Historia

Edward Śmigły-Rydz. Generał od trudnych decyzji

Ostatnia aktualizacja: 11.03.2024 05:50
Oficer I Brygady Legionów Polskich, komendant POW, w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca armii. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego Generalny Inspektor Sił Zbrojnych. Od 1936 roku marszałek Polski. Naczelny Wódz w wojnie obronnej w 1939 roku.
Edward Śmigły-Rydz otrzymuje buławę marszałkowską z rąk Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. 10 listopada 1936, Warszawa
Edward Śmigły-Rydz otrzymuje buławę marszałkowską z rąk Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. 10 listopada 1936, WarszawaFoto: Wikipedia/domena publiczna

Edward Śmigły-Rydz urodził się 11 marca 1886 roku w Brzeżanach na Podolu. W latach 1905-1908 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a następnie na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1910 roku uczył się malarstwa w Monachium, Norymberdze i Wiedniu.

Wejdź na stronę serwisu specjalnego wrzesien39.polskieradio.pl

W 1908 roku znalazł się w szeregach Związku Walki Czynnej. W 1911 ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy w Wiedniu. W Związku Strzeleckim był od 1912 roku, tam przyjął pseudonim "Śmigły". W czasie I wojny światowej walczył w I Brygadzie Legionów Polskich. Od 1917 roku był komendantem głównym Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), której oddziały z końcem roku 1918 stały się kadrą regularnych formacji Wojska Polskiego.


Posłuchaj
27:27 ostatnie dni edwarda rydza-śmigłego cz1.mp3 Marszałek Polski - Edward Śmigły-Rydz, cz.1. (RWE, brak daty)

Posłuchaj
26:04 ostatnie dni edwarda rydz-śmigłego cz2.mp3 Marszałek Polski - Edward Śmigły-Rydz, cz.2. (RWE, brak daty)

  

W Tymczasowym Rządzie Ludowym Ignacego Daszyńskiego Edward Śmigły-Rydz pełnił funkcję ministra wojny. Podczas wyprawy kijowskiej w roku 1920 był dowódcą 3. Armii, która zajęła Kijów. W czasie Bitwy Warszawskiej dowodził prawym skrzydłem grupy uderzeniowej znad Wieprza. W trakcie przeprowadzonego w 1926 roku zamachu majowego poparł marszałka Piłsudskiego. W październiku tego samego roku mianowany został Inspektorem Armii w Warszawie.

Następca Piłsudskiego 

Po śmierci Józefa Piłsudskiego w roku 1935 Edwarda Śmigłego-Rydza powołano na stanowisko Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. 11 listopada 1936 roku dekretem prezydenta Mościckiego został mianowany marszałkiem Polski. Atmosferę, którą tworzono wokół jego osoby, tak wspominał Janusz Jędrzejewicz: "Ten miły, kulturalny, inteligentny człowiek uległ jakby zaczadzeniu w dymach pochlebstw otoczenia, często najfatalniej dobranego i nie wytrzymywał niebezpieczeństwa pokus, które daje każde wybitne w społeczeństwie stanowisko".


Posłuchaj
00:50 Przekazanie byławy marszałkowskiej przez Ignacego Mościckiego.mp3 - Wręczam ci, Naczelny Wodzu, tę buławę marszałkowską, jako symbol tej ważnej roli w państwie - mówił prezydent Ignacy Mościcki. (PR, 11.11.1936)

 

Wojna obronna 1939

Dążył do utworzenia silnej władzy, a kiedy ujawnił się kryzys w stosunkach polsko-niemieckich zajął nieustępliwe stanowisko wobec żądań Hitlera. Pierwszego września 1939 roku objął funkcję Naczelnego Wodza.

Jednak 17 września 1939 roku, po wkroczeniu na terytorium Rzeczypospolitej wojsk sowieckich, wraz z rządem polskim i prezydentem Ignacym Mościckim, przekroczył granicę polsko-rumuńską z zamiarem przedostania się do Francji. Internowany przez rumuńskie władze, 7 listopada 1939 roku złożył rezygnację z funkcji Naczelnego Wodza.

Czy wolno było Naczelnemu Wodzowi opuścić kraj i porzucić armię? Dlaczego Edward Śmigły-Rydz tak postąpił? Ocena działań marszałka w 1939 roku jest i zapewne jeszcze długo będzie tematem sporów i dyskusji. Część historyków, analizując popełnione przez niego błędy, zwraca uwagę na zbyt wczesne przeniesienie kwatery Naczelnego Wodza z Warszawy do Brześcia oraz na opuszczenie wciąż jeszcze walczących wojsk.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Na emigracji

Po internowaniu w Rumunii Edward Śmigły-Rydz umieszczony został w miejscowości Craiova, a potem przewieziony do górskiej wioski Dragoslavele, gdzie przebywał pod strażą żandarmerii rumuńskiej. Uciekł 10 grudnia 1940 roku i nielegalnie przekroczył granicę rumuńsko-węgierską.

Do jesieni 1941 roku przebywał w Budapeszcie. Już na Węgrzech z częścią swoich podkomendnych utworzył organizację Obóz Polski Walczącej (OPW). W październiku 1941 roku powrócił do okupowanej przez Niemców Polski i od 29 października potajemnie zamieszkał w Warszawie.

Edward Śmigły-Rydz zmarł na atak serca 2 grudnia 1941 roku. Został pochowany na Cywilnym Cmentarzu na Powązkach jako Adam Zawisza. Okoliczności śmierci marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza do dziś nie są jednak w pełni jasne.

mk

Czytaj także

Trudne decyzje marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego

Ostatnia aktualizacja: 10.11.2017 06:00
- Przyznaję, że tak jak reszta społeczeństwa byłam raczej jemu przeciwna i surowo go osądzałam - wspomina Jadwiga Maksymowicz-Raczyńska, u której ukrywał się Edward Rydz-Śmigły po powrocie do kraju.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ostatnia odyseja marszałka. Jak Rydz-Śmigły wracał do okupowanego kraju

Ostatnia aktualizacja: 26.10.2023 05:55
Po ponad roku internowania w Rumunii były Wódz Naczelny Wojska Polskiego uciekł z niewoli. Przedarł się na Węgry i tam planował powrót nad Wisłę. Wojna trwała obok niego przez dwa lata, gdy przekraczał - dokładnie 82 lata temu - granicę okupowanej ojczyzny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ekshumowano grób Edwarda Rydza-Śmigłego. IPN sprawdzi, czy to on spoczywa na Powązkach

Ostatnia aktualizacja: 17.11.2021 05:55
Wydobycie trumny ze szczątkami miało miejsce 15 listopada 2021 na Cmentarzu Powązkowskim. Celem działań Instytutu Pamięci Narodowej jest ostateczne rozwianie wątpliwości dotyczących tego, czy pochowano w niej ciało marszałka. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tajemnica śmierci Edwarda Rydza-Śmigłego. Zmarł 81 lat temu, kontrowersje wokół jego zgonu nie ustają do dziś

Ostatnia aktualizacja: 02.12.2022 06:00
Edward Rydz-Śmigły zmarł 2 grudnia 1941 roku w okupowanej Warszawie. Oficjalną przyczyną śmierci był zawał serca. Do dziś nie brakuje jednak spiskowych teorii mówiących o tym, że marszałek padł ofiarą zamachu. Jeśli są prawdziwe, to kto i dlaczego mógł chcieć śmierci byłego Naczelnego Wodza? 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław Frączysty. Kurier, który "szmuglował" Śmigłego-Rydza

Ostatnia aktualizacja: 05.02.2024 05:45
Przez dwa lata przerzucał przez granicę dokumenty, broń, pieniądze i przede wszystkim ludzi. Trasę między Budapesztem i Chochołowem znał jak własną kieszeń. Stanisław Frączysty, urodzony dokładnie 107 lat temu, górskim szlakiem do okupowanej ojczyzny przeprowadził nawet marszałka Polski. 
rozwiń zwiń