundowany przez króla Zygmunta I Starego. Legenda głosi, że odlano go z przetopionych mołdawskich armat, zdobytych w bitwie pod Obertynem. Jednak jest to mało prawdopodobne, bowiem bitwa ta miała miejsce 22 sierpnia 1531, a dzwon powstał 10 lat wcześniej.

Dar Zygmunta Starego

O historii "Zygmunta" informuje m.in. inskrypcja zapisana po łacinie, która głosi: "Bogu najlepszemu, największemu i Dziewicy Bogarodzicy, świętym patronom swoim, znakomity Zygmunt król Polski ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał wykonać roku zbawienia 1520". 9 lipca 1521 dzwon zawisł na wieży katedry na Wawelu. Wykonał go Hans Beham z Norymbergi. Aby zmieścić kolosa, wieżę podniesiono i przebudowano. 

Sama wieża powstała jako baszta obronna w pierwszej połowie XIV wieku. Za rządów biskupa Wojciecha Jastrzębca przestała pełnić funkcję militarną i została przekształcona w dzwonnicę. Zawisły na niej cztery dzwony: "Kardynał" (3000 kg), "Urban" (3000 kg), "Stanisław" (6000 kg) i "Wacław" (1800 kg). Żaden z nich nie dorównuje rozmiarami dzwonowi Zygmunta, a ich łączna masa jest niewiele większa od jego.

Dzwon Zygmunt waży ponad 12 ton, jego serce jest długie na 220 centymetrów, a on sam wysoki na 460 centymetrów. Długość dzwonienia została określona w 1888 roku i wynosi 8 minut. Jednak w wyjątkowych okazjach może dzwonić dłużej.

Nieprawdopodobny dźwięk

Serce dzwonu ożyło po raz pierwszy 13 lipca 1521. Jego dźwięk rozlega się z okazji największych uroczystości kościelnych i państwowych. Od pięciu wieków zwiastuje Polakom przełomowe chwile w historii ojczyzny. W XIX wieku serce dzwonu trzykrotnie pękło: w 1859, w 1866 i w 1876 roku. Według legendy to zwiastun nieszczęścia dla kraju. Kolejny raz serce pękło w 2000 roku. Tym razem nie nadawało się do naprawy i zostało zastąpione nowym. Stare można podziwiać przy wejściu na Wieżę Zygmuntowską.


Posłuchaj
09:48 od wielkiego dzwonu.mp3 Od wielkiego dzwonu - audycja archiwalna Pawła Zaremby na temat królewskiego dzwonu "Zygmunta" z zamku na Wawelu.

 

O tym, kiedy dzwoni "Zygmunt", decyduje metropolita krakowski, który zwołuje dzwonników. W XVI wieku byli nimi świątnicy katedralni, potem - przez kolejnych kilka wieków - członkowie cechu cieśli krakowskich, a następnie pracownicy Wzgórza Wawelskiego. Dziś dzwonnicy to osoby świeckie: jest ich około 30 i mają swoje bractwo. Najstarsi z nich dzwonią już od ponad czterdziestu lat. Ta zaszczytna funkcja przechodzi przeważnie z ojca na syna. Zajęcie to wymaga bardzo dużego wysiłku. Przy odpowiednich warunkach pogodowych odgłos dzwonu Zygmunta można usłyszeć  w całym Krakowie. Dźwięk niesie się na odległość 30 kilometrów. 

Do 2000 roku "Zygmunt" był największy w Polsce. 25 czerwca 2000 poświęcony został jednak dzwon Maryja Bogurodzica (14777 kg), który zawisł w Bazylice w Licheniu. Ale Dzwon Zygmunt pozostaje najważniejszym – można rzec - "narodowym" dzwonem w Polsce.

Zobacz więcej na temat: HISTORIA Kraków
Czytaj także

Katedra na Wawelu – historia Polski zapisana w kamieniu

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2024 05:50
– Mam zawsze świadomość, że wchodzę do sanktuarium narodu, że wchodzę do pierwszego kościoła Rzeczypospolitej, że to jest świętość najwyższej rangi – mówił wieloletni kustosz i proboszcz wawelskiej katedry, ks. prałat Janusz Bielański.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hejnał mariacki. Najstarsza na świecie cykliczna audycja radiowa

Ostatnia aktualizacja: 16.04.2023 05:45
- Jest to jakaś niesłychanie urocza melodia. Powtarzający się motyw z tym nagłym urwaniem ma w sobie coś, co w jakiejś mierze symbolizuje całą Polskę - mówił architekt prof. Wiktor Zin.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wiktor Zin. Mistrz piórka i węgla

Ostatnia aktualizacja: 14.09.2023 05:40
- Chciałem pokazać ludziom co jest ładne. Takie było moje założenie. Trzy pokolenia oglądały te audycje i patrzyły na moje rysunki – powiedział Wiktor Zin, autor popularnego programu telewizyjnego "Piórkiem i węglem”.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ołtarz Wita Stwosza - arcydzieło średniowiecza

Ostatnia aktualizacja: 13.04.2021 05:40
13 kwietnia 1957 roku kościołowi Mariackiemu w Krakowie, po 10-letniej konserwacji, przekazano rewindykowany z Niemiec ołtarz Wita Stwosza.
rozwiń zwiń